Üniversite sınavında öğrencilerin engel gruplarına uygun düzenlemelerin yapılabilmesi için başvuru aşamasında adayların, engellilik sağlık kurul raporlarını/ÇÖZGER raporlarını ÖSYM’ye ibraz etmeleri gerekmektedir. Bir üniversite veya devlet hastanesinden alınmayan raporlar kabul edilmez. Böylelikle, adayların engel durumlarına göre sınav önlemleri, ÖSYM tarafından alınır.
Engel durumlarına göre belirlenen bu önlemlere örnek olarak; ek süre verilmesini, işaretleyici ve/veya okuyucu hizmeti verilmesi, erişilebilir sınav mekanlarının hazırlanmasını, şekilli sorulardan muafiyet ya da az görenler için uygun puntoda sınav kitapçığının basılmasını verebiliriz.
Zihinsel yetersizliği olan adaylar için algı düzeyine uygun soruların sorulması sadece EKPSS için geçerlidir. ÖSYM tarafından yapılan diğer sınavlarda, zihinsel yetersizliği olan adaylar için özel/ayrı soru sorulması uygulaması yoktur.
Sağlık raporlarında belirtilen engel dereceleri, ÖSYM'nin görevlendireceği ilgili Komisyon tarafından incelenecek, adayların engelleri nedeniyle ayrı bir seçme ve yerleştirme işlemine tabi tutulup tutulmayacakları bu incelemelerin sonuçlarına göre belirlenecektir.
Bedensel özelliklerinde ağır derecede ve sürekli olarak işlev kaybı veya bozukluğu (örneğin, bütün düzeltmelere rağmen görme veya işitme gücünde tam ya da önemli ölçüde eksiklik) olması nedeniyle eğitim-öğretim hizmetlerinden yeterince yararlanamayan adayların seçme ve yerleştirme işlemleri, ÖSYM Yürütme Kurulunun saptayacağı bir yöntemle, engel türü, engel derecesi, puanları ve tercihleri göz önünde bulundurularak yapılmaktadır.
Önemli: Bilgilerin son kısmında, ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda, engel gruplarına göre uygulamaların ve diğer huşuların yer aldığı; Engelli Bireylere Yönelik Sınav Uygulamalarında ve Engelli Kontenjanında Aranacak Sağlık Şartlarına Dair Yönetmelik bilgilerine yer verilmiştir.
Başvuru işlemleri tamamlandıktan sonra engel/sağlık sorunu oluşan veya sağlık sorunu nedeni ile özel bir gereksinime ihtiyacı olan adaylar
Sınav günü bu durumda olacağı raporlarında belirtilen ve raporunu bir dilekçe ekinde, sınavın yapılacağı hafta içerisinde Çarşamba saat 17.00’ye kadar ÖSYM’ye ulaştıran adaylar, “Engelli Salonlarında” sınava alınacaklardır. Çağrı Merkezi (444 67 96) ile iletişime geçilebilir.
Yükseköğretim Kurulunun Yükseköğretim Kurumları Sınavına (YKS) İlişkin Aldığı Kararlar
Üniversiteye Girişte TYT ve AYT Baraj Puanı Uygulaması Kaldırıldı, 11 Şubat 2022
2022 Yükseköğretim Kurumları Sınavından (YKS) itibaren ön lisans ve lisans programlarını tercihte 150 ve 180 olan TYT ve AYT baraj puanları uygulaması kaldırılmıştır.
Alınan yeni kararlara göre SAY, SÖZ, EA ve DİL puan türlerinde sınav puanı hesaplanması için uygulanmakta olan TYT puan türünde 150 puan almış olma şartı ile yerleştirme puanlarının hesaplanmasında TYT puan türü için 150, SAY, SÖZ, EA ve DİL puan türleri için 180 olan sınav puanı barajı uygulaması kaldırılmıştır.
Bu yıldan itibaren ilgili puan türlerinde sınav puanı hesaplanan tüm adaylar için ortaöğretim başarı puanı eklenerek yerleştirme puanı hesaplanacaktır.
Hangi Adayların TYT ve AYT Sınav Puanı Hesaplanacak: TYT sınav puanının hesaplanması için Temel Matematik Testi veya Türkçe Testinden 0,5 veya daha fazla ham puan almış olma şartı uygulanmaya devam edecektir. TYT puanı olmayan veya TYT puanı hesaplanmayan adayların, AYT ve/veya YDT’ye girmiş olsalar da SAY, SÖZ, EA ve DİL puanları hesaplanmayacaktır.
