Bu bölümde;
hakkında bilgiye yer verilmiştir.
Giriş: Malul ve emeklilerin, yeniden çalışmaya başlamalarında, engelliliğe özel bir düzenleme yoktur. Kanun, engelli olan, olmayan herkesi aynı hükümlerle kapsar. Engellilik nedeniyle erken emekliliğin avantajı, yaş beklemeden emekli olabilmektir.
Emekli olup yaşlılık aylığı bağlananların, yeniden çalışma hakları; ilk sigortalılık tarihine göre belirlenir.
Yaşlılık aylığı; tüm çalışanların; yıl, yaş ve prim günlerini tamamlayıp emekli olanların aldığı aylıktır.
Malullük ile ilgili hükümler; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 25’inci maddesinde, yaşlılık aylığı hükümleri ise Kanun’un 28’inci maddesinde yer almaktadır.
Malulen emekli olanlardan ve engelli erken emekliliğinden yararlananlardan, kontrol muayenesi sonucunda emeklilik ve maluliyet hakları ortadan kalkanların aylıkları kesilir.
Emekli Olanların Yeniden Çalışmaya Başlaması
1 Ekim 2008 tarihi öncesi işe girmiş olan Emekli memur, özel sektörde çalışmaya başlarsa; emekli aylığı kesilmez. Bu kişilerden, 5510 sayılı Kanun’da belirlenen oranda, yeni iş yerindeki maaşından, sosyal güvenlik destek primi (SGDP) kesilir. Böylece hem emekli aylıklarını hem de yeni iş yerindeki aylıklarını alabilirler.
1 Ekim 2008 tarihi öncesi işe girmiş olan Emekli memur ve emekli işçi, kendi adlarına iş yeri açarlarsa (BAĞ-KUR) emekli maaşları kesilmez.
Emekli memur, tekrar memur olarak çalışmaya başlarsa emekli aylığı kesilir (EKPSS ve kura yoluyla atananlar dahil).
Bağ-Kur ve SSK emeklileri, memur olarak çalışmaya başlarsa, emeklilik maaşları kesilir.
Emekli olanların EKPSS ve Kura yoluyla atanmaları halinde
2025 Tercih kılavuzunda yer alan bilgi şudur: “5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi hükmüne göre herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanların, genel bütçeye dahil dairelerin, katma bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, kefalet sandıklarının, sosyal güvenlik kurumlarının ve bütçeden yardım alan kuruluşların kadrolarına açıktan tekrar atanamayacakları öngörüldüğünden, bu niteliği haiz adayların tercihleri arasında bahsi geçen kurumlara yer vermemesi gerekmektedir. Bu durumda olanların yerleştirilseler dahi atamaları yapılmayacaktır.”.
1 Ekim 2008 tarihi ve sonrasında sigortalı olup çalışmaya başlamış olan emeklilik şartlarını yerine getirip yaşlılık aylığı bağlanan tüm sigortalılardan (işçi, memur fark etmez), tarımsal faaliyetlerde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar (BAĞ-KUR) hariç, yeniden çalışmaya başlayanların aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilmektedir.
Aylıkları kesilen sigortalılardan kısa vade, uzun vade ve genel sağlık sigortası primi alınarak, bu çalışmaları sona erdikten sonra yeni aylıkları bu hizmetleri de dahil edilerek yeniden hesaplanmaktadır. Diğer bir deyişle bu kişilerden SGDP kesilmemektedir.
Açıklama: 1 Ekim 2008 günü ve sonrasında işe girenlerden emekli olanlar (BAĞKUR çalışanları hariç), çalışmak istemeleri halinde, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme döneminde yaşlılık aylığı kesilir. Bu kişilerin, yeni çalışmaları karşılığında iş yerlerinden alacakları maaş içinden GSS primi ödenir. İkinci işten de ayrılmaları halinde yeni aylıkları, ikini işteki hizmetlerinin ilave edilmesi sonucunda tekrar hesaplanır.
Mallullük maaşı alanlar çalışabilir mi?
5510 sayılı Kanuna göre; malûllük aylığı almakta iken sigortalı olarak yeniden çalışmaya başlayanların veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya veya ikamete dayalı sosyal yardım almaya başlayanların malûllük aylıkları, çalışmaya başladıkları veya ikamete dayalı sosyal yardım almaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilir.
