Engelli ve engellilik tanımları: Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde “engelli”, Nisan 2021’de “engelli” kelimesinin ikinci anlamı olan “vücudunda eksik veya kusuru olan” tanımı değiştirilmiş ve “Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal veya sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmiş, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri çeken kimse” olarak yeniden tanımlanmıştır.

Dünya Engellilik Raporu’na (2011) göre “engellilik”; karmaşık, dinamik, pek çok boyutu bulunan ve tartışmalı bir olgudur. Engellilik; yetersizlikler, aktivite sınırlılıkları ve katılım kısıtlamaları için kullanılan ve herhangi bir sağlık durumu bulunan birey ile o bireyle ilgili çevresel ve kişisel faktörler arasındaki olumsuzluklara atıfta bulunan bir çatı terimdir.

Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Kişilerin Hakları Sözleşmesi’nin tanımlar kısmında engelli tanımı yer almaz. Amaçlar kısmında, “engelli kişiler”; “çeşitli engellerle karşılaşmaları halinde diğerleriyle eşit bir şekilde topluma tam ve etkili şekilde katılmalarını engelleyen uzun süreli fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal sakatlığı olan kişilerdir” şeklinde ifade edilir. Taraf Devletler, engelliliğin verilen bir kavram olduğunu ve engelliliğin sakat kişilerin, onların diğer bireyler ile birlikte eşit bir temelde topluma tam ve etkili katılmalarına olanak tanımayan tutumlar ve çevre koşullarla etkileşiminden kaynaklandığını onaylarlar. Sözleşme bu beyanla; engelliliğin tıbbi bir durum olmadığını, engelliliğin nedenlerinin toplumsal tutumlar ve çevresel engeller olduğunu ortaya koyar.

BM Sakat Kişilerin Hakları Bildirgesinde (1975) “sakat kişi”; “normal bir kişinin kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri, bedensel veya ruhsal yeteneklerindeki kalıtımsal ya da sonradan olma herhangi bir noksanlık sonucu yapamayandır” şeklinde tanımlanmıştır.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 1983 yılında yayınladığı 159 No’lu Mesleki Rehabilitasyon ve İstihdam (Sakatlar) Sözleşmesine göre “sakat terimi; uygun bir iş temini muhafazası ve işinde ilerlemesi hususundaki beklentileri, kabul edilmiş fiziksel veya zihinsel bir özür sonucu önemli ölçüde azalmış olan bir bireyi ifade eder.

Engelliler Hakkında Kanunu’na göre “engelli”; fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen bireydir.

Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğe göre “engelli”; doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yetenekleri bakımından engel oranının %40 veya üzerinde ve çalışabilir durumda olduğunu mevzuat hükümlerine göre alınacak sağlık kurulu raporu ile belgeleyenlerdir.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğe göre ise “engelli”; doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişilerden tüm vücut fonksiyon kaybının en az %40 olduğu sağlık kurulu raporu ile belgelenenlerdir.

Engelli Haklarından Yararlanmak İçin Neler Gereklidir?

Engelli haklarından yararlanmak isteyenlerin, engellilik durumlarını belgelemeleri gerekir. Bu belgeleme; Sağlık Bakanlığı tarafından engelli sağlık raporu vermeye yetkilendirilen hastanelerden birinden alınmış “engellilik sağlık raporu” ile mümkündür. 18 yaş altı çocuklar için ise özel gereksinim değerlendirme raporu (ÇÖZGER) alınmış olmalıdır.  Engelli haklarından yararlanılabilmesi için kişinin engel oranının en az %40 olması gerekir. ÇÖZGER raporu olanlardan ikinci kategori ve üzerinde özel gereksinimi olanlar, raporda yer alan kategorilerin karşılığında %40 ve üzerinde engelli sayılmaktadırlar. Aşağıda bu kategoriler hakkında bilgi verilmiştir. Bahsedilen bu raporlara sahip olanlar; isterlerse engelli kimlik kartı çıkartabilirler. Haklardan yararlanmak için engelli kimlik kartını veya engellilik raporunun/ÇÖZGER’i beyan edebilirler.

Engellilik sağlık kurul raporu/ÇÖZGER vermeye yetkili hastaneler için bakınız: http://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/9864,engelli-saglik-raporu-vermeye-yetkili-saglik-kuruluslari-listesipdf.pdf?0

Engellilik sağlık kurul raporu/ÇÖZGER vermeye yetkili hakem hastane listesi için bakınız: https://khgmcalisanhaklaridb.saglik.gov.tr/TR,42705/engelli-saglik-kurulu-raporu-vermeye-yetkili-hakem-hastane-listesi.html

Engelli Kimlik Kartı Nasıl Alınır?

Engelli kimlik kartı alıp almamak isteğe bağlıdır. Engelli kimlik kartına sahip her Türk Vatandaşı, mevzuatta engellilere tanınan hak ve hizmetlerden yararlanır. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının yaşadığı ülkede aldıkları raporlar, Türkiye’de geçerli olmadığından, bu kişilerin Türkiye’de yeniden engelli sağlık kurulu raporu almaları gerekmektedir.

Öte yandan, vefat eden veya engel oranı %40’ın altına düşenlerin kartları il müdürlüklerine iade edilir. Aksi halde, haklarında genel hükümlere göre cezai kovuşturma yapılır. Ayrıca, kimlik kartlarının üzerinde tahrifat, silinti ve kazıntı olan kartlar geçersizdir. Gerçeğe aykırı kart düzenleyenler veya bu tür kartı bilerek kullananlar, iade etmesi gerektiği halde kimlik kartını kullanmaya devam edenler, kart üzerinde tahrifat, silinti, kazıntı yapanlar ile tahrif edilmiş kartları kullananlar hakkında genel hükümlere göre cezai kovuşturma yapılır. Bakınız: Engelli Bireylere Kimlik Kartı Verilmesine ve Ulusal Engelli Veri Sistemi Oluşturulmasına Dair Yönetmelik, 12 Mayıs 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/05/20230512-19.htm

 

2002/58 sayılı Özürlülerle İlgili Başbakanlık Genelgesi’nin 5’inci maddesine göre; “Özürlü Kimlik Kartı, özürlülere tanınan hak ve hizmetlerden yararlanılması için yeterli ve geçerli bir belgedir. Özellikle belediyeler, TCDD, THY, Devlet Tiyatroları olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşları özürlülere yönelik hizmetlerde Özürlü Kimlik Kartını esas alacaklardır.” Genelge için bakınız:  https://www.aile.gov.tr/eyhgm/mevzuat/ulusal-mevzuat/genelgeler/2002-58-sayili-ozurlulerle-ilgili-basbakanlik-genelgesi/

Engel oranı en az %40 olanlarla ÇÖZGER raporunda ikinci kategori ve üzerinde özel gereksinimi olanlar (sadece “özel gereksinimi var” yazılı olanlar hariç), Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının; illerde sosyal hizmetler il müdürlüklerine, ilçelerde sosyal hizmet merkezlerine başvuru yaparak “engelli kimlik kartı” alabilirler.

