Bu bölümde;

• Çalışanların tabi oldukları kanunlar,
• Emeklilik mevzuatı,
• Engelli işçilerin erken emekliliği
• Engelli memur ve sözleşmeli kamu çalışanının erken emekliliği
• Engelli BAĞ-KUR çalışanının ve muhtarların erken emekliliği
• Engelli sürekli işçilerin (4/D) emekliliği ile ilgili yazı
• Emeklilik sisteminde değişiklik konusu
• Emeklilik başvurusu
• Başvurularda esas olan raporların hangi hastanelerden alınacağı
• Kontrol muayenesi
• Kararlara itiraz
• Emekli olanların EKPSS ve kura yoluyla Devlet memurluğuna atanması
• Çalışma gücü kaybı (ağır, orta ve hafif düzeyler) değerlendirmesi
• İlgili mevzuata ait linkler

hakkında bilgi verilmiştir. Bu bilgiler, 30.01.2015 tarihi itibarı ile günceldir.

Giriş: 31 Mayıs 2006 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası’nın yürürlüğe girmesinden önce (Kanun maddelerinin yürürlük tarihleri farklı olmakla birlikte, genel olarak 1 Ekim 2008 tarihi), sosyal sigorta sisteminde çalışanlar için;

• Memurlar ve kamuda çalışan sözleşmeliler için; 08.06.1949 tarihli 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu,
• Kamu ve özel sektörde çalışan iş sözleşmeli işçiler için; 17.7.1964 tarihli 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu,
• BAĞ-KUR’lu çalışanlar için; 2.9.1971 tarihli 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu

yürürlükte idi.

5510 sayılı Yasa ile SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı çalışanları, tek bir çatı altında toplanmış, bu kanunların geçerli olan hükümleri, Kanun’a geçici madde olarak alınmıştır. Dolayısıyla Yasa’nın, yürürlüğe girmesinden önce işe girmiş olanlar, işe girişte tabi oldukları kanunlar kapsamında, geçici maddelerde belirtilen sürelerde emekli olurlar. Ancak, 15 Ocak 2025 tarihinde, 5510 sayılı Yasa’da yapılan düzenleme ile 1 Ekim 2008 tarihi öncesi işe giren işçilerin erken emeklilik haklarına ilişkin değişiklik yapılmıştır. Bu değişikliğe, yazı içinde yer verilmiştir.

Dikkat: Engelli erken emekliliğinden yararlananlar, kontrol muayenesine tabi tutulabilir.

Erken emeklilik: Engelli çalışanın emekli olduğunda alacağı aylık; yaşlılık aylığıdır. Engelliler için erken emeklilikte yaş şartı yoktur. Erken emeklilik talebinin onaylandığı durumlar için; tabi olunan kanunlarda belirtilen; sigortalılık yılını ve prim gününü tamamlamış olma şartı vardır. Sigortalılık yılının hesabında, ilk kez sigortalı olunduğu tarih geçerlidir. Emeklilik için 15 yıl ve 3690 prim ödemiş olma şartı olan bir engelli çalışanın, ilk sigortalı olduğu tarihten bu yana 15 yılı dolmuş olmasına rağmen, 3960 prim gününü tamamlamış ise erken emekli olması mümkün değildir. Bu sigortalı, 3960 prim gününü tamamlamak için çalışmaya devam etmelidir.

Emeklilik sürelerinin hesabında erkek ve kadın çalışanlara ait bir ayrım olmasına rağmen, engelli çalışanlar arasında bu ayrım yoktur. 

Emeklilik için süresi dolan engelli çalışanın, erken emeklilik başvurusu yaptığı Kurum; Sosyal Güvenlik Kurumudur (SGK)

İşe giriş tarihlerine göre erken emeklilik mevzuatı

1 Ekim 2008 tarihi ve sonrası işe girenler için emeklilik hükümleri; 5510 sayılı Yasa’nın “Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları” başlıklı 28, 29, 30 ve 31’inci maddelerinde yer almaktadır. Bu maddeler; memur, sözleşmeli kamu personeli, işçi ve BAĞ-KUR çalışanları dahil tüm sigortalı çalışanlar ile ilgilidir.

1 Ekim 2008 öncesi işe girenlerin erken emeklilik hakları ise; 5510 sayılı Yasa’da, geçici maddeler olarak yer almaktadır. “5434 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı Geçici 4’üncü madde; memurlar ile ilgilidir. “506 sayılı Kanunun malullük ve engellilik hükümlerine ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı Geçici 10’uncu madde ise işçiler ile ilgilidir.