Sigortalı olmayı gerektiren bir işte çalışması nedeniyle malûllük aylıkları kesilenlerden çalışması sona erip, malûllük aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunanlara, kontrol muayenesine tâbi tutulmak ve malûllüğünün devam ettiği anlaşılmak şartıyla eski malûllük aylığı, yazılı istekte bulunduğu tarihten sonraki aybaşından itibaren ödenmeye başlanır. Ancak, bu durumdaki sigortalılar için yazılı istek tarihlerine göre yeniden malûllük aylığı hesaplanır ve bu aylık önceden bağlanan malûllük aylığından fazla ise hesaplanan yeni aylık üzerinden ödeme yapılır.
Vazife (görev) malulü olanlar: Emekli Sandığı’ndan görev malülü olarak emekli olanlar; özel sektörde işe başlarsa; her ay SGDP öderler ve malullük maaşları kesilmez (506 Sayılı Kanun’un 3 üncü madde). Bu kişiler Bağ-Kurlu olarak da çalışabilir. Dolayısıyla; yeniden prim ödeyerek engelli emekliliğinde yararlanabilir (eski çalıştıkları süreler dikkate alınmaz) ve ikinci emeklilik kazanmış olurlar.
Sonuç olarak SGK resmi web sitesinde de yazdığı gibi; Vazife malullüğü aylığı almakta iken, Kanun kapsamında yeniden sigortalı olarak çalışmaya başlayanların, bu çalışmaları nedeniyle yaşlılık aylığına hak kazanmaları halinde vazife malullüğü aylığı ile birlikte ayrıca yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Vazife malullüğü aylığı sonra geçen çalışmalarının yaşlılık aylığı bağlanmasına yeterli olmaması halinde bu sürelerine karşılık toptan ödeme yapılmaktadır. Bakınız: https://www.sgk.gov.tr/Content/Post/f2433486-c8ee-40fd-b496-d96089427b07/Vazife-Malullugu-2022-05-14-09-00-33#:~:text=Vazife%20malull%C3%BC%C4%9F%C3%BC%20ayl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20almakta%20iken,birlikte%20ayr%C4%B1ca%20ya%C5%9Fl%C4%B1l%C4%B1k%20ayl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20ba%C4%9Flanmaktad%C4%B1r.
Maluliyeti iptal olan işçiler işe geri dönmek isterlerse ne yapılır?
İş Kanunu’na göre (madde 30); Bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder.
Emekli olanlar EKPSS veya kura usulü ile atanabilirler mi?
Emekli olanlar da EKPSS’ye girebilirler. Bu durumda dikkat edilmesi gereken husus üst yaş sınırıdır. EKPSS veya Kura başvurusu sırasında 65 yaşını doldurmuş olanlar, başvuru yapamazlar. 65 yaşı doldurmadan başvuru yapanların, tercihlerin alındığı son gün itibarı ile 65 yaşını doldurmamış olmaları gerekir.
Emeklilik aylığı alırken atananların, atandıkları kuruma işe başladıklarında emeklilikten aldıkları aylık kesilir.
Emekli olan engellilerin tercih yaparken çok dikkatli olmaları gerekir. Her tercih kılavuzunda bu konuya dikkat çekilmektedir. Yayınlanan EKPSS ve Kura Tercih Kılavuzunda “5335 sayılı Kanun’un 30 uncu maddesi hükmüne göre herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanların, genel bütçeye dahil dairelerin, katma bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, kefalet sandıklarının, sosyal güvenlik kurumlarının ve bütçeden yardım alan kuruluşların kadrolarına açıktan tekrar atanamayacakları öngörüldüğünden, bu niteliği haiz adayların tercihleri arasında bahsi geçen kurumlara yer vermemesi gerekmektedir. Bu durumda olanların yerleştirilseler dahi atamaları yapılmayacaktır.” ifadeleri yer almaktadır.
Bakınız: https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2021/EKPSS/TERCIH/kilavuz13012021.pdf
Ancak; fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklara ait kadrolarda tercih yapabileceklerdir.
Örneğin; emekli engelli bir memur, bakanlıklara bağlı kadrolar için tercih yapamayacak ancak bir belediyeden şartlarına uygun tercihi yapabilecektir.
Engelli Bağ-Kur ya da engelli işçi emeklileri için yukarıdaki ayrım yoktur.