Engelli Kimlik Kartı Başvurusu İçin Gerekli Belgeler: Engelli bireyin bizzat başvuru yapamadığı durumlarda, engelli bireyin yakını/vasisi de başvuru yapabilir.

1)     20.02.2019 tarihi öncesi alınmış engellilik sağlık kurul raporunun aslı ve 1 adet fotokopisi ya da raporun alındığı hastane başhekimliğince “aslı gibidir” onayı ıslak imza yapılmış bir örneği, 20.02.2019 sonrası alınmış engellilik sağlık kurul raporunun/ÇÖZGER raporunun e-nabız sisteminden alınmış bir örneği,

2)     15 yaşını doldurmuş engelli bireyler için 2 adet resim,

3)     TC Kimlik Kartının aslı ve “ adet fotokopisi.

Engelli bireyin bizzat başvuru yapamadığı durumlarda, engelli bireyin yakını/vasisi de başvuru yapabilir. Ağır engelli veya ağır engelliliğin karşılığı olan ifadelerin bulunduğu raporu olanlar, “refakatli” ibareli engelli kart alabileceklerdir.

Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğe göre ağır engelliliğin karşılığı olan ifade “tam bağımlı”’dır. ÇÖZGER raporu olanlardan ağır engelli olarak kabul edilenlerin kategorileri aşağıdadır:

5. Kategori. Çok ileri düzeyde özel gereksinim var: %70-79 (Ağır engelli olduğu kabul edilir)

6. Kategori. Belirgin düzeyde özel gereksinim var (BÖGV): %80-89 (Ağır engelli olduğu kabul edilir)

7. Kategori. Özel Koşul Gereksinimi var (ÖKGV): %90-99 (Ağır engelli olduğu kabul edilir) ÇÖZGER raporu olanlarda ağır engelliliğin karşılığı olan ifadeler aşağıdadır.

Engelli Sağlık Kurul Raporu ve ÇÖZGER Hakkında Bilgi

Daha anlaşılır olması için soru-yanıt şeklinde düzenlenmiştir.

Soru: Engelli haklarından kimler yararlanabilir?

Yanıt: Ülkemizde engelli haklarından yararlanmak için; bireyin en az %40 oranında engelli olduğunu, Sağlık Bakanlığı tarafından engelli sağlık kurul raporu vermeye yetkilendirilmiş bir hastaneden aldığı raporla belgelemiş olması gerekir. ÇÖZGER raporunda ikinci kategori ve üzerinde olanlar ise Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ekinde yer alan “kategorilerin mevzuatla uyumu arandığında engel oranı olarak karşılığını” içeren tabloya göre engelli haklarından yararlanırlar.

Bunun yanında özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanmak için en az %40 oranında engelli olma şartı aranmaz. 20 Şubat 2019 tarihinden önce alınmış raporlarda, çocukların özel eğitim almaları için gerekli engel oranında alt sınır %20’dir. 20 Şubat 2019 tarihinde yayınlanan Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik gereği, çocukların raporlarına engel oranı yazılmayacağından “engel oranı %20’nin” karşılığı olarak raporda “özel gereksinim var (ÖGV)” ibaresi yazılacaktır. ÖGV, 1’inci kategoridir. Bu kategorinin üzerindeki tüm kategorilerde, çocuğun engel durumuna göre gereksinimi olan fizyoterapi, özel eğitim, rehabilitasyon vb. gereksinimleri raporda belirtilmektedir.

 

Soru: Engelliler, engelli sağlık kurul raporlarını hangi Yönetmeliğe göre alırlar?

Yanıt: 20 Şubat 2019 tarihinde yayınlanan ve aynı gün yürürlüğe giren Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) ile birlikte 30/3/2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik; sadece 18 yaşını doldurmuş olan bireyleri kapsar. 18 yaş altı çocukların sağlık kurul işlemleri ise Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) hükümlerine göre düzenlenmektedir. Özel gereksinimli çocukların raporlarında “engelli” ifadesi geçmeyecek ve herhangi bir engel oranı yazılmayacaktır. Bu Yönetmelikler engelli sağlık kurul raporları ile birlikte çocukların ve erişkinlerin  terör, kaza ve yaralanmaya bağlı durum bildirir sağlık kurulu raporunun alınış işlemlerini de düzenler.

Çocuk ve erişkinler için engelli sağlık kurul raporu, Sağlık Bakanlığı tarafından, engelli Sağlık Kurul Raporu vermeye yetkilendirilmiş hastanelerden alınır.

Soru: 20 Şubat 2019 tarihinde yürürlüğe giren yönetmeliklerde kazanılmış haklar nelerdir?

Yanıt: Eski Yönetmeliğe göre alınmış olan raporlar “sürekli” ise yenilenmelerine gerek yoktur. Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğin “Kazanılmış haklar” başlıklı 15’inci maddesine göre “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce 18 yaş üstü engelliler için düzenlenmiş sürekli ibareli sağlık kurulu raporlarıyla belirlenmiş olan tüm vücut fonksiyon kaybı oranları geçerli olup bu oranlara dayanılarak sağlanmış istihdam, eğitim, sosyal destek ve yardım hizmetlerinin sürdürülebilmesi için süreli raporlarda rapor süresinin bitimine kadar kurumlarca rapor istenemez.”