SGK, erken emeklilik değerlendirmesinde çalışma gücü kaybına bakar

5510 sayılı Yasa gereği, erken emeklilik başvurusunda SGK’nın dikkate aldığı Yönetmelik; Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’dir.

Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’ne göre; Orta ve hafif düzeyde çalışma gücü kaybı oranı tespiti (madde 6); 5510 sayılı Kanun’un 28’inci maddesinin beşinci fıkrası ile geçici 4 üncü maddesinin altıncı fıkrasının (a) bendinde belirtilen orta ve (b) bendinde belirtilen hafif düzeyde çalışma gücü kaybının tespitinde hastalık listesi esas alınır.

Sağlık kurulu raporlarında birden fazla hastalık mevcut ise en ağır sekel bulgu dikkate alınır ve Balthazard formülü uygulanmaz.

Hafif düzeyde çalışma gücü kaybı: Bu Yönetmeliğe göre çalışma gücünün en az %40-49 arasında kaybedilmesini ifade eder. Bu kişiler, erken emeklilik hakkı elde ederler.

Orta düzeyde çalışma gücü kaybı: Bu Yönetmeliğe göre çalışma gücünün en az %50-59 arasında kaybedilmesini ifade eder. Bu kişiler, erken emeklilik hakkı elde ederler.

Ağır düzeyde çalışma gücü kaybı: Bu Yönetmeliğe göre çalışma gücünün en az %60’ının kaybedilmesini ifade eder. Bu kişiler, işe girmeden önce malul durumda iseler; erken emeklilik hakkını, işe girdikten sonra ağır düzeyde çalışma gücü kaybı var ise; malulen emekli olma hakkı elde ederler.

Ağır, orta ve hafif düzeyde çalışma gücü kayıpları hakkında Yönetmelik ve ekinde yer alan hastalık listesine bakınız: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=38968&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

Başvurularda kullanılacak sağlık kurulu raporu düzenlemeye yetkili hastaneler: Erken emeklilik başvurusunda dikkate alınan çalışma gücü kaybı oranı tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye;

a) Sağlık Bakanlığı tarafından sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye yetkilendirilmiş devlet hastaneleri ile eğitim ve araştırma hastaneleri,

b) Devlet üniversite hastaneleri,

c) Belgelenmesi kaydıyla, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen hastaneler dışında kalan yataklı sağlık hizmeti sunucularının yoğun bakımında tedavisi devam eden ve başka bir hastaneye nakli hayati risk taşıyanlar için yatmakta olduğu hastaneler,

yetkilidir. Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerde çalışan müşterek sigortalının veya çocuğunun sözleşme hükümlerine göre maluliyet tespitlerinde, sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan ilgili ülkenin sigorta kurumunun gönderdiği raporlar değerlendirmeye alınır.”.

Erken emeklilik başvurusu

SGK, engelli çalışan adına emeklilik bildirimi yapmaz. Erken emeklilik için tabi olunan kanunlarda verilen süre dolduğunda, engelli çalışan zorla emekli edilemez.

Erken emeklilik talebinde kamu çalışanları (memur ve sözleşmeli personel), kurumlarına dilekçe ile başvuru yapar. Çalışan tarafından kuruma verilen dilekçe;  kurum tarafından SGK Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına gönderilir.

BAĞ-KUR çalışanları ise erken emeklilik başvurusunu, doğrudan SGK’ya yapar.

SGK’nın başvuran hakkında karar vermesi için, engelli sağlık raporu vermeye yetkili hastanelerden alınmış bir rapor olması gerekir. Elinde rapor olmayanlar, SGK’ya erken emeklilik başvurusu yaptıktan sonra SGK tarafından, haklarında rapor düzenlenmesi amacıyla bir hastaneye sevk edilirler. SGK Sağlık Kurulu, engelli raporu ile/sevk sonucu haklarında düzenlenen raporla birlikte başvuranın, engel durumu ile ilgili tıbbi belgeleri inceler ve çalışma gücü kayıp oranını belirler. Emeklilik başvurusunun kabul ya da reddine ilişkin karar, SGK tarafından çalışana kurumu aracılığı ile gelirken şahsen başvuruda şahıs adına iletilir.

Emeklilik başvurusundan önce çalışanlar, emekli olup olamayacaklarına dair ya da emeklilik sürelerinin hesabı için de SGK’ya başvuru yapabilir. Başvuruda SGK, engelli sağlık raporunun aslını ya da noter onaylı suretini isteyebilir.

