Bu bölümde;
ile ilgili bilgilere yer verilmiştir.
Eğitim, bir insanın yeterli gelire sahip olmasında, toplumsal hayata katılmasında, kendini gerçekleştirmesinde ve tüm insan haklarına erişiminde; temel bir insan hakkıdır. Sorgulanamaz, ertelenemez, hiçbir gerekçe ile durdurulamaz. Tüm insan hakları sözleşmeleri ve belgeleri, herkesin eğitim hakkı olduğuna vurgu yapar. Eğitim, tüm çocukların hakkıdır. Ve engelli çocuklar söz konusu olduğunda, onların; ayrıştırılmadan, genel eğitim sisteminde akranları ile aynı ortamda olmaya hakları vardır. Eğitim ile ilgili olarak sorun yaşayan ailelerin, burada yazılanları dikkate almalarını ve sorunları çözmek için mutlaka dilekçe vermelerini, dilekçe yazarken burada yer verdiğimiz BM Engelli Kişilerin Hakları Sözleşmesi ve ulusal mevzuata yer vermelerini öneririz.
Eğitim hakkına erişimde, alınacak tüm kararlarda, çocuğun üstün yararını gözetilmelidir. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin temel ilkesi olan “çocuğun üstün yararı”, Engelli Kişilerin Hakları Sözleşmesi’nde “Engelli çocuğun üstün yararı “olarak yer almaktadır.
“Devlet, eğitim hakkının garantörüdür”.
Eğitim ve öğretim hizmetlerinde sorumluluk
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB); Bakanlığa bağlı müdürlükler, Bakanlığın illerdeki temsilcileri; il müdürlükleri, ilçelerde ise ilçe milli eğitim müdürlükleri ile teşkilat yapısı kurulmuştur.
MEB bünyesinde; özel eğitim sınıfları, özel eğitim okulları, rehberlik ve araştırma merkezleri (RAM), iş okulları ve iş eğitim merkezleri ile aynı seviye ve türdeki benzeri okul ve kurumların yönetimine ve öğrencilerin eğitim ve öğretimine yönelik çalışmalar yapmak ve belirlenen politikaları uygulamak üzere Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
Eğitim ile ilgili bir konuda dilekçe vermek gerektiğinde, okul yönetimi, RAM, ilçe ve il milli eğitim müdürlükleri ve nihayetinde Bakanlığa hitaben yazılmasını, hatta her birine eş zamanlı dilekçe verilmesini öneriyoruz. Engelli çocukların Kamu Denetçiliği Kurumuna başvuru hakları olduğunu da önemle belirtiyoruz. Bu yazı içinde KDK Çocuk Başvurusu bilgilerine de yer verdik.
Müdürlüğün 15 Eylül 2022 tarihinde yayımladığı Özel Eğitim İhtiyacı Olan Bireylerin Yasal Hakları yazısına erişim için bakınız: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_12/22144036_BIREYLERIN_YASAL_HAKLARI.pdf
BM Engelli Kişilerin Hakları Sözleşmesi’nde eğitim hakkı
Engelli ve ailelerinin eğitimde ayrımcılığa ve hak ihlallerine karşı, mutlaka Sözleşme’yi biliyor olmaları gerekir. Sözleşme’nin “eğitim” başlıklı 24’üncü maddesi aşağıdadır:
1. Taraf Devletler, engellilerin eğitim hakkını tanırlar. Taraf Devletler, bu hakkın fırsat eşitliği temelinde ve ayrımcılık yapılmaksızın sağlanması için, eğitim sisteminin her seviyede engellileri de içine almasını ve ömür boyu öğrenim imkanı sağlamalıdır. Bunun için aşağıdaki hedefler gözetilmelidir:
(a) İnsan potansiyelinin, onur ve değer duygusunun tam gelişimi ve insan haklarına, temel özgürlüklere ve insan çeşitliliğine saygı duyulmasının güçlendirilmesi;
(b) Engellilerin kişiliklerinin, yeteneklerinin, yaratıcılıklarını n ve zihinsel ve fiziksel becerilerinin en üst derecede gelişiminin sağlanması;
(c) Özgür bir toplumda, engellilerin etkili bir şekilde katılımlarının sağlanması.
2. Bu hakkın hayata geçirilmesi için taraf Devletler aşağıda belirtilenleri sağlamalıdır:
(a)Engelliler, engelleri nedeniyle genel eğitim sisteminin dışında tutulmamalıdır ve engelli çocuklar, engelleri nedeniyle parasız ve zorunlu ilk ve orta öğretimin dışında tutulmamalıdır;
(b) Engelliler yaşadıkları çevrede, engellerini gözeterek onları da içine alan, kaliteli, parasız ilk ve orta öğretime diğerleriyle eşit bir şekilde erişebilmelidir;
(c) Bireylerin ihtiyaçlarına göre makul uyumlaştırmanın yapılması;
(d) Engellilerin genel eğitimden etkili şekilde yararlanabilmeleri için, genel eğitim sistemi içinde ihtiyaç duydukları desteği almaları;
(e) Engellilerin eğitime dâhil olması hedefine uygun olarak, bireye özgülenmiş etkili destekleyici tedbirlerin akademik ve sosyal gelişimi azamileştiren ortamlarda sağlanması.
3. Taraf Devletler, engellilerin toplumun üyeleri olarak eğitime tam ve eşit katılmalarını kolaylaştırmak için yaşam ve sosyal gelişim becerilerini edinmelerini sağlamalıdır. Bu amaçla, taraf Devletler aşağıda belirtilen uygun tedbirleri almalıdır:
(a) Braille ve diğer biçemlerdeki yazıların okunmasının öğrenilmesine, beden dilinin, iletişimin alternatif araçlarının ve biçimlerinin, yeni çevreye alışma ve bu çevrede hareket etme becerilerinin öğrenilmesine ve akran desteği ve rehberlik hizmeti verilmesine yardımcı olunması;
(b) İşaret dilinin öğrenilmesine ve sağırların dilsel kimliğinin gelişimine yardımcı olunması;
(c) Kör, sağır veya hem kör hem sağır olanların, özellikle çocukların eğitiminin en uygun dille, iletişim araç ve biçimleriyle, onların akademik ve sosyal gelişimini azamileştiren ortamlarda sunulmasını sağlamak.
4. Taraf Devletler, bu hakkın hayata geçmesini sağlamak için, engelli olanlar dâhil olmak üzere, işaret dilini ve Braille alfabesini bilen öğretmenlerin işe alınması ve eğitimin her düzeyinde çalışan uzmanların ve personelin eğitilmesi için uygun tedbirler almalıdır. Söz konusu eğitim, engelliliğe ilişkin
bilincin yükseltilmesini, uygun alternatif iletişim araç ve biçimlerinin, destekleyici eğitim tekniklerinin ve materyallerinin kullanılmasını içermelidir.
5. Taraf Devletler, engellilerin genel yüksekokul eğitimine, mesleki eğitime, erişkin eğitimine ve ömür boyu süren eğitime ayrımcılığa uğramaksızın diğerleriyle
eşit bir şekilde erişimini sağlamalıdır. Bu nedenle, taraf Devletler engellilerin ihtiyaçlarına uygun makul uyumlaştırmanın yapılmasını sağlamalıdır.
T.C. Anayasası ve eğitim hakkı
TC Anayasası; uluslararası sözleşmelerde olduğu gibi; kimsenin eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamayacağını beyan eder. Anayasa’nın, “Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi” başlıklı 42’nci maddesinde; “Temel eğitimin ilk kademesi olan ilköğretim, öğrenim çağındaki kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve temel ve orta eğitim Devlet okullarında parasızdır. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitim ve öğrenime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılmak için gerekli tedbirleri alır” ifadeleri yer alır. Ve 10’uncu maddede; çocuklar ve engelliler için alınacak önlemlerin eşitlik ilkesine aykırı olmayacağı ifade edilmiştir.
Engelliler Hakkında Kanun
Madde 15: “Hiçbir gerekçeyle engellilerin eğitim alması engellenemez. Engelli çocuklara, gençlere ve yetişkinlere özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve engelli olmayanlarla eşit eğitim imkânı sağlanır.”
Açıklama: Kanun metninde geçen “özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak” ifadesi Sözleşme’de geçen “makul uyumlaştırma/düzenleme” önlemleri ile örtüşmektedir. Her bir engelli çocuğun bireysel gereksinimlerinin okul yönetimi ve öğretmenlerince dikkate alınmasını gerektirir. Makul düzenleme taleplerinin reddi, Sözleşme’de “engelliliğe dayalı ayrımcılık” olarak değerlendirilmiştir. Engelli çocuklar için Braille Alfabesi ile ders materyalleri, işitme engelli çocuklar için FM sisteminin temini ve/veya işaret dili eğitiminin verilmesi, öz bakım odası gibi makul düzenlemelerin ve bedensel engellilerin gereksinimleri olan rampa, engelli tuvaleti ve erişilebilir servis hizmetinin sağlanması yasal zorunluluktur. Bu önlemlerin alınmadığında, dilekçe yoluyla başvuru hakkınız doğacaktır.
Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) Başvurusu: KDK, Anayasa’nın 74’üncü maddesi gereğince 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu ile kurulmuştur. Bilinen adıyla Ombudsmanlık, hak arama kurumudur ve menfaati idare tarafından ihlal edilen, hak aramak için yazdıkları dilekçelerine olumsuz yanıt gelen ya da hiç yanıt alamayan herkes KDK’ya başvuru hakkını kullanabilir. Kurum, şikâyet konusu hakkındaki eylem ve işlemleri hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlendirilmiştir. KDK’ya başvurmadan önce, ilgili kamu kurumuna idari başvuru yapılmalıdır. Telafisi güç zararlar doğmuş/doğması muhtemel ise doğrudan başvuru yapılabilir. Başvuru, dava açmak için belirlenmiş zaman aşım süresini durdurur. Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://www.ombudsman.gov.tr/
KDK Çocuk Başvurusu: 18 yaşından küçükler https://www.kdkcocuk.gov.tr/ adresi üzerinden idare ile yaşadıkları sorunları KDK’ya bildirebilirler. Eğitimde hakları ihlal edilen her çocuğun, KDK’ya başvuru yapması önemlidir.
Engelli çocuklar için ilköğretim ve lise, zorunlu eğitim kapsamındadır
İlköğretim ve Eğitim Kanunu’na göre (5.1.1961, 222 sayılı), ilköğretim; dört yıl süreli ve ilkokul ile dört yıl süreli ortaokuldan oluşur ve toplamda 8 yıl olan bu eğitim zor, öğrenim çağında bulunan kız ve erkek çocuklar için zorunludur. İlköğretim, Anayasa’da da belirtildiği gibi Devlet okullarında parasızdır. Mecburi ilköğretim çağı, 6-14 yaş grubundaki çocukları kapsar. İlkokulların birinci sınıflarına o yılın 31 Aralık tarihinde 72 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır. Ancak çocuğun gelişim durumuna bağlı olarak okula erken başlaması veya kaydının ertelenmesi ile ilgili hususlar yönetmelikle düzenlenir. Mecburi ilköğrenim çağında bulundukları halde zihnen, bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan engelli olan çocukların özel eğitim ve öğretim görmeleri sağlanır.
Okula kayıt ertelemesi: Yukarıdaki Kanun’un altını çizdiğimiz cümlesi gereği, çocuğun okula kaydının ertelenmesi, ailesi tarafından istenebilir. Çocuğun gelişim durumuna bağlı olarak okula başlamasının ertelenmesi ve/veya okul öncesi eğitimde 1 yıl daha devam etmesi için; hastaneden üç hekim imzalı durum bildirir rapor alarak (örneğin: çocuk psikiyatri polikliniğinde 3 hekim) RAM’a vermek ve işlemleri RAM’ın yönlendirdiği şekilde sürdürmek gerekir.
Milli Eğitim Temel Kanunu’nda (14.6.1973, 1739 sayılı), 2012 yılında yapılan düzenleme ile ortaöğretim (lise) herkes için zorunlu olmuştur. Kanun’un “Türk Milli Eğitiminin Temel İlkeleri, Genellik ve eşitlik” başlığında yer alan ifadelere göre; eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet, engellilik ve din ayırımı gözetilmeksizin herkese açıktır. Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır. Okul öncesi eğitimi (örgün eğitimdir) mecburi ilköğrenim çağına gelmemiş çocukların eğitimini kapsar.
Engelli Bireylerin Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Hakları
MEB Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliğine göre özel eğitim ve rehabilitasyon: Dil ve konuşma güçlüğü, zihinsel, fiziksel, duyusal, sosyal, duygusal ve davranış problemlerine sahip özürlü bireylerin engellilik hâlini ortadan kaldırmak ya da etkilerini en az seviyeye indirmek, yeteneklerini yeniden en üst seviyeye çıkarmak ve topluma uyumlarını sağlamak, temel öz bakım becerilerini, bağımsız yaşam ve mesleki becerilerini geliştirmek amacıyla yapılan çalışmalardır.
Kimler özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanır: Engelli bireyin sağlık kurulu raporuyla asgari %20 engelli olduğunun tespit edilmiş ve özel eğitim değerlendirme kurullarınca da eğitsel değerlendirme ve tanılaması yapıldıktan sonra düzenlenen raporda destek eğitimi almasının önerilmiş olması, özürlü bireye kurumca, aylık olarak belirlenen tutar karşılığında bir ayda en az sekiz ders saati bireysel ve/veya dört ders saati grup eğitiminin verilmiş olması, zorunlu eğitim çağında olan özürlü bireyin örgün eğitime devam ettiğinin belgelendirilmesi gerekir.
20.02. 2019 tarihinden önce alınmış geçerli raporu olanlar, en az %20 oranında engelli ise özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetinden yararlanmak için başvuru yapabilirler. ÇÖZGER raporu alan çocukların, özel eğitim, fizyoterapi, rehabilitasyon veya benzeri gereksinimleri rapora yazılmış olmalıdır. Belirtilen raporlara sahip olan çocuklar, RAM değerlendirmesi sonucu özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanır.
Özel eğitim okulları, öğrenim ücretlerini Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği hükümlerine göre belirler. Özel eğitim okulunun özel eğitim ve rehabilitasyon birimi ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen destek eğitim tutarı karşılığı bir aylık sürede verecekleri 8 saat bireysel ve/veya 4 saat grup eğitimi için ders ücreti belirlemezler. Ancak, velinin isteği üzerine engelli bireye daha fazla ders verilmesi durumunda, bu derslere ilişkin ücret Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği hükümlerine göre belirlenir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan; 2025 Yılı Özel Eğitime İhtiyaç Duyan Bireylere Verilecek Eğitim Desteği Tutarlarına İlişkin Tebliğ, 30 Ocak 2025 tarihinde yayımlanmıştır. Buna göre “Destek eğitim giderleri (madde 3)”; Engelli bireylerin destek eğitim giderlerinin bütçeden karşılanacak kısmına ilişkin olarak aşağıdaki hususlara uyulur:
a) 5580 sayılı Kanun kapsamında açılan özel eğitim okulları ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde engelli bireylere verilen destek eğitiminin bütçeden karşılanacak kısmı; katma değer vergisi hariç olmak üzere bireysel eğitim için aylık 6.100 TL, grup eğitimi için aylık 1.708 TL olarak belirlenmiştir.
b) Belirlenen tutarlar, Millî Eğitim Bakanlığı bütçesine bu amaçla konulan ödenekten, bu tutarları aşan kısmı ise ilgililer tarafından karşılanır.
Yönetmeliğe göre günlük çalışma saatleri ve devam devamsızlık takibi (madde 25): Bireysel ve grup eğitimin süresi 60 dakikadır. Bu sürenin 40 dakikası ders uygulaması, 10 dakikası dinlenme, sınıf ortamını hazırlama ve 10 dakikası da bireyin ailesini bilgilendirme süresi olarak uygulanır. Eğitimin içeriğine ilişkin yazılı bilgiler eğitimin pekiştirilmesi amacıyla aileye ulaştırılır.
Özel eğitim okulunun özel eğitim ve rehabilitasyon biriminde ve özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde; normal eğitim yapılan okullarda öğrenim gören engelli bireyler, veli/vasisinin talebi olması hâlinde haftada bir yarım gün izinli sayılır.
Evde eğitim hizmeti verilenler ve okulda pasif kayıtlı olanlar, örgün eğitimdeki destek eğitimden yararlanabilirler.
Merkezlerde verilen destek eğitimine devam etmeyen engelli bireylerin devamsızlıkları aylık olarak Engelli Birey Modülüne işlenir. Üst üste sekiz hafta geçerli mazereti olmadan devamsızlık yapan engelli bireyin kurumdan kaydı silinir. Haziran, temmuz ve ağustos aylarında ise söz konusu üst üste devamsızlık süresi on iki hafta olabilir. Kurumdan kaydı silinen öğrencinin telafi hakkı yeni kayıt yaptırması durumunda devam eder. Aşağıdaki hususlar geçerli mazeret olarak kabul edilir:
a) Doğal afetler,
b) Çeşitli nedenlerle Bakanlık veya mülki amirlikçe alınan tatil veya sokağa çıkma yasağı kararları,
c) Hastalık nedeniyle yatak istirahati veya sağlık kuruluşunda tedavi süreci.
Kamera sistemi: Kurumlarca engelli bireylerin ders devam takibi, kurumun giriş ve çıkışlarını görüntüleyen ve eğitim verilen ayın bitiş tarihinden itibaren en az 90 gün süreyle kayıt yapabilme/depolayabilme özelliği olan kameralı görüntüleme sistemleri ile yapılır. Kurumlarca eğitim personelinin ders devam takibi, kurumun giriş ve çıkışlarını görüntüleyen ve eğitim verilen ayın bitiş tarihinden itibaren en az 90 gün süreyle kayıt yapabilme/depolayabilme özelliği olan kameralı görüntüleme sistemleri ile yapılır. Kurumlar, engelli birey ve eğitim personelinin yüzünün net bir biçimde görülebileceği şekilde kamera sistemini kurmakla ve elektrik kesintisi, kayıtların kaybolması, teknik arıza gibi durumlarda kayıt alınmasının kesintiye uğramaması için her türlü önlemi alır.