SAY, SÖZ ve EA puan türündeki sınav puanlarının hesaplanması için gerekli olan ilgili puan türüne ilişkin AYT’deki iki testin en az birinden 0,5 veya daha fazla ham puan almış olma şartı ile DİL puan türündeki sınav puanının hesaplanması için gerekli olan Yabancı Dil Testinden 0,5 veya daha fazla ham puan almış olma şartı uygulanmaya devam edecektir.
Özel Yetenek Programlarına Başvuru İçin Taban Puan İlgili Üniversite Tarafından Belirlenecek: Özel yetenek sınavıyla öğrenci alan yükseköğretim programlarına başvurabilmek için adayın TYT puanının hesaplanmış olması gerekmekte olup taban puan şartı aranıp aranmamasına, aranacak ise en az kaç puan almış adayların başvurabileceklerine ilgili yükseköğretim kurumu karar verecek ve bunu basın-yayın organlarıyla adaylara duyuracaktır.
Sınav Süresi Uzatıldı: Temel Yeterlilik Testinin 135 dakika olan sınav süresi, 30 dakika artırılarak 165 dakika olarak uygulanacaktır.
Yeni karar için bakınız: https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2022/yok-ten-yks-ye-iliskin-kararlar.aspx
Aşağıdaki konular hakkındaki yazılar için (işaret dili çevirisi ile) bakınız: https://engelsiz.yok.gov.tr/kararlar
Engelli Öğrencilerin Yabancı Dil Dersi Muafiyeti
Özel Yetenek Sınavlarında Engelli Öğrenci Kontenja??nı Ayrılması
Engelli Öğrencilerin Ders Muafiyeti Yazısı
?Engelli Öğrencilere Yapılan Ara ve Final Sınavları Yazısı
?Engelli Öğrencilerin Özel Yetenek Sınavına Başvuruları ile İlgili Kararlar
?İşitme Engelli Öğrencilerin Yabancı Dil Muafiyetine İlişkin Karar
?Özel Yetenek Sınavına Başvuracak Engelli Öğrenciler
Özel Yetenek Sınavlarında Sınav Ortamlarının Oluşturulması
Üniversite eğitiminde öğrenim ücreti muafiyeti
Her eğitim-öğretim yılına ait “Yükseköğretim Kurumlarında Cari Hizmet Maliyetlerine Öğrenci Katkısı Olarak Alınacak Katkı Payları ve Öğrenim Ücretlerinin Tespitine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararı” yayınlanmaktadır.
Karara göre; yükseköğrenim programlarına kayıt yaptırma veya kayıt yenileme sırasında %40 ve üzerinde engelli olan öğrencilerin ödemesi gereken öğrenim ücreti tutarlarından; program süresi ve kayıtlı olunan program sayısı sınırlaması olmaksızın engellilik oranı kadar indirim yapılır. Birinci öğretim ve açıköğretim programlarına devam eden veya yeni kayıt yaptıran öğrencilerden, program süresi ve kayıtlı bulunan program sayısı sınırlaması olmaksızın öğrenci katkı payı alınmaz. Yeni kayıt olduğunda engelli olduğuna dair raporu ibraz edemeyen öğrencilere ilgili belgeyi ibraz ettiği tarihte bu eğitim-öğretim yılına ait ödemiş oldukları tutarlar; iade edilir. 2024-2025 yılına ait karar için bakınız: https://oidb.asbu.edu.tr/tr/duyuru/2024-2025-egitim-ogretim-yilinda-yuksekogretim-kurumlarinda-cari-hizmet-maliyetlerine
Engelli öğrencilerin üniversite eğitiminde ders muafiyetleri
Engeli nedeniyle herhangi bir dersin gerekliliklerini yerine getirmekte güçlük çeken öğrenciler, üniversitenin onayı ile makul düzenlemeler yapılarak öğrencinin o dersi alması sağlanır. Buna rağmen, öğrenci dersin gerekliliklerini yerine getiremezse, varsa o derse eşdeğer olan başka bir dersi alabilir. 25.12.2014 tarihli Yükseköğretim Genel Kurul Kararında; işitme engelli öğrencilerin, talep etmeleri halinde yabancı dil dersi yerine, üniversite kurulunun belirleyeceği eşdeğer kredide bir dersin verilmesine karar verilmiştir.