SGK, emekli olan engelli çalışanlar hakkında, kontrol muayenesi kararı alabilir.

ENGELLİ MEMURUN VE SÖZLEŞMELİ KAMU ÇALIŞANININ ERKEN EMEKLİLİK HAKKI

Engelli memurun erken emeklilik sürelerinin belirlenmesinde önemli olan tarih, 1 Ekim 2008’dir.

1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş olan memurlar; 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabidir. Bu hükümler 5510 sayılı Yasa’nın Geçici 4’üncü maddesinde yer alır. Kanun hükümlerine göre, işe girerken engelli olan ve işe girdikten sonra engelli hale gelenlerin, emeklilik süreleri farklılık gösterir. Bu sürelerin hesabında, askerlik ve sigortalı iken yapılan doğuma ait borçlanma ile birlikte hizmet birleştirme süreleri dikkate alınır.

Engelli memur ve sözleşmeli kamu personeli, erken emeklilik hakkından yararlanmak için, işe giriş tarihi ne olursa olsun vergi indirimi belgesi almak zorunda değildir.

1 Ekim 2008 öncesi işe giren engelli memurun ve sözleşmeli kamu personelinin erken emeklilik süreleri: 5510 sayılı Yasa’nın Geçici 4’üncü maddesine göre;

a) 1 Ekim 2008 öncesi engelli olarak işe giren engelli memurlardan, engel oranı en az %40 olanlar; 15 yıl ve 5400 prim günü dolduğunda erken emeklilik hakkı elde ederler.

b) 1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş ancak işe girdikten sonra engelli hale gelenlerden, engel durumlarının doğuştan ya da işe girmeden önce olduğunu belgeleyenler de; 15 yıl dolduğunda erken emeklilik hakkı elde ederler.

c) 1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş ancak işe girdikten sonra engelli hale gelenler için (işe, girmeden önce engelli olmayanlar); engellilik raporlarının ve tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu tespit edilen çalışma gücü kaybı oranlarına göre emeklilik süreleri belirlenir. Buna göre;

ı) Çalışma gücü kaybı %50 ilâ %59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760 prim günü ile (16 yıl),

ıı) Çalışma gücü kaybı %40 ilâ %49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, 6480 prim günü ile (18 yıl),

ııı) Çalışma gücü kaybı %60 ve üzerinde olduğu anlaşılıp, malulen emeklilik hakkı alamayan sigortalılar, en az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 3600 prim günü ile

emeklilik hakkı elde ederler ve bu kişilere yaşlılık aylığı bağlanır.

1 Ekim 2008 günü ve sonrası işe giren engelli memuru ve sözleşmeli kamu personelinin erken emeklilik süreleri: 5510 Sayılı Yasa’nın 28’inci maddesine göre;

ı) Çalışma gücü kaybı %50 ilâ %59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,

ıı) Çalışma gücü kaybı %40 ilâ %49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,

ııı) İşe girmeden önce malul durumda olup bu nedenle malulen emeklilik hakkından yararlanamayanlar (çalışma gücü kaybı en az %60 olanlar), en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 prim günü ile;

emeklilik hakkı alırlar. Emeklilik hakkı alıp yaşlılık aylığı alanlar, kontrol muayenesine tabi tutulabilirler. 

ENGELLİ BAĞ-KUR ÇALIŞANLARININ ERKEN EMEKLİLİK HAKKI

1 Ekim 2008 öncesinde BAĞ-KUR’lu olan engellilere erken emeklilik hakkı tanınmamışken bu tarihten sonra BAĞ-KUR’lu engellilere de erken emeklilik hakkı verilmiştir.

5510 Sayılı Yasa’nın 28’inci maddesine göre engel oranı %40 ve üzerindeki engelliler hem çalışarak hem de isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek erken emeklilik haklarını kullanabilirler.

BAĞ-KUR’lu engelli çalışanların erken emeklilik için vergi indirimi belgesi almak zorunluluğu yoktur. Bu kişilerin, erken emeklilik talebinde bulunduklarında; prim borcu bulunmaması gerekir. Borcu bulunmayan BAĞ-KUR’lu çalışan, emeklilik için SGK ya şahsen başvuru yapar.

BAĞ-KUR’lular; erken emeklilik hakkı başvurusunda, engelli raporu ve tıbbi belgelerin incelenmesi sonucunda belirlenen çalışma gücü kayıp oranına göre değerlendirilir.