Çocuklar için olan ÇÖZGER Yönetmeliğinde kazanılmış haklar bölümünde aynı ifadeler açıkça yer almış, “sürekli” ibareli raporların, çocuk 18 yaşını dolduruncaya dek geçerli olduğu, süreli raporu olanlardan ise süresi içinde yeniden rapor istenemeyeceği ve sağlık kurullarının bu kişiler için rapor düzenlemeyecekleri ifade edilmiştir. Yönetmeliğe göre çocuk 18 yaşını doldurduğunda, rapor “sürekli” dahi olsa, rapor geçersiz olacak ve bu kişiler 18 yaşını doldurduğu günden itibaren en geç 3 ay içinde erişkin engelli raporu alacaklardır. Haklarında ÇÖZGER düzenlenmiş olan çocuklara, talep halinde 18 yaş dolmadan 3 ay önce Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğe göre rapor düzenlenebilir. Ancak alınan bu rapor, çocuk 18 yaşını doldurduğu günden itibaren geçerli olur.

Bununla birlikte her iki Yönetmeliğe göre; Özel Tüketim Vergisi Kanuna göre ÖTV istisnalı araç alımında 01.08. 2002 tarihi öncesinde alınan raporlar geçerli olmadığından, ÖTV istisnalı araç talebinde bulunan bireyler için bu tarih öncesi sürekli raporu olanlara yeni rapor düzenlenir. Bunun yanında ÖTV istisnalı araç alımında yıl olarak “süreli” raporu olanlar, raporun bitimine 6 ay kalıncaya dek ÖTV istisnalı araç alabilecekleri için bu kişiler rapor bitimine 6 aydan az kaldığında yeni rapor talebinde bulunabileceklerdir.

Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220-2.htm Erişim Tarihi: 02.03.2022

Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220-1.htm Erişim Tarihi: 02.03.2022

Soru: 18 yaş altında eski Yönetmeliğe göre alımmış “sürekli” ibareli engellilik sağlık kurul raporu olan çocuk için mutlaka ÇÖZGER alınmalı mı?

Yanıt:  Hayır, bu raporlar ömür boyu geçerli olduğundan ÇÖZGER olarak yenilenmesi gerekmez. Bu yazdığımız cümlenin dayanağına yönelik açıklamamız aşağıdaki soru ile bağlantılı olduğundan açıklamayı okumanızı öneriyoruz.

Soru: 18 yaş altında eski Yönetmeliğe göre alımmış “sürekli” ibareli engellilik sağlık kurul raporu olan çocuk için 18 yaşını doldurduğunda rapor yenilemesi gerekmekte midir?

Yanıt:  Hayır, bu raporlar ömür boyu geçerli olduğundan ve ÇÖZGER olmadığından çocuk 18 yaşını doldurduğunda yenilenmeyecektir.

ÇÖZGER Yönetmeliğinin “Kazanılmış Haklar” başlıklı 15’inci maddesinde, eski Yönetmeliğe göre alınmış “süreli” raporlar hakkında “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce engelliler için düzenlenmiş sağlık kurulu raporlarıyla belirlenmiş olan tüm vücut fonksiyon kaybı oranları geçerli olup, bu oranlar ile sağlanmış eğitim, sosyal destek ve yardım hizmetlerinin sürdürülebilmesi için süreli raporlarda rapor süresinin bitimine kadar kurumlarca rapor istenemez” ifadeleri yer alırken, “sürekli” raporların değişmesine gerek olup olmadığı net olarak ifade edilmemiştir. Bu nedenle özellikle ÖTV istisnalı araç alımlarında ya da evde bakım aylığı ve diğer hakların kullanımında, ilgili kurumlar eski Yönetmeliğe göre “sürekli” ibareli raporu olanlardan rapor yenilenmesini talep etmektedir. Bu konudaki tereddütlerin varlığı birçok aileyi mağdur etmektedir. Bu nedenle, bu gibi sorunları yaşayanlara dayanak olması bakımından aşağıdaki bilgileri incelemelerini öneririz.

Sağlık Bakanlığı, yeni yönetmeliklerin uygulanmasında ortaya çıkan tereddütleri gidermek için 11 Nisan 2019’da “Engelli Raporlarının Düzenlenmesinde Uyulacak Kurallar” başlıklı bir yazı yayınlamıştır. Bu yazının 2 nolu paragrafında “18 yaş altı çocuklar için eski mevzuat hükümleri ile eski formatta düzenlenmiş “sürekli” ibareli sağlık raporları geçerliliğini korumaktadır. Çocuklar 18 yaşlını doldursalar dahi bu raporların yenilenmesine ihtiyaç bulunmamaktadır” ifadeleri yer almaktadır. Bu yazıya göre halen 18 yaşının altında olup eski Yönetmeliğe göre alınmış “sürekli” raporu olanların ÇÖZGER alarak rapor değiştirmelerine ve ilerde 18 yaşını doldurduklarında rapor yenilemelerine gerek yoktur. İlgili yazı için bakınız: https://shgmsgudb.saglik.gov.tr/TR-54398/engelli-saglik-kurulu-raporlarinin-duzenlenmesinde-uyulacak-kurallar-hakkinda-duyuru.html

Öte yandan ÖTV II Sayılı Liste Uygulama Tebliğinin “1.5. Ortak Hususlar” başlığında; “Engellilere, engelli sağlık kurulu raporu verilmesine dair ilgili mevzuatın değişmesi halinde, değişiklik tarihinden önce usulüne uygun olarak düzenlenmiş olan engelli sağlık kurulu raporları ÖTV istisnası uygulamasında geçerlidir.” İfadeleri yer almaktadır.

Soru:  Daha önceki yıllarda alınmış engelli sağlık raporlarının, geçerli olmadığına yönelik herhangi bir tarih sınırlaması var mıdır?

Yanıt: Engelliler Hakkında Kanunu’nda “Mevcut belgelerin geçerliliği” başlığında yer alan Geçici Madde 5’de; “engelli bireylerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce ilgili mevzuatına göre almış oldukları sağlık kurulu raporlarına istinaden hâlen yararlanmakta oldukları hak ve menfaatlerin, sağlık kurulu raporu dışındaki diğer şartların muhafaza edilmesi ve ilgili mevzuatına göre bu hak ve menfaatlerin devamının mümkün olması kaydıyla, önceki raporların geçerlilik süresi içinde aynı şekilde uygulanmasına devam olunur. Ayrıca, engelli bireylerin ilgili mevzuatına uygun olarak daha önceden almış oldukları sağlık kurulu raporlarına istinaden engellilik durumlarının tespitine veya engellilikleri dolayısıyla kendilerine veya yakınlarına kolaylıklar ya da haklar teminine yönelik olarak bu maddenin yayımı tarihine kadar verilmiş olan özürlü, sakat, çürük veya zihinsel ya da bedensel engelleri niteleyen benzeri ibareleri içeren belge, kimlik, kart ve benzeri belgelerin, geçerli oldukları süreler dâhilinde yenilenmeleri gerekmez” ifadeleri yer alır. Dolayısıyla “belirli bir tarih öncesi alınmış raporlar geçersizdir” söylemi yersizdir.