Evde destek eğitim (evde özel eğitim ve rehabilitasyon): Yetkili sağlık kurum veya kuruluşlarınca verilen sağlık kurulu raporuyla en az % 20 oranında bedensel engeli olduğu ve özel eğitim değerlendirme kurullarınca destek eğitimi almak üzere özel eğitim kurumlarına gidemeyecek durumda olduğu tespit edilenlere (3 hekim imzalı durum bildirir raporla) evde destek eğitim verilir. Bu eğitim için kamera kaydı aranmaz.
MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (07.07.2018 tarih ve 30471sayılı)
Yönetmelik; özel eğitim gereksinimi olan çocukların eğitim hakkına erişimlerinde usul ve esasları düzenler. Bakınız: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24736&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
Özel eğitimin temel ilkeleri (Yönetmelik madde 5) şunlardır.
1) Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkeleri doğrultusunda öğrencilere;
a) Bireysel farklılıkları, gelişim özellikleri ve eğitim ihtiyaçları dikkate alınarak eğitim hizmeti sunulması,
b) Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılması,
c) Özel eğitim hizmetlerine erken dönemde başlanması,
ç) Özel eğitim hizmetlerinin özel eğitim ihtiyacı olan bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan, toplumla etkileşim ve karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak şekilde planlanıp yürütülmesi,
d) Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin eğitsel performansları doğrultusunda amaç, içerik ve öğretim süreçlerinde uyarlamalar yapılarak diğer bireylerle birlikte eğitim görmelerine öncelik verilmesi,
e) Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin her tür ve kademedeki eğitimlerini sürdürebilmeleri için kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılması,
f) Özel eğitim ihtiyacı olan bireyler için BEP geliştirilmesi ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması,
g) Ailelerin, özel eğitim sürecinin her aşamasına aktif katılmalarının sağlanması,
ğ) Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde üniversitelerin ilgili bölümleri ve özel eğitim ihtiyacı olan bireylere yönelik faaliyette bulunan sivil toplum kuruluşları ile iş birliği içinde çalışılması,
esastır.
Önemli: Engelli çocuğunu özel eğitime götürüp getirmek için idari izin isteyen çalışanın, Yönetmelik metninde yer alan yukarıdaki esaslardan (g) bendini yazmalarını öneririz.
Aşağıdaki bilgiler Yönetmelik metninden alınan ifadelerle desteklenmiştir
Evde eğitim hizmeti (madde 14) 1) Zorunlu öğrenim çağındaki özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerden sağlık problemi nedeniyle en az on iki hafta süreyle örgün eğitim kurumlarından yararlanamayacağı ya da yararlanması durumunda sağlığı açısından risk oluşturacağı (Mülga ibare:RG-25/10/2022-31994) Durum Bildirir Sağlık Kurulu Raporu’nda belirtilen öğrencilere velinin yazılı talebi ve Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu ile il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulunun planlaması doğrultusunda ders yılı içinde evde eğitim hizmeti verilebilir.
2) Evde eğitim hizmetlerinin sunulmasında aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Öğrencinin evde eğitim hizmeti kapsamında alacağı haftalık ders saati, sorumlu olduğu eğitim programı esas alınarak ilköğretim kademesinde veya özel eğitim programı uygulanan ortaöğretim kademesinde bir okula kayıtlı olanlar için haftada 10 ders saatinden, diğer ortaöğretim kademesinde bir okula kayıtlı olanlar için ise haftada 16 ders saatinden az olmayacak şekilde planlanır.
b) İlköğretim programını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken merkezi sistem sınavlarında sorumlu olacakları dersler; ortaöğretim programlarını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken ise öğrencinin seçtiği ders yoğunluğu dikkate alınarak planlama yapılır.
c) Özel eğitim programını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ve özellikleri dikkate alınarak planlama yapılır.
ç) Ortaöğretim kademesinde özel eğitim programından sorumlu olan öğrenciler için eğitim programında yer alan meslek dersleri dışındaki dersler için evde eğitim hizmeti planlanır.
d) Evde eğitim hizmetlerinde öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ile takip edecekleri eğitim programı esas alınarak; özel eğitim öğretmenleri, okul öncesi öğretmenleri, sınıf ve diğer alan öğretmenleri görevlendirilir. Öğretmen görevlendirmesinde öncelikle öğrencinin kayıtlı bulunduğu okulda veya o yerleşim yerindeki eğitim kurumlarında görev yapan kadrolu öğretmenlerden istekli olanlar arasından, ihtiyacın bu yolla karşılanamaması durumunda ise o yerleşim yerindeki eğitim kurumlarında veya RAM’larda görev yapan kadrolu öğretmenler arasından resen görevlendirme yapılır.
e) Öğrencilerin başarı durumlarının değerlendirilmesi, sorumlu olduğu eğitim programının uygulandığı okullardaki değerlendirme ölçütlerine göre yapılır. Okutulan derslerin puanları e-Okul Sistemine işlenir. Öğrenci okutulmayan derslerden muaf tutulur.
f) Bireylerin başarı değerlendirme sonuçları öğretmenler tarafından, öğrencinin kayıtlı bulunduğu okul yönetimine bildirilir. Sınıf geçme ve diğer işlemler, kayıtlı olunan okul yönetimi tarafından yürütülür.
g) Evde eğitim hizmeti süresince bu öğrencilerin okula devam zorunluluğu aranmaz ve devam zorunluluğu aranmamasına yönelik e-Okul Sisteminde işlem yapılır.
ğ) Evde eğitim hizmetinden yararlanan öğrencilere verilen eğitim hizmetleri, bilişim teknolojileri de kullanılarak desteklenir.
h) Evde eğitim hizmeti hafta içi verilebileceği gibi hafta sonları da verilebilir.
3) Mesleki ve teknik eğitim programlarının uygulandığı okullarda kayıtlı olan öğrencilerden sadece 9 uncu sınıf öğrencileri için evde eğitim hizmeti sunulur.
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 14. maddesine göre; zorunlu öğrenim çağındaki özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerden sağlık problemi nedeniyle en az 12 hafta süreyle örgün eğitim kurumlarından yararlanamayacağı ya da yararlanması durumunda; evde eğitim hakkı söz konusudur. Sağlığı açısından risk oluşturacağı en az birisi ilgili daldan olmak üzere üç uzman tabip tarafından düzenlenmiş Durum Bildirir Sağlık Kurulu Raporunda belirtilen öğrencilere velinin yazılı talebi ve RAM raporu ile il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulunun planlaması doğrultusunda ders yılı içinde evde eğitim hizmeti verilebilir. 20.02.2019 tarihi sonrasında çocuklar için düzenlenen ÇÖZGER raporunun arka yüzünde, çocuğun evde eğitim gereksinimine yönelik işaretleme yapılmalıdır.
Önemli: Üç hekim imzalı durum bildirir sağlık kurul raporu: Durum bildirir sağlık kurul raporu için hastanenin ilgili polikliniğinden, Alo 182 ya da MHRS aracılığı ile randevu alınır. 3 hekim imzalı rapor; aynı branştan (örneğin; fizik tedavi ve rehabilitasyon polikliniği) 3 ayrı hekimin imzası ile tamamlanır. Bu rapor için hastanelerce ücret istenebilir.
Hastanede eğitim hizmeti (madde 15): 1) Zorunlu öğrenim çağındaki özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerden sağlık problemi nedeniyle sağlık kuruluşlarında yatarak tedavi gören öğrencilerin eğitimlerini sürdürmeleri için hastaneler bünyesinde il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulunun teklifi ve Sağlık Bakanlığının uygun görüşü üzerine Valilik Olur’u ile hastane sınıfları açılır. Bu sınıflarda eğitim hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Eğitim hizmeti, velinin yazılı talebi ve öğrencinin tedavisinden sorumlu hekimin yazılı görüşü ile sağlanır.
b) Bu sınıflarda birleştirilmiş sınıf uygulaması ile eğitim yapılır.
c) Sınıfa gelemeyecek durumda olan öğrencilere odalarında eğitim verilir.