İlk defa sigortalı olduklarında çalışma gücü kaybı oranı %60 ve üzeri olanlar malulen emeklilik haklarını kullanamadıklarından; bu kişiler engellilik erken emekliliğinden yararlanırlar. Ayrıca, sonradan malul olduğunu düşünüp, maluliyet başvurusu yapan ancak SGK tarafından malul kararı verilmeyenler de erken emeklilik hakkından yararlanır. Buna göre;

a) Çalışma gücü kaybı %60 ve üzerinde olanlar; 15 yıl ve 3 bin 960 gün ile,        

b) Çalışma gücü kaybı %50 – %59 arası olanlar; 16 yıl ve 4 bin 320 gün ile,                   

c) Çalışma gücü kaybı %40-%49 arası olanlar;18 yıl ve 4 bin 680 gün ile

emeklilik hakkı alırlar. Emeklilik hakkı alıp yaşlılık aylığı alanlar, kontrol muayenesine tabi tutulabilirler. 

ENGELLİ İŞÇİLERİN ERKEN EMEKLİLİK HAKKI

Kamu kurum ve kuruluşlarında ya da özel sektörde çalışanlarla, taşerondan kadroya geçirilenler; İş Kanunu’na tabidirler. 1 Ekim 2008 tarihi sonrası sigortalı olanlar, emeklilik işlemlerinde 5510 sayılı Yasa’nın 28’inci maddesine, 1 Ekim 2008 tarihi öncesi işe girenler ise 5510 sayılı Yasa’nın Geçici 10’uncu maddesine tabidirler.

İş Kanunu’na tabi çalışan engellilerin, işe giriş tarihlerine göre ve engel oranlarına göre erken emeklilik şartları (sigortalılık süresi ve prim günü) farklılık gösterir. Öte yandan, işçilerin tabi olduğu şartların; memur ve BAĞ-KUR’lu engelli çalışanlardan da farklıdır. 1.1.2015 tarihi ve sonrası işe girenler için; erken emeklilik şartları eşitlenmiş ve böylece engelli işçiler de, 5510 sayılı Yasa’nın 28’inci maddesinde belirtilen şartlara tabi olmuşlardır.

Emeklilik için SGK’ya şahsen başvuru esastır. SGK engelli işçi adına emeklilik bildirimi yapmaz. Erken emeklilik için kanunda verilen süre dolduğunda, engelli işçi zorla emekli edilemez.

Erken emeklilik için yıl ve prim günü şartının sağlanmış olması gerekir. Her ikisini tamamlamış olanların prim günü, 5400 günden eksik ise, bu çalışanlara, 5400 prim günü üzerinden aylık bağlanır.

15 Ocak 2025 tarihinde, 5510 sayılı Yasa’da yapılan değişiklik ile bu farklılık ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Düzenleme ile birlikte engelli işçilerin erken emeklilik süreleri aşağıdaki gibidir.

                                                         Çalışma Gücü Kayıp Oranları

Tablo 1: 1 Ekim 2008 tarihi öncesi ve sonrası işe giren engelli işçilerin erken emeklilik süreleri

15 Ocak 2025 tarihinde 5510 sayılı Yasa’da yapılan değişiklik (engelli işçiler için)

Açıklama: 1 Ekim 2008 öncesi işe giren engelli işçilerin, gelir vergisi indirimi belgesi alma zorunluluğu, 15 Ocak 2025 tarihinde 5510 sayılı Yasa’da yapılan değişiklik ile kaldırılmıştır.

15 Ocak 2025 tarihinde yapılan düzenleme öncesi, tüm çalışanlar içinde sadece 1 Ekim 2008 öncesi işe giren engelli işçiler, erken emeklilik başvurusu için, vergi indirimi belgesi almak zorunda idi. Çünkü bu kişiler hakkında, 506 sayılı Yasa’nın mülga 60’ıncı maddenin (c) bendinin (b) alt bendi ve geçici 87. maddesine göre işlem yapılırdı. 1 Ekim 2008 öncesi, engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının kesilmesi ve tekrar bağlanmasında, 1 Ekim 2008 öncesi hükümler geçerli idi. Vergi indirimi alan engelli çalışanlardan, erken emeklilik hakkı elde edemeyenler de olabiliyordu. Dolayısıyla, vergi indirimi belgesi, doğrudan erken emeklilik hakkı vermiyordu.