Bu konunun tek istisnası; ÖTV istisnalı araç alımıdır. Özel Tüketim Vergisi Kanununa göre, ÖTV istisnalı araç alımında ilgili maddenin yürürlük tarihi olan 01.08.2002 tarihi öncesi alınmış engelli sağlık kurul raporları geçerli değildir. ÖTV II Sayılı Liste Uygulama Tebliğinin “1.5. Ortak Hususlar” başlığında; “Engellilere, engelli sağlık kurulu raporu verilmesine dair ilgili mevzuatın değişmesi halinde, değişiklik tarihinden önce usulüne uygun olarak düzenlenmiş olan engelli sağlık kurulu raporları ÖTV istisnası uygulamasında geçerlidir. Ancak, Özel Tüketim Vergisi Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış sağlık kurulu raporlarına dayanılarak bu istisna kapsamında işlem tesis edilmez.” İfadeleri yer almaktadır.

Soru: Çocuklar için sağlık kurul raporlarında engel oranı yazılmayacağına göre, çocukların hakları kullanımı neye göre belirleniyor?

Yanıt: ÇÖZGER, bu soruya açıklık getirmiştir. Özel gereksinimli çocuklar için tanımlanmış hakların kullanımında engel oranlarının belirlenmesi için Yönetmelik ekinde açıklanmış “özel gereksinim düzeylerinin karşılığı olan engel oranlarına” bakılması gerekir. Buna göre;

1. Özel gereksinim var (ÖGV): %20-39

2. Hafif düzeyde özel gereksinim var: %40-49

3. Orta düzey özel gereksinim var: %50-59

4. İleri düzeyde özel gereksinim var: %60-69

5. Çok ileri düzeyde özel gereksinim var: %70-79 (Ağır engelli olduğu kabul edilir)

6. Belirgin düzeyde özel gereksinim var (BÖGV): %80-89 (Ağır engelli olduğu kabul edilir)

7. Özel Koşul Gereksinimi var (ÖKGV): %90-99 (Ağır engelli olduğu kabul edilir)

Soru: Yeni yönetmeliklerde bireyin kullanacağı haklar, rapora yazılacak mı?

Yanıt: Çocuk ve yetişkinler için alınan raporlar tek başına, hakların verilmesi için dayanak teşkil etmez. Kişinin elde edeceği sosyal haklar, hizmetler veya kazanımlar rapor dikkate alınarak ilgili kurumlarca belirlenir. Dolayısıyla “engelli aylığından yararlanır”, “erken emekli olur”, engelli kimlik kartı alır”, ÖTV istisnasından yararlanabilir”, “engellilik vergi indiriminden yararlanır” gibi ifadelerin yazılmasına gerek yoktur.

Öte yandan, kendisi ortopedik engelli olup özel tertibatlı araç kullanması gerekiyorsa ÖTV II Sayılı Liste Uygulama Tebliğindeki gerekli şartları sağlıyorsa, kişinin raporunda “özel tertibatlı araç kullanması zorunludur/gerekir” ifadesinin olması şarttır.

Bireylerden engellilik durumu sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanımını gerektirecek nitelikte olanlar ile sadece engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibatla taşıt kullanabilecek olanların durumu raporun açıklama kısmına yazılır.

Soru: Kişinin farklı tarihlere ait birden fazla engelli sağlık kurul raporu olması halinde, hangisinin kullanılacağına ilişkin bir hüküm var mıdır?

Yanıt: Hakların kullanımında bireye ait en son tarihli rapor geçerli olacaktır. Kişi “sürekli” ibareli raporu olmasına rağmen, bu rapor sonrası yeni bir rapor almış ise, eski raporu geçersiz olacaktır. Erişkinlerin engellilik sağlık kurul raporunun ve ÇÖZGER raporunun arka sayfasında (rapor formatında); “Bu rapordan önceki raporlar süresine bakılmaksızın yeni başvurular bakımından geçersizdir.” İfadesi yer almaktadır. Yönetmeliklerin ekler kısmını inceleyiniz. Bu konuda dikkat edilmesi gereken bir örnek verirsek daha anlaşılır olacaktır. Örneğin; Bir kişinin 2010 yılında alınmış sürekli ibareli %92 oranında bir raporu varken, 2019 yılında %89 oranında bir rapor almış ise; 2010 yılına ait rapor ile ÖTV istisnalı araç alamaz. Aldığı takdirde, geçersiz raporla alım yaptığı tespit edildiğinde cezai müeyyide uygulanır. ÖTV II Sayılı Liste Uygulama Tebliğinin “1.5. Ortak Hususlar” başlığında; “Malul veya engellinin, birden fazla engelli sağlık kurulu raporunun bulunması halinde, en son tarihli rapor bu uygulamada dikkate alınır. Malul veya engelli tarafından geçerli raporun ibraz edilmediğinin tespiti ve ibraz edilmeyen en son tarihli raporun da ilgili istisna uygulamasında aranılan mahiyette olmaması durumunda, ziyaa uğratılan vergi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte malul veya engelliden aranır.” İfadeleri yer almaktadır.

Soru: Rapor almak için ne yapılmalı?

Yanıt: Engellilik sağlık kurul raporu ya da ÇÖZGER raporu almak isteyenler; merkezi hekim randevu sisteminden (MHRS) ya da ALO 182’den “sağlık kurul” randevusu almalıdırlar. Randevu günü hastanede, başvuru dilekçesi, 18 yaş üstü engelli bireylerin kendileri tarafından imzalanır. Ancak, zihinsel engelli bireyler için vasileri ya da yasal temsilcileri başvuru yapmak zorundadır. 18 yaş altı çocuğun başvurusu ise anne ya da babası ya da bakım veren kişi ya da yasal temsilcileri tarafından yapılır. Rapor süresi bitenler de, aynı şekilde sağlık kurul randevusu alarak işlem başlatabilirler. Kişiler, rapor bitimine 6 aydan az süre kaldığında, aynı hastaneden sağlık kurul randevusu alabilirler.