ç) Eğitim alacak öğrencilerin hastalığı ve eğitim ortamına ilişkin şartlar dikkate alınarak ilköğretim veya özel eğitim programı uygulanan ortaöğretim kademesinde öğrencilerin haftalık ders saati haftada 10 ders saatinden; diğer ortaöğretim kademesinde olanlar için ise haftada 16 ders saatinden az olmayacak şekilde planlanır.
d) Derse başlama ve bitiş saatleri ile derslerin süresi, eğitim alacak öğrencinin sağlık durumu ve hastane şartları dikkate alınarak il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından belirlenir.
e) Hastane sınıflarında eğitimlerini sürdüren öğrencilere kayıtlı bulundukları sınıfta uygulanan öğretim programları uygulanır.
f) Öğrencilerin başarı durumlarının değerlendirilmesi, kayıtlı bulundukları sınıftaki değerlendirme ölçütlerine göre hastane sınıfında okutulan dersler için yapılır. Okutulan bu derslerin puanları e-Okul Sistemine işlenir. Öğrenci okutulmayan derslerden muaf tutulur.
g) Hastane sınıfındaki öğrencilerin başarı değerlendirme sonuçları öğretmenler tarafından öğrencilerin kayıtlı bulundukları okul yönetimine bildirilir. Sınıf geçme, diğer iş ve işlemler kayıtlı oldukları okul yönetimi tarafından yürütülür.
ğ) Hastanede eğitim hizmeti süresince bu öğrencilerin okula devam zorunluluğu aranmaz ve e-Okul Sisteminde devam zorunluluğu aranmamasına yönelik işlem yapılır.
h) Hastane sınıfı normunda bulunan sınıf öğretmenleri bu sınıfta eğitim alacak öğrencilerle ilgili iş ve işlemleri yürütmek üzere il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulu ile iş birliği içinde çalışır.
ı) Hastane sınıfında eğitim alan öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ile takip edecekleri program esas alınarak; özel eğitim öğretmenleri, okul öncesi öğretmenleri, sınıf ve diğer alan öğretmenleri görevlendirilir.
Öğretmen görevlendirmesinde hastane sınıfının bulunduğu eğitim bölgesindeki eğitim kurumlarında görev yapan kadrolu öğretmenlerden istekli olanlar arasından, ihtiyacın bu yolla karşılanamaması durumunda ise bu eğitim kurumlarındaki veya RAM’larda görev yapan kadrolu öğretmenler arasından resen görevlendirme yapılır.
i) Hastanede bir aydan daha az süre yatarak tedavi gören bireylerin eğitimleri takip ettikleri öğretim programları esas alınarak verilir. Bu durumda hastane sınıfında verilen eğitimin başarı değerlendirmesi yapılmaz.
j) Hastanede eğitim hizmetinden yararlanan öğrencilere verilen eğitim hizmetleri, bilişim teknolojileri de kullanılarak desteklenir.
k) İlköğretim programını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken merkezî sistem sınavlarında sorumlu olacakları dersler; ortaöğretim programlarını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken ise öğrencinin seçtiği ders yoğunluğu dikkate alınarak planlama yapılır.
l) Özel eğitim programını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ve özellikleri dikkate alınarak planlama yapılır.
m) Ortaöğretim kademesinde özel eğitim programından sorumlu olan öğrenciler için eğitim programında yer alan meslek dersleri dışındaki dersler için hastanede eğitim hizmeti planlanır.
2) Mesleki ve teknik eğitim programlarının uygulandığı okullarda kayıtlı olan öğrencilerden sadece 9 uncu sınıf öğrencileri için hastanede eğitim hizmeti sunulur.
RAM eğitsel değerlendirme: Bireylerin eğitsel değerlendirme, tanılama ve yönlendirilmesi işlemleri RAM bünyesindeki Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından yapılır. Kurul, bireyleri ilgi, istek, gelişim özellikleri, akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları doğrultusunda örgün ve yaygın eğitim kurumlarına yönlendirir. Bu sürecin her aşamasında aile bilgilendirilerek görüşü alınır ve sürece katılımı sağlanır. Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu raporu, her yıl revize edilir.
Özel eğitim hizmetleri kuruluna (RAM) yapılacak itirazlar: Veli, kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 iş günü içinde itiraz edebilir. Yerleştirme kararı verilen okul yönetimi, öğrencilerin okula kayıt tarihinden itibaren en az 30 iş günü izleme süreci sonunda öğrenciyle ilgili eğitsel değerlendirme ve tanılama ya da yerleştirme kararına itiraz edebilir. İl veya ilçe özel eğitim hizmetleri kuruluna yapılacak itirazlar, itirazın kurula ulaştığı günden itibaren en geç otuz iş günü içerisinde sonuçlandırılır. Sonuç veliye, okula ve RAM’a yazılı olarak bildirilir.
0-36 aylık özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar için erken çocukluk dönemi hizmetleri, ailenin bilgilendirilmesini ve desteklenmesini de içerecek şekilde yürütülür. 36 ayını tamamlayan çocuklar için okul öncesi eğitim zorunludur. Çocukların gelişimi ve özellikleri dikkate alınarak okul öncesi dönemde eğitim süresi uzatılabilir.
Açık öğretim ve uzaktan eğitim hizmeti: İlköğretim veya ortaöğretim programlarını takip eden özel eğitim alan öğrencilerden öğrenimlerini tamamlayamayanlar ya da öğrenim çağı dışına çıkanlar ile örgün eğitim kurumlarındaki öğrenim hakkını kullananların kayıtları açık öğretim okullarına yapılır. Örgün eğitim hizmetinden doğrudan yararlanamayacak öğrencilerin uzaktan eğitim yoluyla derslerini takip edebilmelerini sağlamak amacıyla bu öğrencilere Bakanlıkça gerekli hizmetler sunulur.
Yabancı öğrenciler: Özel eğitim hizmeti Türk Vatandaşlarını kapsadığından, geçici koruma kapsamında olan engelli çocuklar için ödenek yoktur. Özel eğitim okulları ve merkezleri, öğrenim gören öğrenci sayısının %3’ünden az olmamak üzere ücretsiz öğrenci okutmakla yükümlüdür.
Okul servislerinin niteliği: Okul Servis Araçları Yönetmeliğine göre (5.10.2017); okul öncesi eğitim ve zorunlu eğitim kapsamında bulunan öğrenciler ile kreş, gündüz bakımevleri ve çocuk kulüplerine ait servisler araçlarında (liselere öğrenci taşıyanlar hariç), şoför dışında, rehber personel bulunur. Okul servis araçlarının bedensel engelli çocuklar için rampalı ya da asansörlü olması zorunludur.
Ücretsiz taşıma ve ücretsiz öğlen yemeği: Resmî özel eğitim okullarındaki öğrencilerin, özel eğitim sınıflarındaki öğrencilerin, yaygın eğitim hizmetlerinden yararlanan özel eğitim ihtiyacı olan kursiyerlerin kurumlara ulaşımları; 11.9.2014 tarihli ve 29116 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği gereği ücretsiz sağlanır. Özel eğitim okul/kurum/sınıfı öğrencileri ile yaygın eğitim hizmetinden yararlanan özel eğitime ihtiyacı olan bireyler, ders yılı içinde kayıtlı oldukları okul/kurum/sınıflara taşınır. Özel eğitim alanların daha kısa sürede taşınabilmesi için gerekli tedbir ve kararları almak, refakatçi sayısını belirlemek, rehber personel bulundurulmasını sağlamak, bedensel engelliler için; araçlarında liftli donanım, standartlara uygun seyyar rampa ve ihtiyaç duyulacak diğer teknik özellikleri belirlemek, işitme engelli özel eğitim meslek lisesi öğrencileri ile işitme engelli özel eğitim kursiyerlerine verilecek olan toplu taşıma kartları veya biletlerinin öğrenci ve gün sayısına göre aylık ödenek talebini belirlemek; Plan Komisyonunun görevleri arasındadır. Aynı Yönetmeliğin 20.maddesine göre, taşıma uygulaması kapsamında taşınan özel eğitim öğrenci/kursiyerleri dışındaki ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine öğle yemeği verilir. İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine taşıma yoluyla eğitim kapsamında öğle yemeği verilen okullarda açılan özel eğitim sınıflarına devam eden öğrenciler de bu hizmetten yararlandırılır.
Yönetmeliğin sağladığı ücretsiz ulaşım ve ücretsiz öğlen yemeği ile ilgili sorunlar hakkında okul yönetimince çözülmeyen sorunlarda; ilçe milli eğitime, il milli eğitime ve nihayetinde Milli Eğitim Bakanlığına dilekçe ile başvurulması önerilir.
Kurumların/Vakıfların Özel Eğitim Yardımı: EGM’de engelli çocuğu olanlara eğitim yardımı yapılmaktadır. Bu konuda EGM Sosyal Hizmet Daire Başkanlığından bilgi alınız. TSK Elele Vakfı Özel Eğitim Kurumlarında, TSK çalışanlarının engelli çocukları için Ekim 2015-Ağustos 2016 arası, eğitim desteği sağlanmış ancak kısa bir süre sonra bu destek sonlandırılmıştır.
Diğer düzenlemeler: Belediyelerin ve kurumların kırtasiye yardımı: Bazı belediyeler engelli çocuklar için kurumlar ise engelli çocuğu olan çalışanları için, eğitim-öğretim yılı başında kırtasiye yardım yapmaktadır. Belediye ve çalıştığınız kurumdan bilgi alınız.