1 Ekim 2008 günü ve sonrasında işe girenler sosyal güvenlik yönünden 5510 sayılı yasaya tabi olduklarından, erken emeklilik için vergi indirimi belgesi almak zorunda değillerdir.

Vergi indirimi belgesi ile ilgili iptal edilen madde şudur: 506 sayılı Kanun’un engellilik hükümlerine ilişkin 5510 sayılı Yasa’ya geçiş hükümlerinden; “Geçici Madde 10- Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olup bu Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 60. maddesinin (c) bendinin (b) alt bendi ve geçici 87. maddesine göre işlem yapılır. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının kesilmesi ve tekrar bağlanmasında bu Kanunun yürürlük tarihinden önceki hükümler geçerlidir.”.

ENGELLİ SÜREKLİ İŞÇİLERİN EMEKLİLİĞİ (4-D İŞÇİLER)

Engelli 4/D işçiler de yukarıda yer alan “Engelli İşçilerin Erken Emeklilik Hakkı” başlığında yer aldığı gibi, emeklilik haklarına sahiptir. Ancak, 696 sayılı KHK ile kamuya sürekli işçi olarak atananlar hakkında yaşanan soruna dikkat çekerek çözümü hakkında bilgi paylaşmak için bu başlığı açtık. Bu işçiler, kamuya geçirildiklerinde, süreleri dolmuş ise doğrudan emekliliğe sevk edilmek istendiler. Ancak aşağıda yer verdiğimiz yazının yayınlanması ile engelli 4-D işçilerin, istemedikleri halde zorla emekliliğe sevki önlenmiştir.

696 sayılı KHK ile kamu kurumlarında kadroya geçen engelli işçilerin emeklilik işlemlerinde, engellilikleri nedeniyle erken emeklilik süreleri dolduğunda değil, engeli olmayan işçiler gibi yaşlılık aylığına hak kazanma tarihlerinin esas alınmasının gerektiğine yönelik Devlet Personel Başkanlığı görüş yayınlamıştır (30.03.2018 tarihli 31292642-045.00-E.2272 sayılı ve 375 KHK Geçici 23 ve 24’üncü maddeler konulu görüş yazısı), Bu görüşe uygun olarak Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Ocak 2019’da, 35426449-929 sayılı “Engelli Sürekli İşçilerin Emeklilik İşlemleri” konulu yayınladığı yazıda, engelli işçilerin emekliliğinde yapılacak iş ve işlemlerde uygulamada birliğin sağlanması ve telafisi güç zararlara meydan vermemek adına Devlet Personel Başkanlığının görüşünde bahsedilen konuların dikkate alınması istemiştir. Konu hakkında, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun TBMM’ye sunduğu 2019 Yıllık Raporunu incelemek için bakınız: https://www.ombudsman.gov.tr/document/raporlar/yillik_rapor/2019_yili_yillik_rapor/files/basic-html/page241.html

ENGELLİLERİN ERKEN EMEKLİLİĞİNDE ÖZEL DURUMLAR

Farklı sigorta kollarından çalışmış olanların emeklilik işlemlerinde hangi tabi olarak emekli olacaklarının belirlenmesinde; çalıştıkları son 7 yıla bakılır. En çok hangi sigorta kolunda çalışmış ise, o koldan emekli olur. Bu süreler birbirine eşitse; eşit hizmet sürelerinden son çalıştıkları sigorta kolundan emekli olunur.

Engelli erken emekliliğinden emekli olanlar EKPSS veya Kuraya katılım hakkına sahiptir. Bu tüm sigorta kolları için geçerlidir. Erken emeklilik hakkından yararlansın ya da yararlanmasın, geçerlidir. Atanma gününde 65 yaşını doldurmayacak durumda olanlar, EKPSS veya kura ile atanabilirler. Ancak engelli emekliler için, tercih edeceği kadrolarda kısıtlama vardır.

2025 Tercih kılavuzunda yer alan bilgi şudur: “5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi hükmüne göre herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanların, genel bütçeye dahil dairelerin, katma bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, kefalet sandıklarının, sosyal güvenlik kurumlarının ve bütçeden yardım alan kuruluşların kadrolarına açıktan tekrar atanamayacakları öngörüldüğünden, bu niteliği haiz adayların tercihleri arasında bahsi geçen kurumlara yer vermemesi gerekmektedir. Bu durumda olanların yerleştirilseler dahi atamaları yapılmayacaktır.”.