Üniversite kredi ve bursu hakkında düzenlemeler
Konu hakkında tüm mevzuata; https://kygm.gsb.gov.tr/Sayfalar/2432/2387/Mevzuat linkinden erişilebilir.
Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) burs, katkı ve öğrenim kredileri ile Başbakanlık Bursu için; %40 ve üzeri engelli olanlarla, anne veya babası %40 ve üzeri engelli olanlar, öncelik hakkından yararlanır.
Yükseköğretim kurumuna girmeye hak kazanan ve kayıt yaptırarak öğretime başlayan öğrenci ilk yılında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına başvurması durumunda, Başbakanlık Bursundan yararlandırılır. Ayrıca yardımcı ders araç gereçlerinin temini konusunda engelli öğrenciye destek verilmektedir. T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından ilköğrenim, ortaöğretim, lise ve üniversite öğrencilerine, karşılıksız burs desteği verebilir. Engelli olup vakıf maaşı alanlar, bu burstan yararlanamaz. Bilgi için bakınız: https://www.vgm.gov.tr/faaliyetler/hayir-hizmetleri/egitim-yardimi-ve-burs-hizmetleri
Engellilere ait KYK geri ödemeleri
Gençlik ve Spor Bakanlığı Kredi Yönetmeliği (03.11.2023 tarihli)’nin “Ölüm veya engellilik halinde yapılacak işlemler” başlıklı 24’üncü maddesinde; “Öğrenimi sırasında veya öğrenimden sonra ölenlerin veya yüzde doksan ve üzeri engel sahibi oldukları tam teşekküllü bir hastanenin sağlık kurulu tarafından tespit edilenlerin kalan borçları terkin edilir.” Yani kalan borçları silinir. Bakınız: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=40391&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
Engelli öğrencilerin yurt işlemleri
9 Nisan 2021 tarihli Gençlik ve Spor Bakanlığı Yurt Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre; öğrencilerin yurtlardan yararlanabilmeleri için öğrenim gördüğü yükseköğretim kurumu veya programının, ailesinin ikamet ettiği il veya ilçe sınırları dışında bulunması zorunludur. Yönetmelik’in “Barınma şartları” başlıklı 6’ncı maddesine göre; sağlık kurulu raporu ile %40 ve üzerinde engelli olduğu tespit edilen öğrenciler; Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından işletilen yurtlarda, ailesinin; aynı il veya ilçe sınırları dışına olup olmama şartı yoktur.
Yükseköğrenim Özel Barınma Hizmetleri Yönergesi’ne göre yurtların erişilebilirliğinin sağlanması ve yatakhane odalarından en az birisinin engelli öğrencilerin kullanımına uygun bir biçimde düzenlenmesi gerekmektedir. Bakınız: https://kygm.gsb.gov.tr/Public/Edit/images/KYGM/012014/ozel%20barinma%20yonerge.pdf
Engelli sporcular için üniversiteye yerleşim hakkı
Engelli milli sporcu olanlar, Özel Yetenek Sınav Puanı (ÖYSP): Adayın FYT Puanı (Fiziki yeterlilik puanı) %50, Adayın Sporcu Özgeçmiş Puanı × 5%50 ile birlikte kontenjan hakkını alıp almadıkları belirlenecektir.
Üniversite tercihlerinde engelli adaylara ek kontenjan ve ek puan sağlanması
Bazı üniversitelerin engelliler için ek kontenjanı var. Ancak bu kontenjanlar standart değildir. ÖSYM tercihlerinde, engelli adaylara ek puan verebilmektedir. Ek puan, ek kontenjan, harç ve öğrenim giderlerinde indirim olup olmadığı konusunda ÖSYM’den ve tercih edilecek üniversiteden bilgi alınabilir.
Üniversitelerin sağladığı özel haklar
Bazı üniversiteler, engelli öğrencileri için üniversite yönetimi tarafından özel kararlar alabilir. Bu nedenle kayıt yaptırmayı düşündüğünüz üniversiteden bilgi almanızı öneririz. Örneğin; bazı üniversiteler, tezli ya da tezsiz yüksek lisans programında engelli öğrenciye engel oranında indirim sağlayabilir. Üniversitelerdeki yüksek lisans programlarında engelliler için indirim olup olmadığını öğrenmek için ilgili üniversiteden bilgi alınması ve üniversite internet sitesinin incelenmesini öneririz.