Zorunlu eğitim süresinde işitme engelliler ve zihinsel engelliler,
talepleri halinde yabancı dil dersinden muaftır.
Özel gereksinimli öğrenciler için kolaylaştırıcı uygulaması: MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 6.1.2020 tarihinde yayınlanan yazı ile sadece otizmli çocuklara tanınan kolaylaştırıcı uygulamasının kapsamız 20 Aralık 2024 tarihinde genişletilmiş ve tüm özel gereksinimli çocuklar için uygulama kararı alınmıştır. Ailenin teklifi, Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Biriminin kararı doğrultusunda kolaylaştırıcı kişinin belirlenmesi ve bu kişinin sınıf içi ve sınıf dışında öğrenciye yarımcı olmak üzere okulda bulunması gerekmektedir. Bakınız: https://orgm.meb.gov.tr/www/kolaylastirici-kisi-uygulamasinin-kapsami-genisletildi/icerik/3035
MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 24.12.2024 tarihinde yayımlanan E-10096465-020-122666964 sayılı ve Konu “Kolaylaştırıcı Kişi” konulu yazı aşağıdadır.
“Tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencileri okul ortamında desteklemek üzere ailenin teklifi ve bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme biriminin kararı doğrultusunda kolaylaştırıcı kişinin belirlenmesi ve belirlenecek kolaylaştırıcı kişinin sınıf dışında öğrenciye yardımcı olmak üzere okulda bulunması İlgi Makam Oluru ile uygun görülmüştür.
Tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin velisi/vasisi tarafından kolaylaştırıcı kişi talep edilmesi hâlinde kolaylaştırıcı kişi uygulamaları öğrencilerin üstün yararı gözetilerek aşağıda açıklanan hususlar doğrultusunda yürütülecektir. 1. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) geliştirme birimi ailenin teklifi doğrultusunda öğrencinin ihtiyaçlarını değerlendirerek, kolaylaştırıcı kişiye ihtiyaç duyulup duyulmadığına, ihtiyaç duyulması hâlinde teklif edilen kolaylaştırıcı kişinin öğrencinin ihtiyaçlarını karşılayıp karşılayamayacağına, okulda hangi zamanlarda, hangi ortamlarda ve ne kadar süreyle bulunacağına karar verecektir.
Bu hususlara ilişkin bilgilendirme hem kolaylaştırıcı kişiye hem de veliye/vasiye okul yönetimi tarafından yazılı olarak tebliğ edilecektir. 2. Kolaylaştırıcı kişinin öğrenciye sınıf dışında destek olması esastır. Ancak zorunlu ve acil durumlarda BEP geliştirme birimi kararıyla kısa süreli olarak sınıf içinde de öğrenciye destek verebilir. 3. Kolaylaştırıcı kişi uygulama sürecine ilişkin izleme ve değerlendirme çalışmaları BEP geliştirme birimi tarafından yürütülecektir. İhtiyacın ortadan kalkması durumunda hizmetin sonlandırılmasına ilişin karar BEP geliştirme birimi tarafından verilecektir. 4. BEP geliştirme birimince kolaylaştırıcı kişi uygulaması takip edilecek ve ihtiyaç hâlinde öğrencinin gelişim özellikleri ve eğitim ihtiyaçları doğrultusunda gerekli değişiklikler planlanacaktır. Okulyönetimi kolaylaştırıcı kişi uygulamasının, öğrencilerin üstün yararı ilkesi doğrultusunda yürütülmesi için gerekli tedbirleri alacaktır. 5. Kolaylaştırıcı kişiye ait adli sicil kaydı, öğrenim belgesi, ikametgâh belgesi, sağlık raporu ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı fotokopisi istenecek, bu belgeler incelenip kontrol edilerek okul yönetimince saklanacaktır. Kolaylaştırıcı Kişi Uygulaması kapsamında yapılacak tüm iş ve işlemler 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümleri doğrultusunda yürütülecektir. Okul yönetimince bu kapsamda kolaylaştırıcı kişi ile KVKK Onam Formu imzalanacaktır. 6. Aile tarafından teklif edilecek kolaylaştırıcı kişinin öncelik sırasıyla; a) Eğitim fakültelerinin özel eğitim bölümü lisans programlarından, eğitim bilimleri bölümü rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programından, temel eğitim bölümü sınıf öğretmenliği ve okul öncesi öğretmenliği lisans programlarından, sağlık bilimleri fakültelerinin çocuk gelişimi bölümlerinden ilgili fakültelerin sosyal hizmet bölümlerinden ya da özel eğitim ile ilgili ön lisans programlarından mezun olmak,
b) Eğitim fakültelerinin diğer bölümlerinden mezun olmak,
c)Lisans veya ön lisans mezunu olmak, ç) a ve b bentlerinde belirtilen lisans programlarında 3. ve 4. sınıf öğrencisi olmak, d) Mesleki ve teknik anadolu liselerinin çocuk gelişimi, özel eğitim bölümü veya hasta ve yaşlı hizmetleri alanı mezun olmak,
e) a, b, c, ç, d bentlerindeki şartları taşıyan kişiler bulunmadığı takdirde anne, baba, vasi ve 18 yaşından büyük kardeş veya aile yakınlarından en az lise mezunu olanlar arasından bir kişi teklif edilebilecektir (Anne, baba, kardeş ve vasi için diploma şartı aranmayacaktır.). 7. Kolaylaştırıcı kişinin ebeveyni dışında bir kişi olması hâlinde öğrencinin öz bakım ihtiyaçlarını giderebilmesi açısından öncelikli olarak aynı cinsiyette olması gerekmektedir. 8. Kolaylaştırıcı kişinin tüm maaş, SGK işlemleri, özlük hakları vb. hususlar çocuğun velisi/vasisi sorumluluğundadır. 9. Kolaylaştırıcı kişi için istenen belgelerde gerçeğe uygun olmayan beyanda bulunanlarla ilgili hukuki süreçlerin başlatılması için ilgili mercilere gerekli bildirimler yapılacaktır. Kolaylaştırıcı kişi uygulamasına ilişkin gerekli iş ve işlemlerin Makam Oluru, mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar doğrultusunda yürütülmesi hususunda bilgilerini ve gereğini arz/rica ederim.”.
Konu hakkında dilekçe vermek için adres: Emniyet Mah. Gazeteci Muammer Yaşar Bostancı Cad. MEB Beşevler Kampüsü A Blok, 06560 Beşevler, Yenimahalle / ANKARA
Mail adresi: oer@meb.gov.tr
Kep Adresi: meb@hs01.kep.tr
Bilgi için telefon No: 0(312) 413 30 99
Kolaylaştırıcı yazısı için bakınız: https://tepebasiram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/26/15/972503/dosyalar/2024_12/27101151_kolaylastiricikisi.pdf
Okul Öncesi ve İlköğretim Hakkında Mevzuat Uygulamaları
MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği (26.07.2014): Özel eğitim alan çocukların, yerleşim yeri adresine uyumlu okula kaydedildikten sonra ulusal adres veri tabanındaki adreslerine bakılmaksızın istedikleri okula nakli yapılır. Eğitimlerini kaynaştırma yoluyla sürdüremeyecek durumda olan ağır düzeyde yetersizliği bulunanlar ile birden çok yetersizliği olan çocuklar, bu kurumlarda fiziki mekânın uygun olması ve özel eğitim öğretmeni istihdam edilmesi kaydıyla açılan özel eğitim sınıflarına kaydedilir. Kaynaştırma/Bütünleştirme yoluyla eğitim alan öğrenciler ile özel eğitim sınıflarında eğitimlerine devam eden öğrencilere başarısızlıklarından dolayı sınıf tekrarı yaptırılmaz. Ancak; velinin yazılı talebi ve BEP Geliştirme Biriminin kararı doğrultusunda, ilkokulda bu çocuklar için bir defaya mahsus olmak üzere sınıf tekrarı yaptırılabilir.
Özel eğitim sınıflarında görevli özel eğitim öğretmenleri; nöbet görevlerinde, teneffüs ve yemek saatlerinde sınıflarındaki kayıtlı öğrencilerin gözetimine devam ederler.
Nakil: Öğrencinin; anne ve babasının her ikisinin ya da yasal sorumluluğunu üstlenen kişinin çalışması, anne/babadan birinin hayatta olmaması, ailesinde ağır engelli raporu bulunan bireyin bulunması hâlinde nakli, belgelendirilmesi şartı ile anne veya baba ya da yasal sorumluluğunu üstlenen kişinin çalıştığı adresin kayıt alanındaki okula yapılır.
Okul öncesi eğitim kurumlarında katkı payının alınmasında; Eylül ayında katkı payı tam olarak alınır ancak haziran ayında alınmaz. Yarıyıl tatilinde ve ara tatilde ise aylık katkı payı tam olarak tahsil edilir. Okula kayıt yaptıran, ancak hiçbir hizmet almadan kayıttan vazgeçen velilere ödedikleri katkı payı iade edilir. Durumlarını belgelendirmeleri kaydıyla şehit, harp malûlü ve muharip gazi çocukları ile okul öğrenci kontenjanının 1/10’u oranındaki yoksul aile çocuklarından katkı payı alınmaz. Bu durumdaki çocuklardan engelli olanlara öncelik tanınır.