Kontrol muayenesi

Emekli olanlardan, kontrol muayenesi istenebilir. Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’ne göre “Kontrol muayenesi ve değerlendirme” başlıklı 15’inci maddesi şu şekildedir: “Kanunun;  25 inci maddesinin birinci fıkrasına göre malul sayılanlar ile 28 inci maddesinin beşinci veya geçici 4 üncü maddesinin altıncı fıkralarına göre çalışma gücü kaybı oranı ve 28 inci maddenin sekizinci fıkrasına göre ağır engellilik tespiti yapılanlar;

a) Kurumca yürütülen soruşturma nedeniyle,

b) Maluliyete ilişkin Kurumca verilen karar gereği,

c) Malullük, vazife malullüğü aylığı bağlanmış sigortalıların, malullük durumlarında artma veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduklarına ilişkin talepleri halinde,

ç) İhbar ve şikayet halinde,

kontrol muayenesine tabi tutulabilir.

2) Kontrol muayenesine ilişkin değerlendirme Kurum Sağlık Kurulunca yapılır.

3) Kontrol muayenesine istinaden yapılan değerlendirme sonucu gerekli görülen hallerde yeniden kontrol muayenesi istenebilir.

4) Kontrol muayenesi değerlendirmeleri ilk maluliyet kararına esas mevzuat hükümleri çerçevesinde yapılır.

5) Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca kontrol muayenesi kararı verilmesi halinde bu kontrol muayenesine ilişkin değerlendirme Kurum Sağlık Kurulunca yapılır.”.

İtiraz hakkı

Erken emeklilik talepleri red edilenler, karara itiraz edebilir. İtiraz, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca değerlendirilir. Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından verilen kararlar SGK Sağlık Kurullarını bağlar.

Açıklamalar

1. SGK, engellilerin erken emeklilik başvurularında, 2018/38 sayılı SGK Genelgesine istinaden, engelli kişilerden son 6 aya ait engellilik sağlık kurul raporu talep etmektedir. Raporu sürekli olsa da başvuran, emeklilik başvurusuna 6 aydan az süre kala, rapor yenilemek zorundadır. Mevcut Kanun metni içinde son 6 aya ait raporla başvuru şartına yönelik bir hüküm olmadığını belirtmek isteriz. Ancak, SGK, sırf bu şartı yerine getirmedikleri için emeklilik talebini reddetmektedir. Bu konuda mağdur olan engelli memurun, SGK’ya başvurusuna ilişkin Kamu Denetçiliği Kurumuna yaptığı başvuru ve karar metni aşağıdadır.

https://kararlar.ombudsman.gov.tr/Arama/Download?url=20231017\244806\Yayin\Karar-2023-16655.pdf&tarih=2024-02-02T17:56:49.727864

2. 15 Ocak 2025 tarihinde yapılan yasal değişiklik için; “Engellilik gelir vergisi indirim belgesi ile erken emeklilik hakkı elimizden alınıyor” söylemi yersizdir. Çünkü gelir vergisi indirimi belgesi almış olmak tek başına erken emeklilik hakkı vermiyordu. Karar, SGK’ya ait idi. Ve SGK, vergi indirimi ile başvuru yapanların durumlarını, çalışma gücü kaybı oranına bakarak değerlendiriyordu. Ki asıl hak kaybı buradaydı. Burada olması gereken 1 Ekim 2008 öncesi işe girenlerin, engellilik durumuna bakılarak haklarında erken emeklilik kararı verilmesi gerektiği bir gerçektir. Eğer bu belge ile erken emeklilik bir hak idi ise; neden sadece 1 Ekim 2008 öncesi işe giren engellilere verilen bir haktı? Neden, memurlar ve işçiler ve BAĞ-KUR çalışanları, kendileri için de zorunluluk olması için talepte bulunmadı? Vergi indirimi başvurusunda, engel oranı %40’ın altına düştüğü için engelli haklarını ve kontenjan hakkını kaybedenlerin olduğunu da hatırlatmalıyız.

5510 sayılı Kanun’un 28’inci maddesinde, 1 Ekim 2008 günü ve sonrası işe girenler hakkında, erken emeklilik ile ilgili olarak çalışma gücü kaybı oranları verilmiştir. Dolayısıyla SGK, erken emeklilik incelemesinde, tüm çalışanlar için; çalışma gücü kaybına bakmaktadır.

Adi malullük hakkında bilgi için sitemizin Bilgi Bankası bölümünde “Malul ve Emekli Olanlar Yeniden Çalışabilir mi?” başlığına bakınız.

Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Ayşe Sarı | SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı

Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright © 2025 Tüm Hakları Saklıdır.