Soru: Çocuklar için engelli sağlık kurul rapor alımı nasıldır?

Yanıt: Çocuğun annesi, babası ya da yasal vasisi (bakım veren kişi) başvuru dilekçesi ile ÇÖZGER vermeye yetkili olan sağlık kuruluşuna başvurur. Sağlık kuruluşunda çocuğu takip etmekte olan hekim, yoksa ÇÖZGER yetkili hekimi süreci başlatır. ÇÖZGER vermeye yetkili sağlık kuruluşunda, çocuk başvuru öncesinde izlenmekte ise tanısı ve özel gereksinimleri için çocuğu izleyen uzmanlardan görüşleri istenir. 20 Şubat 2019 tarihi öncesi uygulamada çocuğun kurula gelmesi bir zorunluluktu ancak yeni uygulamaya göre; gereği hâlinde çocuk kurula davet edilir. 

Soru: Çocuklar için engelli sağlık kurul raporların geçerlilik süresi nasıl belirlenir?

Yanıt: Raporun geçerlilik süresi ile ilgili olarak Yönetmelikte geçen ifadeler şunlardır:

1) Rapor sürekli veya süreli olarak düzenlenir, raporda geçerlilik süresi mutlaka belirtilir.

2) Çocuğun gereksinim durumunun ilaç tedavisi, cerrahi tedavi ve/veya rehabilitasyon uygulamaları ile zaman içinde azalma ihtimali olduğu ve hastalık bulgularının tam olarak görülemediği hâllerde süreli rapor düzenlenir.

3) Çocuğun gereksinim durumunun sabit kalması veya artması söz konusu olan hastalıklar için sürekli rapor düzenlenir.

4) Çocuğun özel gereksiniminin değişmesi hâlinde bakım veren kişinin talebi ve ilgili branş hekiminin kurula sevki uygun görmesi üzerine süre aranmaksızın çocuğun özel gereksinimi yeniden değerlendirilir ve yeni rapor düzenlenir.

Soru: Erişkinler için engelli sağlık kurulu raporunun düzenlenmesi nasıl olmaktadır?

Yanıt: Birey veya vasisi, başvuru dilekçesi ile rapor vermeye yetkili olan sağlık kuruluşuna başvurur. Değerlendirme için bireyin ve/veya vasisinin sağlık beyanına uygun olarak ilgili poliklinikler belirlenerek süreç başlatılır. Engelli bireyin Kurula gelmesi zorunludur.

Raporda yer alan bağımlılık değerlendirmesi alanına “evet” ya da “hayır” ifadesi yazılarak bireyin durumu belirtilir ve bu alan hiç bir suretle boş bırakılamaz. Bu Yönetmelikte geçen “tam bağımlı engelli birey” ifadesi, ilgili mevzuatın uygulanması açısından ağır engellilik durumunu ifade eder.

Soru: Sağlık kurulundan istediğimiz kadar engelli sağlık kurul raporu nüshası alabilir miyiz?

Yanıt: Rapor; kurum müracaatlarında üç, bireysel müracaatlarda iki nüsha olarak düzenlenir. Raporun bir nüshası bireye veya vasisine verilir. Kurum müracaatlarında raporun bir nüshası raporu isteyen kuruma bildirilir. İhtiyaç hâlinde 20.02.2019 tarihi öncesi alınmış rapor nüshaları başhekimlik onayı ile çoğaltılır. Bu tarih sonrası rapor almış kişiler, rapor örneklerini e-Nabız sisteminden alabilir.

Soru: Engelli bireylerin raporunda çalışıp çalışamayacakları yazılmalı mıdır?

Yanıt: Engelli sağlık raporunda ya da ÇÖZGER raporunda “ çalışamaz” ifadesi yer alıyorsa kişinin İŞKUR’a engelli kaydı yapılamayacağı gibi EKPSS veya kura ile atandıkları kuruma yerleşmeleri mümkün olmayacaktır.

18 yaş altı çocukların raporunda çalışma ile ilgili kısmın doldurulması, bireyin/ailenin/vasinin talebine bağlıdır. 14 yaşını dolduran çocukların İş-Kur kaydı yapılabileceğinden, ÇÖZGER’de çocuğun “çalışamayacağı işlerin niteliği” ile ilgili kısmın doldurulmasını öneririz.

Erişkinler için ise bireyin engellilik durumu dikkate alınarak rapora mutlaka yazılır. Engelli bireyin memur olarak atanması halinde engelli sağlık kurul raporunda bu kısmın doldurulmuş olması zorunludur. Bu nedenle herhangi bir nedenle rapor yenileyenlerin ya da ilk kez rapor alacakların, “çalıştırılamayacağı işlerin niteliği” kısmına ilişkin değerlendirmeyi mutlaka talep etmelerini öneririz.

Soru: 10 yaşında çocuğum için engelli sağlık kurul raporunda fotoğraf olması zorunlu mudur?

Yanıt: 15 yaş altı çocuklar için fotoğraf zorunluluğu yoktur. Ancak 15 yaş üzeri her bireyin raporunda, bireyin son altı ay içinde çekilmiş fotoğrafının bulunması zorunludur. Başvurularda 15 yaş altı çocuğun fotoğrafı, kimlik tespiti için çekilir ancak bu fotoğraf raporda yer almaz.

Soru: Erişkinler için raporların geçerlilik süresi nasıl belirlenir?

Yanıt: Rapor sürekli veya süreli olarak düzenlenir, raporda geçerlilik süresi mutlaka belirtilir. Bireyin engel durumunun ilaç tedavisi, cerrahi tedavi ve/veya rehabilitasyon uygulamaları ile zaman içinde azalma ihtimali olduğu ve hastalık bulgularının tam olarak görülemediği hâllerde süreli rapor düzenlenir. Bireyin engel durumunun sabit kalması veya artması söz konusu olan hastalıklar için sürekli rapor düzenlenir.

Soru: Engelli sağlık kurul raporu alındıktan sonra, engel durumunda değişiklik olursa yeni rapor almak için nasıl bir işlem yapılır?