Ortaöğretimde (Lise) Düzenlemeler
MEB Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği (07.09.2013): Özel eğitim alan bireylere destek eğitim hizmetleri de sağlanarak akranlarıyla birlikte tam zamanlı ya da özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak kaynaştırma eğitimi verilir.
İlköğretim programını tamamlayan özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerden tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim alacak öğrencilerin, ortaöğretim kademesine yönelik “Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu” ile birlikte geçerli “Engelli Sağlık Kurulu Raporu” veya “Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER)” doğrultusunda ikamet adresleri, engel durumu ve özellikleri dikkate alınarak Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin ilgili hükümleri çerçevesinde her bir şubede iki öğrenciyi geçmeyecek şekilde
ortaöğretim kayıt alanı içinde tercihe bağlı olarak öğrenci alan ortaöğretim kurumlarına yerleştirilmesini sağlar. Ancak, beceri/yetenek sınavıyla öğrenci alan okullara yerleştirilecek öğrenciler ilgili okul müdürlüklerince oluşturulan komisyon tarafından kendi aralarında beceri/yetenek sınavına alınır ve başarılı olanların kayıtları yapılır. Aynı şubeye farklı tür yetersizliğe sahip iki özel eğitim ihtiyacı olan öğrenci yerleştirilmemesini sağlar ve öğrencilerin özel durumlarına göre gerekli fizikî düzenlemelerin yapılmasına yönelik tedbirleri alır.
Açık öğretim liseleri ile örgün ortaöğretim kurumları arasında nakil ve geçişler: “Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu” ile birlikte geçerli“Engelli Sağlık Kurulu Raporu” veya “Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER)” olan, evde ve hastanede eğitim verilerek öğrenim gören, “Öğrenci Nakil ve Geçişlerine Esas Teşkil Eden Hastalıklar” listesine bağlı olarak sağlık kurulu raporu olan öğrenciler veli talebi doğrultusunda Açık Öğretim Lisesi, Mesleki Açık Öğretim Lisesi veya Açık Öğretim İmam Hatip Lisesine gerekli şartları taşımaları hâlinde nakil ve geçiş yapabilirler.
Erişilebilirlik/ulaşabilirlik: Yönetmeliğin 95’inci maddesine göre, Okul binaları, tesisleri ve bahçesi engelli bireylerin ulaşabilirlik gereklerine uygun olarak düzenlenir. Derslikler de (97’nci madde), engelli bireylerin özel durumları dikkate alınarak yapılır. D
Millî sporcu olan engelli öğrencilerin nakil ve geçiş işlemleri, zamana bağlı olmadan bir defaya mahsus olmak üzere; kontenjan şartı aranmaksızın, ortaöğretim kayıt alanı içinde tercihe bağlı olarak öğrenci alan okullara dengeli bir şekilde yapılır. Merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okullardan gelen öğrencilerin ise öncelikle aynı türden merkezi sınav puanıyla yerleşebileceği okula, aynı türden okula yerleşememesi durumunda puanının yeterli olduğu okula, yine yerleşememesi durumunda ise öğrencinin puanına en yakın taban puanı bulunan okula nakil ve geçiş işlemlerini yapılır.
Hastalık mazereti ile geçiş: Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sistemi ile yerleşen öğrenciler de dâhil olmak üzere; sağlık kurulu raporunda belirtilen uzun süreli tedavi gerektiren hastalığı bulunan öğrencilerin kontenjan şartı aranmaksızın, ortaöğretim kayıt alanı içinde tercihe bağlı olarak öğrenci alan okullara dengeli bir şekilde; merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okullardan gelen öğrencilerin ise öncelikle aynı türden merkezi sınav puanıyla yerleşebileceği okula, aynı türden okula yerleşememesi durumunda puanının yeterli olduğu okula, yine yerleşememesi durumunda ise öğrencinin puanına en yakın taban puanı bulunan okula nakil ve geçiş işlemlerini yapar. Sınıflara eşit sayıda her bir şubede 2 öğrenciyi geçmeyecek şekilde dağıtılması esastır. Bu işlemlere karar verecek bir komisyon oluşturulur. Öğrenci nakil ve geçişlerine esas teşkil eden hastalıklar, Sağlık Bakanlığınca belirlenir. “Öğrenci Nakil ve Geçişlerine Esas Teşkil Eden Hastalıklar” listesinde, kapsama alınmamış hastalıklar vardır (ör; Tip 1 Diyabet). Bu durumda olanlar; dilekçe ile talepte bulunmalıdır. MEB’e ait (0 312) 4131604 nolu telefondan bilgi alınabilir. Bilgi için bakınız: https://ogm.meb.gov.tr/www/ogrenci-nakil-ve-gecislerine-esas-teskil-eden-hastaliklar-listesi-guncellenmistir/icerik/1075
Devamsızlık: Özel eğitim meslek liselerinde okuyanlar ve lisede kaynaştırma öğrencisi olanlar için özürsüz devamsızlık süresi; 20 günü geçmemek kaydıyla toplamda 70 gündür.
Disiplin Cezası: Özel eğitim alan zihinsel engeli ya da otizmi olan öğrencilerin yaptırım gerektiren davranış ve fiilleri halinde disiplin cezası uygulanmaz. İşitme yetersizliği, zihinsel yetersizliği veya otizmi olan öğrenciler, her tür ve kademede velinin yazılı talebi ve BEP geliştirme biriminin kararı doğrultusunda yabancı dil dersinden muaf tutulabilirler.
Engelli Bireylerin Hayat Boyu Öğrenme ve Açık Öğretim Hakkı
MEB Hayat Boyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği (11.04. 2018): Bireysel, toplumsal ve istihdam ile ilgili bir yaklaşımla bireyin bilgi, beceri ve yetkinliklerini geliştirmek amacıyla örgün eğitimin dışında hayatı boyunca katıldığı her türlü öğrenme etkinliklerine; hayat boyu öğrenme denir. Halk eğitimi merkezlerinde düzenlenen kurslardan, MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü sorumludur. Kurslar ücretsizdir.
Kurumların binaları, tesisleri ve bahçeleri; engelliler için ulaşılabilirlik ölçütlerine uygun şekilde düzenlenir. Yönetmelik’te Ekim 2024’de yapılan değişiklik ile özel eğitim öğrencilerinin eğitim aldığı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'na tabi özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde, bu öğrencilerin ailelerine yönelik kurslar düzenlenerek ailelere yönelik düzenlenecek kurslara erişim kolaylaştırıldı. Yönetmelik’te; “İş birliği yapılacak alan ile ilgili mal ve hizmet üreten ve iş birliği kapsamında kâr amacı gütmeyen firmalarla iş birliği yapılabilir ve kurslar düzenlenebilir. 5580 sayılı Kanuna tabi kurum ve kuruluşlar ile iş birliği yapılamaz ve kurslar düzenlenemez. Ancak ihtiyaç doğrultusunda, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim gören öğrencilerin ailelerine yönelik kurslar yedi kursiyerden az olmamak şartıyla düzenlenebilir.” ifadeleri yer aldı.
Yapılan düzenleme ile taşımalı eğitim kapsamındaki öğrencilerin kurslardan daha fazla yararlanabilmesine yönelik yeni hükümler getirildi. Yeni düzenleme ile ayrıca kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamalarından yararlanabileceklerin, örgün eğitimde olduğu gibi kurslara da kaynaştırma ve bütünleştirme yoluyla katılımlarına olanak sağlandı.
Açık öğretim ortaokul: Kayıt ve şartlar hakkında bilgi için bakınız: https://aio.meb.gov.tr/
Açık lise: Açık Öğretim Lisesinde nelerden faydalanır: Geçerli tarihli heyet raporunda engel oranı %40 ve üzeri olan veya geçerli tarihli ÇÖZGER raporu olup; rapor oranı hafif, orta, ileri, çok ileri düzeyde, belirgin özel gerereksinimi ve özel koşul gereksinimi olan öğrenciler ücretsiz olarak kayıt yaptırırlar ve her kayıt yenileme döneminde, kayıt yenileme tarihleri içerisinde halk eğitimi merkezine müracaat ederek ücretsiz olarak kayıt yenilemelerini yaptırabilirler.
