Daha önce bir engelli ile karşılaşma, iletişim kurma ve onları yakından tanıma ilişkisi İnsan Kaynakları yetkililerinin kimileri için hiç yok, kimileri içinse dikkate alınmayacak kadar azdır. Engellileri tanıma, doğru iletişim kurma, duygusal bir yaklaşım değil profesyonel bilgi, deneyim ve yaklaşım gerektirir.
HR Dergi-Haziran 2008
Mehmet Kızıltaş - Hasibe Kızıltaş
Ülkemizde engellilere, birçok alanda olduğu gibi İnsan Kaynakları'nda da olması gereken ve beklenen önem ve ilgi ne yazık ki hiç gösterilemiyor. 10 milyon engellinin yaşadığı bir ülkede engelli işgücüne yönelik profesyonel hiçbir çabanın olmaması hem düşündürücü, hem kayıp, hem de üzücü... Engellilere yönelik kazanımları başlatması ve devam ettirmesi gerekenlerin başında ise İnsan Kaynakları geliyor.
İnsan Kaynakları yetkilileri, işe alım süreçleri sırasında her adayı ciddi ve dikkatli mülakat teknikleriyle ön değerlendirmeye alır, seçme ve sonrasında işe alımlarını gerçekleştirirler. Süreçte pozisyon ve niteliklere göre aynı yöntem uygulanırken, engellilerle karşılaşıldığında her şey bir anda çok değişir. Çünkü daha önce bir engelli ile karşılaşma, iletişim kurma ve onları yakından tanıma ilişkisi İnsan Kaynakları yetkililerinin kimileri için hiç yok, kimileri içinse dikkate alınmayacak kadar azdır.
Bu noktada her zaman olduğu gibi eğitimin önemi bir kez daha önümüze çıkıyor. Çünkü engellileri tanıma, doğru iletişim kurma, duygusal bir yaklaşım değil profesyonel bilgi, deneyim ve yaklaşım gerektirir. Bu yüzden işe alım süreci içinde olan tüm İnsan Kaynakları yetkilileri ve çalışanlarının engellilerle etkileşim yöntemlerini öğrenebilecekleri, geliştirebilecekleri ve uygulayabilecekleri eğitim ve sosyal paylaşım sürecinde bulunmaları kaçınılmaz bir gerçek. Bu uygulama, üniversitelerin de eğitimde toplumsal değerler ışığında büyük bir öneme sahip olan engelliler ya da dezavantajlı gruplar konusunda öğrencilerine sosyal sorumluluk, farkındalık ve duyarlılık kazandıracak çalışmalara yeterli önemi göstermediğini çıplak bir şekilde karşımıza çıkarmaktadır. Ayrıca dezavantajlı gruplara yönelik ciddi adımların atılması, ileride iş dünyasına girecek adayların başarısına da büyük bir güç katmaktadır.
Engelli istihdamında başarının anahtarı, 'elimizde olmayanı aramak' yerine 'elimizde olanları en uygun şekilde kazanmaktan' geçer. Bu girişimler başarıyı beraberinde getirdiği gibi doğrudan ülke ekonomisini de olumlu etkilemektedir.
Bakış ve yaklaşım farkı
Farklı bir örnek sunalım: Lou Gestetner'in, 1993 yılında IBM firmasının başına geldiğinde yarattığı değişiklikler, bu önemi desteklediği gösterdi. Firmanın satışlarında belli gruplara yeterli seviyede ulaşamadıklarını düşünen Lou Gestetner, firma içindeki insan mozayiğini artırarak farklı piyasalara da ulaşabileceklerini düşünür. Bunun sonucunda da 8 adet çeşitli çalışma takımı oluşturur. Bu gruplardan birisi de engellilerdir.
IBM firması bu bakış açısıyla, 1998 yılında 370 milyon dolarlık iş hacmini, 2003 yılı sonunda 500 değişik tedarikçiyle toplam 1,5 milyar dolarlık iş geliştirmeye taşır.
Yukarıdaki örneği, dünyadaki değişik örneklerle çoğaltmak mümkün…
İş mülakatına katılmak isteyen bir adaya her zaman ön hazırlıklar için görüşmeye gideceği firma hakkında ön bilgiler edinmesi gibi tavsiyelerde bulunulduğu üzere, İnsan Kaynakları yetkilileri de özellikle mülakata gelecek engelli adayın engeline yönelik neler yapması gerektiği konusunda hazırlıklı olmalı ve bu konuda araştırmalar yapmalıdır. Bu uygulama, engelliye önyargı ile yaklaşmak yerine daha doğru yöntemler içinde neler yapması gerektiğini gösterecektir.
Toplum içinde bir çok kişi, engellilerle birlikte yaşadığı ya da aynı ortamda çalıştığı için bazı tecrübeler edinirler. Engelli bir kişi ile ilk kez karşılaşan ya da birlikte çalışacak kişiler nasıl davranacağını bilememe, önyargı, endişe, rahatsızlık veya aşırı hassas davranış biçimleri sergileyebiliyorlar.