Yanıt: Yeni bir engel durumunun ortaya çıkması veya mevcut engellilik durumunda bir değişiklik meydana gelmesi hâlinde, bireyin talebi ve ilgili branş hekiminin sağlık kuruluna sevki uygun görmesi üzerine süre aranmaksızın engellilik durumu yeniden değerlendirilir ve yeni rapor düzenlenir. Süreli olarak düzenlenen raporlarda, sürenin bitmesine altı aydan kısa bir süre kalması durumunda, engelli bireye talebi üzerine tekrar rapor verilebilir.

Bu işlemler şu şekilde yapılır:  

Yeniden değerlendirme: Yeni bir engel durumu olduğunda ya da var olan engel durumunda bir değişiklik olduğunda erişkin bireyin kendisi ya da yasal vasisi, çocuklar için çocuğa bakım veren kişi, yeniden değerlendirme talep edebilecek, ancak ilgili branştan hekimin bu değerlendirmeyi uygun görmesi halinde rapor yenileme işlemi başlayacaktır. Örneğin; raporunda hafif engelli ya da kısmi bağımlı olduğu belirtilen serebral palsili bir birey, ilerleyen hastalığına göre tam bağımlı hale geldiğini belirtip yeniden değerlendirme istediğinde, yeniden rapor düzenlemeye yönelik talebin ilgili hekim tarafından onaylanması gerekmektedir. İlgili hekimin uygun görmemesi halinde, raporun teslim tarihinden itibaren 30 günlük süre bitmiş ise il sağlık müdürlüğüne başvuru yapılarak rapora itiraz edilmesi gerekmektedir.

Raporlara itiraz: 1) Raporlara, engelli birey, bakım veren kişi veya raporu talep eden kurum tarafından il sağlık müdürlüğüne itiraz edilir. Kişisel rapor itirazları, ilgilisine teslim tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yapılır. Teslim tarihi; kişinin raporu, sağlık kurulundan teslim aldığına dair imza attığı ya da e-nabız sisteminde gördüğü gün başlar. Süresinde yapılmayan itirazlar değerlendirilmez.

Kurum itirazlarında süre aranmaz. Sosyal hizmet il müdürlüğü, RAM, SGK, vergi dairesi gibi herhangi bir kurum, rapora itiraz ederse süre şartı yoktur. Bu kurumlar, kişinin raporuna itiraz gerekçelerini belirtilerek il sağlık müdürlüğüne yazı ile kişiyi sevk eder.

2) Rapora itiraz edilmesi hâlinde çocuk il sağlık müdürlüğü tarafından yetkili en yakın farklı bir sağlık kuruluşuna ya da önceki raporu farklı sağlık kuruluşundan alınmış ise sürekli izleminin yapıldığı sağlık kuruluşuna gönderilir. İtiraz edilen rapor ile itiraz üzerine verilen rapordaki kararlar aynı yönde ise rapor kesinleşir. Rapor sonuçlarının farklı olması ve itirazın devam etmesi hâlinde, müdürlük tarafından en yakın hakem hastaneye yönlendirilir. Hakem hastane tarafından verilen karar kesindir.

3) İlk veya itiraza istinaden alınan ikinci rapor hakem hastaneden alınmış olsa dahi hakem hastane raporu olarak kabul edilmez.

4) Süreli/sürekli verilen raporlar ile ilgili olarak kontrol muayeneleri dışında herhangi bir sebeple kurum tarafından yeni bir rapor istenmesi durumunda, ilgili kurumun gerekçeli yazısına istinaden müdürlük tarafından, bu maddenin birinci ve ikinci fıkralara göre işlem yürütülür.

5) Hakem hastane kararı ile süresinde itiraz edilmeyerek kesinleşen rapor hakkında aynı gereksinim alanı ile ilgili yeni rapor başvurusu en erken altı ay sonra kabul edilir.

6) Terör, kaza ve yaralanma nedeniyle verilen, ilaç tedavisi, cerrahi tedavi ve/veya rehabilitasyon ile engel oranının değişmeyeceği hakem hastane kararı ile kesinleşen sürekli ibareli raporlar için yeni rapor başvurusu kabul edilmez.

Açıklama: Rapora itiraz edilmesi hâlinde engelli birey, il sağlık müdürlüğü tarafından yetkili en yakın farklı bir sağlık kuruluşuna gönderilir. İl sağlık müdürlüğünün ilgili kuruma bildirim tarihinden veya kişiye tebliğ tarihinden itibaren en geç 20 (yirmi) gün içerisinde adına rapor düzenlenecek kişi MHRS üzerinden veya Alo 182’den randevu talebinde bulunur. Bu sürenin dolmasından sonra yapılan başvurular dikkate alınmaz. Kişinin randevu talebinde bulunduğu günden itibaren hastane, en geç 15 gün içinde rapor işlemlerini başlatır ve rapor sürecini 30 gün içinde tamamlar.

İtiraz edilen rapor ile itiraz üzerine verilen rapordaki kararlar aynı yönde ise rapor kesinleşir. Rapor sonuçlarının farklı olması ve kişi veya müdürlüğün itirazının devam etmesi hâlinde, müdürlük tarafından en yakın hakem hastaneye yönlendirilir. İtiraz devam etmez ise rapor kesinleşir. Hakem hastane tarafından verilen karar kesindir. Yönetmeliklere göre, hakem hastane kararı ile alınan rapordan sonra, aynı gereksinim alanı ile ilgili yeni rapor başvurusu en erken 6 ay sonra kabul edilir. İtiraz süreci hakkında bakınız: Sağlık Raporları Usul ve Esasları Hakkında Yönerge, 30.09.2019).

Yazım hataları, imza eksikliği, doldurulması gereken alanların doldurulmaması, kişi bilgilerinin hatalı olması gibi (karar hükmü hariç) eksikliklerin veya usul hatalarının bulunduğu durumlarda, raporu talep eden kişi veya kurum tarafından raporu tanzim eden hastaneye rapor iade edilir. Hastane, bir yanlışlık yapıldığını tespit ederse gereken düzeltmeyi yapar. Düzeltme yapılmaz ise kişi yeniden il sağlık müdürlüğüne başvuru yapabilir.