Ücret muafiyetinden ve sınav hizmetlerinden yararlanabilmek için geçerli tarihli heyet raporlarının halk eğitimi merkezine teslim edilerek Açık Öğretim Lisesi Bilgi Yönetimi Sistemine tarandıktan sonra özel durum ve özür grubu sistemine halk eğitimi merkezince kaydedilmesi gerekmektedir. RAM’dan alınan raporlarda engel oranı belirtilmediği için ücret muafiyeti uygulanmaz ancak, eğer öğrenci RAM raporunda Açık Öğretim Lisesine yönlendirilmiş ise ücret muafiyeti yapılır. RAM raporu olup, Açık Öğretim Lisesine yönlendirilmediği için ücret muafiyeti yapılmayan öğrenciler eğer RAM raporu haricinde ÇÖZGER raporu var ve rapor oranı hafif, orta, ileri, çok ileri düzeyde, belirgin özel gerereksinimi ve özel koşul gereksinimi var ise ücret muafiyeti yapılır.
1. Görme engelli öğrenciler: Görme kabiliyetini tamamen kaybetmiş veya doğuştan görme engelli olanlar tek kişilik sınıflarda okuyucu ve kodlayıcı eşliğinde sınava girerler. Ders kitapları(notları) istenmesi halinde seslendirilmiş olarak (CD) adreslerine gönderilir.
CD İstemek İçin İletişim Bilgileri: E-posta: cogaltim@meb.gov.tr
Telefon: (0 312) 296 94 24 / (0 312) 296 94 45
2. İşitme Engelliler: Tek kişilik salonlarda sınava alınacaktır. İşitme kaybı olan öğrencilerimiz istemeleri halinde (dilekçe ekinde raporları ile birlikte başvurmaları gerekir) Yabancı dil derslerinden muaf olurlar.
3. Hafif Düzeyde Zihinsel Engelliler: Okuyucu kodlayıcı eşliğinde tek kişilik salonlarda sınava alınırlar. Zihinsel engeli olan öğrencilerimiz istemeleri halinde (dilekçe ekinde raporları ile birlikte başvurmaları gerekir) Yabancı dil derslerinden muaf olurlar.
4. Ruhsal ve Duygusal Bozukluk: Tek kişilik salonlarda sınava alınacaktır.
5. Alt beden engelli (tekerlekli sandalye kullananlar) olanlar: Okullarda giriş katlarında sınava yerleştirilirler.
6. Üst Beden engelliler: Kodlayıcı eşliğinde tek kişilik salonlarda sınav hizmeti alırlar.
7. Alt ve Üst Beden Kullanamıyor olanlar: Kodlayıcı eşliğinde giriş kat tek kişilik salonlarda sınav hizmeti alırlar.
8. Yatarak tedavi görenler / yatağa bağımlı olanlar: Özel koşul gereksinimi olan(ÖKGV)-engel oranı 90-99 olan öğrencilerimiz raporlarının açıklama kısmında "evde ya da hastanede rehabilitasyon gereksinimi" vardır diye yazılı ise öğrencinin özel durumu da öğrencinin okulda sınava girmesine mani ise ve velisi de öğrencisinin evde sınav hizmetini almasını istiyorsa öğrencilerimizin "özür grubu" sekmesi "Yatarak tedavi görüyor" şeklinde işlenir.
Eski tip raporlarda alt ve üst bedeni kullanamayan ve engel oranı %90'nın üzerinde olan öğrencilerimizin raporlarının açıklama kısmında «yatarak tedavi görüyor» veya «evde sınav hizmeti alabilir» diye yazılı ise öğrencinin özel durumu da öğrencinin okulda sınava girmesine mani ise ve velisi de öğrencisinin evde sınav hizmetini almasını istiyorsa öğrencilerimizin "özür grubu" sekmesi "Yatarak tedavi görüyor" şeklinde işlenir.
Organ nakli olan yada kemoterapi gören öğrencilerimiz tedavileri süresince evde yada hastanede sınav hizmeti alabilirler. Bu durumlarını raporlandıran öğrencilerimizin "özür grubu" sekmesi "Yatarak tedavi görüyor" şeklinde işlenir.
9. Sınavlarda Engelli Öğrenciler İçin Ek Hizmetler: Engelli Öğrencilerimiz İçin İletişim:
Açık Öğretim Lisesi Engelli Öğrenciler Birimi (Engel Yok Birimi): E-posta: aolengelli@meb.gov.tr
Telefon : (0312) 413 21 65 / (0312) 413 21 83
MEBİM 7 gün/24 saat: 444 06 32
Kaynak: http://aol.meb.gov.tr/www/engelli-ogrencilerimiz-icin/icerik/34
Çocuğu 18 yaşında ve halen lise seviyesinde öğrenci olan erkek engelli çocuk aileleri; okuldan alınan öğrenci belgesini SGK ya vermeli ve aynı zamanda engelli sağlık raporu ile birlikte maluliyet tespitini talep etmelidirler. Bakınız: Sitemizin “Bilgi Bankası” kısmında “Engellilerin Sosyal Güvenlik Hakları” yazısı.
LGS Başvuru ve Uygulama Kılavuzu hakkında: Aşağıdaki bilgiler 2024 yılı için yayımlanan kılavuzdan alınmış özet bilgidir. Her yıl yeniden yayınlandığından ve değişiklik olabileceği için güncel kılavuzun www.meb.gov.tr ‘den takip edilmesi gerekir.
Öğrenci, engelli sağlık kurulu raporunu beyan eder. Sınavda engel durumuna göre hizmet alabilmek için örgün okuyanlar; RAM’a, açık ortaokul okuyanlar açık öğretim ortaokulu müdürlüğüne müracaat ederler. Okul müdürlüğü, sınav hizmetiyle ilgili işlemlerinin takibinden birinci derecede sorumludur.
Az gören öğrenciler; (miyop, hipermetrop, astigmatizm, karma, gözlükle/lensle düzeltilen görme kusurları olanlar): Bu öğrenciler tek kişilik salonda sınava alınacak, soru muafiyeti olmayacak, 20 dakika ek süre alacaktır. Okuyucu ve kodlayıcı, 18 punto büyüklüğünde soru kitapçığı ve cevap kâğıdı seçeneklerden biri tercih edilecektir.
Total görme engelli öğrenciler; tam kör öğrenciler okuyucu ve kodlayıcı eşliğinde tek kişilik salonlarda sınava alınacak, 20 dakika ek süre verilecek, soru muafiyeti olmayacak, resim, şekil ve grafik içeren sorular yerine eş değer sorular yer alacaktır.
İşitme engelli öğrenciler: Tek kişilik salonlarda sınava alınacak, 20 dakika ek süre verilecektir. Yabancı dil sorularından muafiyet için RAM’a başvurulmalı.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan öğrenciler; Tek kişilik salonlarda sınava alınacak, 20 dakika ek süre verilecektir.
Özel öğrenme güçlüğü olan öğrenciler; tek kişilik salonda sınava alınacak, 20 dakika ek süre verilecek, tercih ederlerse okuyucu ve kodlayıcı eşliğinde sınava alınacaklardır.
Yaygın gelişimsel bozukluğu olan (otizm, atipik otizm, rett sendromu, asperger bozukluğu, desintegratif bozukluk) öğrenciler; tek kişilik salonda sınava alınacak, 20 dakika ek süre verilecektir. Yabancı dil sorularından muafiyet için RAM’a başvurulmalı.
Bedensel engelli öğrenciler; İnce motor becerilerde engeli ya da uzuv kaybı nedeniyle, yazamayanlara, RAM değerlendirme sonucuna göre kodlayıcı verilecektir. Tek kişilik salonlarda sınava alınacak, 20 dakika ek süre verilecek. Yürüme ile ilgili cihaz kullananlar, giriş katta diğer öğrencilerle birlikte yerleştirilecek, ek süre verilmeyecek, Masa ve sıra öğrencinin özelliklerine uygun olarak düzenlenecektir.
Zihinsel engelli öğrencilere; tek kişilik salonda, 20 dakika ek süre verilecek, istenirse; kodlayıcı verilebilecektir. Yabancı dil sorularından muafiyet için RAM’a başvurulmalı.
Süreğen hastalığı olan öğrenciler; zorunlu ise tek kişilik salonlarda sınava alınacak, ek süre verilmeyecektir.
Tip 1 diyabet (şeker hastası), astım, hipertansiyon ve epilepsi hastalıklarından dolayı sürekli ilaç kullanan öğrenciler: Diğer öğrencilerle aynı salona olacaklardır Yanlarında hipoglisemi durumunda tüketebilecekleri gıdalara ve cihazı ile kan şekerini ölçmelerine izin verilecektir. Hiperglisemi durumunda tuvalet ihtiyacı, yedek gözetmen eşliğinde karşılanır.
Üniversite Sınavında ve Eğitiminde Haklar
Üniversite sınavında öğrencilerin engel durumlarına uygun ek süre, okuyucu, işaretleyici vb. haklardan yararlanabilmek için başvuru aşamasında adayların, engelli sağlık kurul raporlarını ÖSYM kayıt bürosuna vermeleri gerekmektedir. Sınavda, ÖSYM tarafından açıklanan önlemlerin dışında, bireysel gereksinimi olan adayların, durumlarını ÖSYM’ye bildirmeleri gerekmektedir.
Ayrıntılı bilgi için sitemizin “Bilgi Bankası” kısmındaki “Üniversiteye Girecek ve Üniversitede Okumakta Olan Engelli Öğrencilerin Hakları” yazısını okumanızı öneririz.