Sosyal Güvenlik Hakkı
Üniversite eğitimini zamanında bitirmiş olanlar, mezun olduktan sonraki 2 yıl boyunca sigortalı anne ya da babaları üzerinden sağlık yardımı alamaya devam eder. Bu kişiler aynı zamanda anne ya da babaları üzerinden yetim aylığı da alabilirler. 2 yıl dolunca ya da bu süre içinde 25 yaşında olanların anne ve babaları üzerinden sağlık yardımı kesilir. Anne veya babaları sigortalı değil ise sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına başvurmaları gerekir. Burada yapılacak gelir testinde, geliri; belirlenmiş tutardan az olanların sağlık primleri Devlet tarafından ödenerek; sağlık yardımı almaya devam ederler. Malul durumda olan engelli çocukların, anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı kesilmeden devam eder.
Uyarı: Üniversite sınavında öğrencilerin engel durumlarına uygun ek süre, okuyucu, işaretleyici vb. haklardan yararlanabilmek için başvuru aşamasında adayların, engelli sağlık kurul raporlarını ÖSYM kayıt bürosuna vermeleri gerekmektedir. Bakınız: Engellilere yönelik sınav uygulamaları https://engelsiz.yok.gov.tr/Documents/SinavUygulamalari/sinav_uygulamalari.pdf
Engelli öğrencilere yönelik YÖK çalışmaları
YÖK tarafından başlatılan “100/2000 Doktora Projesi”nde öncelikli alanlar kapsamında Türk İşaret Dili Tercümanlığı Tezli/Tezsiz Yüksek Lisans ile Türk İşaret Dili Doktora Programları başlatılmıştır. Otizm Spektrum Bozukluğu ve Erken Çocuklukta Otizm Spektrum Bozukluğu Yüksek Lisans Programları açılmıştır. Engelli öğrenciler hakkında alınan kararlar, Ankara Üniversitesi tarafından işaret diline çevrilerek web sitesine eklenmiştir. Önümüzdeki ilk yıl önlisans programı olarak “Engelliler Destek Programı” hayata geçiriliyor. Program yurt dışında ‘Gölge Eğitici’ adıyla bilinen kişileri akademik ortamda yetiştirecek.
YÖK Kararlarını okumak ve işaret dili çevirisine erişim için bakınız: https://engelsiz.yok.gov.tr/kararlar
Yükseköğretim Kurumları Engelliler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği
Yükseköğretim Kurumları Engelliler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği (14.08.2010 tarih ve 27672 sayılı Resmi Gazete) kapsamında; YÖK Engelli Öğrenci Komisyonu kurulmuştur. Komisyon çalışmaları için bakınız: https://engelsiz.yok.gov.tr/AnaSayfa
Engelli öğrencilerin öğrenim hayatlarını kolaylaştırabilmek için gerekli akademik ortamın hazırlanması ve eğitim-öğretim süreçlerine tam katılımlarını sağlamak amacıyla gerekli düzenlemeleri yapmak üzere, Yükseköğretim Kurulu Engelli Öğrenciler Komisyonu, Engelli Öğrenciler Danışma ve Koordinasyon Birimi, ÖSYM Engelli Öğrenciler Danışma ve Koordinasyon Birimi ile yükseköğretim kurumları bünyesinde engelli öğrenci birimleri oluşturulmaktadır.
ÖSYM Engelli Öğrenciler Danışma ve Koordinasyon Birimi: Engelli öğrencilere öğrenim görmek istedikleri yükseköğrenim programı hakkında danışmanlık yapmak; biriminin görevleri arasındadır. Sınav günü, Çağrı Merkezi (444 67 96) açık tutulmaktadır.
Öğrencinin erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik sorunlarını çözmek, ihtiyaç duyduğu ders materyalleri, ders geçme ve sınav koşullarının hazırlanmasına yönelik standart geliştirmek, yatay ve dikey geçiş ile ders denkliklerinin ölçütlerini düzenlemek üzere önerilerini ilgili kurullara sunmak, engelli öğrenci birimlerinin işleyiş koşullarını ve ilkelerini belirlemek, üniversite yerleşkelerinin engellilere göre düzenlenmesine ilişkin yapılanmaları takip etmek ve engellilerle ilgili derslerin veya konuların yükseköğretim kurumlarının lisans programlarına alınması yönünde çalışmalar yapmak; komisyonların görevleri arasındadır.