Bu bilgiler için bakınız Sağlık Raporları Usul ve Esasları Hakkında Yönerge: https://shgmsgudb.saglik.gov.tr/TR-85392/saglik-raporlari-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge--ve-hakem-hastane-listeleri.html

Soru: Engelli sağlık kurul rapor almak için ücret ödenir mi?

Yanıt: Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Kamu Sağlık Hizmetleri Satış Tarifesi Usul ve Esasları’na göre ise; engel oranı %0 çıkması halinde kişilerden ücret alınacağı belirtilmiş olup, “08.02.2002 tarihli ve 24665 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 28.01.2002 tarihli ve 2002/3654 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince; Gaziler, şehit ve gazi dul ve yetimleri, engelliler, öğrenciler ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamındaki kişilerden sağlık kurulu rapor bedeli alınmayacağı kararlaştırıldığından, bu kişilerden ücret talep edilmeyecektir” ifadesine yer verilmiştir.

Engelliler tarafından talep edilen silah ruhsatı, refakat raporu, ehliyet raporları ve özel tertibatlı araç raporlarından ücret talep edilecektir. Engelli sağlık kurulu raporu için başvuran kişilere Engelli Sağlık Kurulu Raporu Ücretlendirmesi Bilgilendirme ve Onam Formunun imzalatılarak bilgilendirilmesi, engelli çıkmayanlardan (Engellilik oranı 0 –sıfır- çıkanlar) rapor ücretinin tahsil edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde engel oranı %1’den %100’e dek olan kişilerden sağlık kurul rapor bedeli alınmayacaktır. Engelli sağlık raporu almak için başvurulan hastaneden ücret konusunda bilgi alınız. İtiraz sonucu hakem hastane raporlaması ücretlidir.

Engel oranı %90 veya üzerinde olanlarla ÇÖZGER’de “ÖKGV” ibaresi olanlar, ÖTV istisnalı araç almak istediklerinde; raporda ayrıca “ÖTV istisnasından yararlanır” ifadesine gerek olmadığını bilmelidir. Eğer kişiler raporlarına “ÖTV istisnasından yararlanır” ifadesinin yazılmasını isterlerse, rapor ücreti ödeyeceklerdir. Bazı hastanelerde, hiç gereği yok iken bu ifadenin yazılması sanki zorunluymuş gibi belirtilir ve rapor başvurularında ücret talep edilmektedir.

Soru: Raporun başvurana teslim süresi ne kadardır?

Yanıt: Çocuklar ve erişkinler için rapor, kişinin rapor için başvurduğu günden itibaren 30 gün içinde teslim edilir.

Soru: Yaşlanma durumunda ilave engel oranı ilave edilir mi?

Yanıt: 65 yaş ve üzeri bireylerin engellilik oranına Balthazard formülü ile %10 eklenerek engel oranı belirlenir. 20 Şubat 2019 öncesi bu yaş 60 yaş olarak uygulanmaktaydı.

Yönetmelikler hakkında ayrıntılı bilgi ve ekleri için bakınız:

 

Soru: Pandemi nedeniyle raporların geçerliliği hakkında alınan önlemler nelerdir?

Yanıt: 01 Ocak 2020 tarihinden itibaren süresi biten raporlar,  31 Aralık 2023 tarihine dek geçerlidir. Bu tarihe dek rapor yenilemesi yapılmış olmalıdır.

Soru: TSK ve Emniyet Genel Müdürlüğü Personelinin sağlık kurul işlemleri nasıldır?

Yanıt: Askeri personel, atamaya esas, maluliyet işlemleri ve görevleri ile ilgili sağlık raporları için Sağlık Bakanlığınca “TSK, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine” göre işlem yapmak üzere yetkilendirilmiş hastanelere sevkli olarak başvuru yapmalıdırlar. TSK, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre rapor düzenleyen hastane listesi için bakınız: https://khgmcalisanhaklaridb.saglik.gov.tr/TR-46757/turk-silahli-kuvvetleri-jandarma-genel-komutanligi-ve-sahil-guvenlik-komutanligi-saglik-kurulu-raporu-vermeye-yetkili-hastaneler-listesi.html

Aynı şekilde Emniyet Genel Müdürlüğü çalışanları da kendi kurumlarının Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre işlem yaparlar.

TSK personelinin ve yakınlarının engellilik sağlık kurul raporları veya ÇÖZGER raporları, Sağlık Bakanlığı tarafından engelli sağlık raporu vermeye yetkilendirilen hastanelerden alınmaktadır. Engellilik raporlarının, TSK, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre rapor veren hastanelerden alınması zorunluluğu yoktur. Bu konuda MSB kararı vardır.

Öte yandan sağlık mazereti nedeniyle alınan atamaya esas rapor ile engellilik mazereti arasında fark vardır. TSK personelin yakınları için engellilik mazeretinde, ayrıca atamaya esas rapor istenmemeli, ancak engellilik sağlık kurul raporu ya da ÇÖZGER raporu beyan edilmelidir. Engellilik raporuna rağmen, yakınları için atamaya esas rapor istenenlerin; TSK, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğindeki atamaya esas rapor hakkındaki maddenin engellilik mazeretini kapsamadığını belirterek, idari başvuru yapmalarını öneririz.

TSK personelinden sorun yaşayanlara, Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Hasta, Çalışan Hakları ve Güvenliği Dairesi Başkanlığın bağlı “TSK Sağlık Raporu İşlemleri Birimi” ile iletişime geçmelerini öneririz. Bilgi için bakınız: https://khgmcalisanhaklaridb.saglik.gov.tr/TR-40469/tsk-saglik-raporu-islemleri-birimi.html

Soru: Raporların sisteme kayıtları nasıldır?

Yanıt: 20 Şubat 2019 tarihi sonrası alınmış tüm raporlar, Sağlık Bakanlığınca düzenlenen elektronik kayıt sistemine kayıtlıdır. Ancak bu tarih öncesi alınmış raporlar, Ulusal Engelliler Veri Bankası Sistemine kayıt olmuş olmalıdır.