ÖSYM Engelli Öğrenciler Danışma ve Koordinasyon Birimi: Engelli öğrencilere öğrenim görmek istedikleri yükseköğrenim programı hakkında danışmanlık yapmak; biriminin görevleri arasındadır. Sınav günü, Çağrı Merkezi (444 67 96) açık tutulmaktadır.
Kapsayıcı eğitim, tüm çocukların hakkıdır.
Özel açıklamalar:
1. Engelli sağlık raporunu/ÇÖZGER raporunu alanlar, yaşadıkları bölgedeki Rehberlik Araştırma Merkezine (RAM) başvurmalıdır. RAM tarafından düzenlenen Özel Eğitim Değerlendirme Raporu ile birlikte bir özel eğitim ve rehabilitasyon kurumuna kayıt yaptırılır.
2. Engelli çocukların özel eğitim kurumlarından aldıkları özel eğitimlerinin ücreti, Devlet tarafından karşılanır. Kurumların Devletten aldıkları ödeneğin karşılığı olan dersler dışında ders almak isteyenler, ders ücretlerini kendileri öderler.
3. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin öncelikle yetersizliği olmayan akranlarının devam ettiği sınıf olmak üzere, özel eğitim sınıfı, gündüzlü özel eğitim okulu/kurumu, yatılı özel eğitim okulu/kurumu gibi en az sınırlandırılmış ortamdan en çok sınırlandırılmış ortamda eğitimlerini sürdürmelerini sağlayacak şekilde yerleştirilmelerine dikkat edilir. Yerleştirme kararında velinin yazılı görüşü dikkate alınır.
4. Kaynaştırma/bütünleştirme; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin akranları ile birlikte eğitim ve öğretimlerini bütün kademelerde sürdürme esasına dayanan, destek hizmetlerinin sağlandığı özel eğitim uygulamalarıdır. Başka bir deyişle engelli bireylerin engeli olmayan bireylerle eğitsel ve sosyal olarak bütünleşmesini sağlama işlemidir. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin, eğitimlerini öncelikle yetersizliği olmayan akranları ile birlikte aynı kurumda sürdürmeleri sağlanır. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler kaynaştırma yoluyla eğitimlerini, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte aynı sınıfta tam zamanlı sürdürebilecekleri gibi özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak da sürdürebilirler.
5. Evde özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetinden bedensel engeli olanlar yararlanır. Bu amaçla RAM’a başvuru yapılır ve bu haktan yararlanmak için yetkili bir hastaneden “evden çıkmalarının uygun olmayacağına” dair 3 hekim imzalı durum bildirir sağlık kurul raporu almaları gerekir. Durum bildirir rapor için hastaneden, Alo 182 ya da MHRS’den randevu alınır.
6. Özel eğitim sürecine ailelerin katılımı esastır. Çalışan ebeveynlerin çocuklarını eğitime götürüp getirmek için idari izin taleplerinde kurumlarına yazdıkları dilekçede; Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin “Özel eğitimin temel ilkeleri” başlıklı 5’inci maddesinin (g) fıkrasına göre, “Ailelerin, özel eğitim sürecinin her aşamasına aktif katılmalarının sağlanması” esastır” ifadesini ve bu bölümün giriş kısmında yer verdiğimiz mevzuatı ilgi göstermeleri önerilir. Çalışan anne ve babaların, çocuklarını özel eğitime götürüp getirmek amacıyla kurumlarına yazacakları dilekçelerde, Yönetmeliğin bu maddesini dilekçelerine yazmaları önerilir.
7. Özel eğitim alan öğrenciler, kurumlardan okullarına devamlarını sağlamak amacıyla, ücretsiz taşıma hizmetinden yararlandırılır (Bakınız: Milli Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği, 2014).
8. Okula kayıt hakkında: MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre; özel eğitim alan çocukların, yerleşim yeri adresine uyumlu okula kaydedildikten sonra ulusal adres veri tabanındaki adreslerine bakılmaksızın istedikleri okula nakli yapılır.
9. Sınıf tekrarı: MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre; Kaynaştırma/Bütünleştirme yoluyla eğitim alan öğrenciler ile özel eğitim sınıflarında eğitimlerine devam eden öğrencilere başarısızlıklarından dolayı sınıf tekrarı yaptırılmaz. Ancak; velinin yazılı talebi ve BEP Geliştirme Biriminin kararı doğrultusunda, ilkokulda bu çocuklar için bir defaya mahsus olmak üzere sınıf tekrarı yaptırılabilir
10. Orta öğretimde ortak sınavlardan muafiyet: Orta ve ağır düzeyde zihinsel yetersizliğe sahip engelli öğrenciler ortak sınavlardan muaftır. Görme engelliler ve az görenler için sınav süresine ek süre verilir. Engelli öğrenciler velilerinin talebi ile ortak sınavlardan muaf tutulabilirler (Mart 2014).
11. İşitme Engellilerin Eğitimde Hakları: İşitme engelli öğrenciler meslek liselerine sınavsız yerleşebilmektedir. Ayrıca işitme engellilere okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretimde gündüzlü ve yatılı eğitim hizmeti verilmektedir. İşitme engelli öğrencilerin kaynaştırma yoluyla eğitimine ilişkin hükümler Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde (Madde 24) yer alır. Buna göre “İşitme ve hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrenciler ilköğretim ve ortaöğretimde, istekleri doğrultusunda yabancı dil programlarındaki bazı bilgi ve becerilerin öğretiminden veya dersin tamamından muaf tutulurlar”.
İşitme engelli öğrenci velilerinin kaynaştırma eğitiminde okul yönetiminden ve öğretmeninden, çocuğunun gelişimi için taleplerde bulunması gerekir. Örneğin; işitme engelli öğrencinin sınıf içinde en ön sırada oturtulması, sınıf veya branş öğretmeninin ders anlatırken işitme engelli öğrenciye yüzü dönük olarak ders anlatması, konu anlatımında olabildiğince görsel materyaller kullanılması vb.
12. Görme Engelli Öğrencilerin Eğitimde Hakları: Görme engellilere okul öncesi dönemde gündüzlü, ilköğretim düzeyinde yatılı ve gündüzlü olarak eğitim verilmektedir. İlköğretim okulunu bitiren görme engelli öğrenciler öğrenimlerine normal okullarda kaynaştırma yoluyla devam etmektedirler. Braille yazılmış ortaöğretim ders kitapları görme engelliler akşam sanat ve basım evi matbaasında basılıp ihtiyaç sahiplerine talep halinde ulaştırılmaktadır.
Üniversite sınavlarına kayıt esansında görme engelliler durumlarını raporladıklarında; ihtiyaçları doğrultusunda kendilerine okuyucu, işaretleyici yardımcı temin edilmekte, uygun düzenlenmiş sınav mekânları hazırlanmakta, görme engelliler ve az görenler için 30 dakikalık ek sınav süresi verilmektedir. Az gören adaylar için talepleri doğrultusunda belirlenen puntolarda soru-cevap kâğıdı hazırlanmaktadır. Az gören üniversite öğrencileri okudukları yüksek öğrenim kurumuna başvurarak sınav sorularını büyük puntolu harflerle yazılmış olarak sağlayabilirler.
Görme yetersizliği olan öğrenciler, yazılı sınavlarda çizimli ve şekilli sorulardan muaf tutulurlar. Az gören öğrenciler için sınav soruları kalın ve büyük puntolu hazırlanır.
13. Aileler, bireysel eğitim programları (BEP) hazırlama süreçlerine katılmalıdır.
Açıklama: Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’te 3 Ocak 2025 tarihinde yapılan değişiklik ile bireylerin iletişim becerilerinin ve konuşma akıcılığının geliştirilmesi, yaş, cinsiyet ve kültüre uygun ses özelliklerinin kazandırılması, bulundukları çevreye yönelik uyumlarının artırılması ve toplumsal katılımlarının sağlanması amacıyla dil ve konuşma ile ergoterapi alanında bireysel ve grup eğitimi verilen özel öğretim kurumları olarak “Dil, konuşma ve ergoterapi merkezi” ve bireylerin kendilerini tanımalarına, karar verme ve problem çözme becerilerini geliştirmelerine, psikolojik iyilik hallerini artırmalarına yönelik bireysel ve/veya grupla profesyonel olarak psikolojik desteğin sunulduğu, rehberlik ve psikolojik danışmanlık alanında bireylerin kendilerini geliştirmelerine, mesleki bilgi ve becerilerini artırmalarına dönük eğitimlerin verildiği özel öğretim kurumlar olarak “Rehberlik ve psikolojik danışma merkezi” açılmasına karar verilmiştir.
Aynı Yönetmelik ile Türk programı dışında başka ülke programı uygulayacak milletlerarası özel öğretim kurumlarının açılmasına karar verilmiştir.
Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Ayşe Sarı | SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı
Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright©2025 Tüm Hakları Saklıdır.