Malulen emekli olanlar EKPSS veya kuraya katılabilirler mi?
Malulen emekli olanlar EKPSS ya da kuraya katılabilirler. Bu kişiler tercihleri sonucunda atanırlarsa, doğrudan SGK’ya başvuru yaparak maluliyetlerinin iptalini talep etmeliler. SGK, kişiyi bir hastaneye sevk eder ve kişi hastanede çalışma gücü kaybı yönünden incelenir. Hastane tarafından hazırlanan rapor SGK’ya gönderilir. SGK Sağlık Kurulunca, kişinin çalışma gücü kaybı %60’ın altına tespit edilip “çalışabilir” ibareli karar verilmesi halinde; kişinin malullük maaşı kesilir. Kişi, atama ile ilgili işlemlerine devam eder. Bu işlemlerin zaman alacağı bilinmelidir. Bu durumda olanların atandıkları kurumlara, SGK’ya maluliyet iptali ile ilgili başvuru yaptıklarını ve sonucu beklediklerini bildirmeleri gerekir ki Kurum, atama ile ilgili sürecin devam ettirebilsin.
Vazife malulü olanların özel sektörde çalışmaları
Vazife malûllüğü aylığı almakta olanlar, aylıkları kesilmeksizin, iş yerinin, “malullüğünün görevini yapmasına engel teşkil etmeyeceğine dair sağlık raporu” istemesi halinde bu raporu sunması gerekir. İşverenin onayı ile vazife malulü olanlar; sosyal güvenlik destek primi ödeyerek özel sektörde çalışırlar.
Adi malul olarak emekliye sevk edilen kişinin memur olarak atanıp atanmayacağı hakkında
Adi malullük; çalışma sürecindeki iş kazası veya meslek hastalığı hariç; trafik kazası ya da hastalık/engellilik gibi nedenlerden kaynaklanan maluliyet durumudur. Adi malullüğün kabulü için; çalışma süresi, ödenmiş prim sayısı ve maluliyet derecesi önemlidir.
Adi malullük, vazife malullüğü ve harp malullüğü hakkında ayrıntılı bilgi için bakınız: https://kadimhukuk.com.tr/makale/adi-malul/#:~:text=Adi%20malull%C3%BCk%2C%20i%C5%9F%20kazas%C4%B1%20veya,durumu%20adi%20malull%C3%BCk%20kapsam%C4%B1na%20girer.
5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 98’inci maddesinde "Emekli, adi malullük ve vazife malullüğü aylığı alanların? kurumlarda emeklilik hakkı tanınan vazifelere tayin edilebilmeleri için tayin edilecekleri vazifelere ait yaş hadlerini doldurmamış olmaları ve malullerin, malullüklerinin bu vazifeleri yapmağa mani olmadığının sağlık kurulunca tasdik edilecek raporla belirtilmesi şarttır." hükmü yer almaktadır.
Bu kapsamda, atanılacak kurumların takdiri olması şartı ile atanılacak vazifeye ait yaş haddini doldurmamış olmak ve malullüğün, atanılacak vazifeyi yapmağa mani olmadığının sağlık kurulunca tasdik edilecek raporla belirtilmesi halinde, memuriyete atanma için aranan diğer şartların da sağlanması durumunda sınav şartı aranmaksızın kamu kurum ve kuruluşlarının kadrolarına atamaları yapılabilir.
Devlet Memurları Kanunu’nun "Emeklilerin yeniden hizmete alınması" başlıklı 93’üncü maddesinde; "Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre emekli olanlardan (5434 sayılı Kanunun 104 üncü maddesine göre emeklilikle ilgili görevlere yeniden atanamayacaklar hariç) sınıfında yazılı nitelikleri taşımakta bulunanlar Kanunun 92 nci maddesi hükümlerine göre kurumlarda boş kadro bulunmak şartıyla yeniden memurluğa alınabilirler."
Bakınız: Devlet Personel Başkanlığı görüşler (görüş tarih ve sayısı: 23/03/2017-1724) https://pdb.samsun.edu.tr/dpb/ “EMEKLİLERİN YENİDEN İSTİHDAMI” başlığı
https://cdn.bartin.edu.tr/personel/ae8f57c8ad4254b5019c6fb31b079871/5_ywwknif.pdf
Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Ayşe Sarı |SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı
Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright © 2025 Tüm Hakları Saklıdır.