Sağlık Bakanlığı, “Özürlüler Veri Tabanı Oluşturulmasına ve Özürlülere Kimlik Kartı Verilmesine Dair Yönetmelik” gereği engelli sağlık kurul raporlarının Ulusal Engelliler Veri Tabanına kayıt edilmesi hususunda hastanelere talimat vermektedir. Buna rağmen, sisteme kayıtsız raporların sayısı oldukça fazladır. Hastaneler, engellilik raporlarına dair kayıt defterlerini 20 yıl arşivlemek zorundadır. Raporların e-rapor sistemine kayıt olması; vatandaşların değil hastanelerin, dolayısıyla Sağlık Bakanlığının sorumluluğundadır. Raporlarda, TC kimlik numarası olmayanlar, teşhis kodu, ağır ya da hafif engelli ibaresi olmayanlar da vardır. Bunlar, bugünkü formata göre değil, alınmış olduğu yıldaki geçerli mevzuata ve formata göre alınmış engellilik raporları olduğundan, Engelliler Hakkında Kanunu’nun geçici 5’inci maddesine göre tarihine bakılmaksızın süresi içinde geçerlidir.

Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü, 20.07.2019 tarihinde “Ulusal Engelliler Veri Bankasına Kaydı Bulunmayan Raporların Sisteme Eklenmesi” konulu, tüm hastanelere yayınladığı yazıda da yukarıdaki bilgiler doğrulanmaktadır. Yazıda, 2006 yılı öncesi de dâhil olmak üzere Ulusal Engelliler Veri Bankasında kaydı bulunmayan ve kamu kurumlarınca sağlık tesislerine yönlendirilen engelli vatandaşların rapor kayıtlarının arşiv (poliklinik defteri, sağlık kurulu defteri vb.), Hastane Bilgi Yönetim Sistemi vb. hasta kayıt sistemleri üzerinden kontrol edilerek rapor kayıtlarının yapılması gerekmekte olup, konunun sağlık tesislerine duyurulması ve rapor kayıt taleplerine dair iş ve işlemlerin hassasiyetle yürütülmesi…”ifadelerine yer vermiştir.

Elinde engellilik raporunun aslı mevcut olanlara, rapor aldıkları hastanelere, hastanelerin kabul etmediği durumlarda hastanenin bulunduğu il sağlık müdürlüğüne dilekçe ile e-rapor sistemine kayıt ile ilgili talepte bulunmalarını öneririz. Talebi reddedilenler, CİMER üzerinden Sağlık Bakanlığına talep yazabilir ya da doğrudan ALO 184’e şikayet başvurusu oluşturabilir.

Bu konuda sorun yaşayan bir vatandaşın Kamu Denetçiliği Kurumuna (KDK) yaptığı başvuru sonucunda KDK, Sağlık Bakanlığına, vatandaşın mağduriyetinin giderilmesi için tavsiye kararında bulunmuştur. Raporunu sisteme kayıt ettirmekte sorun yaşayanların karar metnini okuyarak metin içindeki mevzuatı dayanak olarak dilekçelerine yazmalarını öneririz. Karar metnini okumak için bakınız: https://kararlar.ombudsman.gov.tr/Arama/Download?url=20200803\174210\Yayin\Karar-2020-91862.pdf&tarih=2020-12-09T18:54:25.726238

Diğer yandan bugünkü mevcut mevzuata göre (02.03.2022 tarihi itibarı ile) engellilerin hakları talep etmeleri için, raporlarının Ulusal Engelliler Veri Bankasına kayıtlı olması zorunluluğuna dair bir mevzuatın olmadığını da belirtmek gerekir. Özürlüler Veri Tabanı Oluşturulmasına ve Özürlülere Kimlik Kartı Verilmesine Dair Yönetmeliğin; “kimlik kartının niteliği” başlıklı 5’inci maddesine göre; kimlik kartına sahip olmayan özürlüler, ilgili mevzuatla tanınan haklardan sağlık kurulu raporunu ibraz ederek faydalanabilmektedir.

Eski Yönetmeliğe göre alınmış engellilik sağlık kurul raporları sisteme, rapor tarihi ve rapor numarası olarak kayıt edilmekte, görüntüleme birçok hastane için mümkün olmamaktadır. Bu kişilerin işlemlerini yapabilmeleri için, sistemde yazılı rapor tarih ve rapor numarası ile aynı olan raporlarının aslını beyan etmeleri gerekmektedir.

Kamusal Başvurularda Engelli Sağlık Raporunun Aslının Verilip Verilmeyeceği Hakkında Bilgi

20 Şubat 2019 tarihi öncesi; vergi indirimi, engelli çocuğun maluliyet işlemleri, ağır engelli çocuğu olan annelere erken emeklilik hakkı ve diğer işlemlerde engelli sağlık raporunun aslı yerine raporun alındığı hastane başhekimliğince onaylanmış ıslak imzalı “aslı gibidir’’ fotokopisi geçerlidir. Ancak emeklilik işlemlerinde engelli raporunun aslı gerekmektedir.

Başvurularda; rapor aslını ve fotokopisini görevlilere ibraz ettiğinizde görevlinin rapor aslını görüp, fotokopisi üzerine “aslı gibidir” damgasını vurması gerekir. Buna yönelik dayanak Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin (Tarih: 31.07.2009, Resmi Gazete Sayı: 27305) aşağıdaki maddesidir:

Engellilerle ilgili tedbirler: Madde 7-(1) İdare, sunduğu kamu hizmetlerinin engelliler tarafından kolayca erişilebilir olması için gerekli tedbirleri alır.

Başvuru sahibinden bilgi ve belge istenmesine ilişkin esaslar: Madde 8-(1) İdare, hizmetleri yerine getirirken başvuru sahibinden istediği bilgi ve belgelerle ilgili düzenlemelerinde aşağıdaki ölçütleri esas alır:

a) Düzenlemeler beyan esas alınacak şekilde hazırlanır.

ç) İdarenin görevi gereği kendisinde bulunan bilgi ve belgeler ile daha önce başvuru sahibinden alınarak kurum kayıtlarına aktarılan ve değişmediği başvuru sahibi tarafından beyan edilen belgeler yeniden istenmez.

d) İstenen belgenin aslının getirilmesi hâlinde, belgenin fotokopisi, aslına uygunluğu kontrol edildikten sonra ilgili görevli tarafından isim ve unvan yazılarak tasdik edilir.

e) Diğer idarelerin elektronik ortamda paylaşıma açtığı bilgi ve belgeler, başvuru sahibinden istenmez. Ancak, bu bilgi ve belgelere kolayca erişim için gerekli bilgiler istenebilir.”  

Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Ayşe Sarı | SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı

Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright © 2023 Tüm Hakları Saklıdır.