YÖK Engelli Komisyonu çalışmalarını takip için bakınız: https://engelsiz.yok.gov.tr/
Üniversiteye yerleşen öğrenciler, üniversitenin engelli öğrenci birimi ile iletişime geçerek, özel gereksinimlerini bildirebilirler. Örneğin; az gören üniversite öğrencileri fakülte/yüksekokul/bölüm amirliklerine/engelli öğrenci birimlerine yazılı olarak başvurarak sınav sorularını ve ders materyallerini kendilerine uygun büyük puntolu harflerle yazılmış olarak sağlayabilirler. Bedensel engelli öğrenciler, kendileri için erişilebilirlik önlemlerini ve makul düzenlemeleri talep edebilirler. Dolayısıyla her bir engelli öğrenci, kendi engel durumuna göre ne gibi araç-gereç ve materyal ihtiyacı var ise, ilgili birimden bunu talep edebilir. Bu amaçla dilekçe ile idari başvuru yapmaları, olumsuz yanıt aldıklarında YÖK’e ve/veya Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvuru yapmalarını öneririz.
Engelli Bireylere Yönelik Sınav Uygulamalarında ve Engelli Kontenjanında Aranacak Sağlık Şartlarına Dair Yönetmelik
Aşağıdaki Yönetmelik Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) tarafından 8 Mart 2022 tarihinde Resmi Gazetede (Sayı: 31772) yayımlanmıştır. Değişiklikleri ile birlikte Yönetmelik’e erişim için bakınız: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=39716&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
Bu Yönetmeliğin amacı: Bu Yönetmelik; yükseköğretime geçişte Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM) tarafından yapılan merkezi sınavlar ve yükseköğretim kurumları tarafından yapılan özel yetenek sınavları ile yükseköğretim programlarındaki ders geçmeye yönelik sınavlarda engelli bireylere yönelik sınav uygulamalarından ve engelli kontenjanlarından yararlanacak olan aday ve öğrencilerin sağlık şartlarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
Yönetmeliğin dayanağı: Bu Yönetmelik; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7 nci, 44 üncü ve 45 inci maddeleri, 6114 sayılı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Hizmetleri Hakkında Kanunun 7 nci maddesi ile 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunun 15 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Yönetmelikte yer alan tanımlar ve kısaltmalar
a) ÇÖZGER: Çocuklar için Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında Çocuklar için Özel Gereksinim Raporunu,
b) Engelli kontenjanı: Özel yetenek sınavları ile öğrenci kabul eden programlarda Yükseköğretim Kurulunca oranı belirlenmiş engel türleri için ayrılan kontenjanı,
c) Engelli öğrenci: Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen ve bu durumu engelli sağlık kurulu raporu ile tespit edilmiş yükseköğrenim öğrencisini veya adayını,
ç) Engelli sağlık kurulu raporu: Tüm yaş grupları için Sağlık Bakanlığınca engelli/ÇÖZGER sağlık kurulu raporu vermeye yetkilendirilen hastanelerden alınmış ÇÖZGER ve ESKR’yi,
d) ESKR: Erişkinler için Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu Raporunu,
e) Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırılması (ICD) Kodu: Sağlık kurulu raporlarında da kullanılan, hastalıkların sınıflandırması ve hastalık isimlerinin kesin kriterlere göre bir araya getirilmesinden oluşan uluslararası kategorik kodlama sistemini,
f) Hastane: Sağlık raporundaki tanıya yönelik branşlarda uzman hekimi bulunan; Sağlık Bakanlığınca ÇÖZGER/ESKR/durum bildirir sağlık kurulu raporu düzenleme yetkisi verilmiş hastaneleri,
g) İşaretleyici yardımı: Cevap kâğıdında kendileri kodlama yapamayacak veya açık uçlu sorulara cevap yazamayacak adaylar ya da öğrenciler için cevap kâğıdında kodlama yapmak veya yazılı cevap vermek üzere ÖSYM tarafından ya da yükseköğretim kurumlarında ilgili anabilim dalı veya bölüm başkanlığı tarafından atanmış sınav görevlisini,
ğ) Okuyucu yardımı: Soruları kendileri okuyamayan aday veya öğrencilerin sınav sorularını okumak üzere ÖSYM tarafından ya da yükseköğretim kurumlarında ilgili anabilim dalı veya bölüm başkanlığı tarafından atanmış sınav görevlisini,
h) OSB: Otizm spektrum bozukluğunu,
ı) ÖGV: “Özel gereksinimi vardır” ibaresini,
i) ÖKGV: “Özel koşullu gereksinimi vardır” ibaresini,
j) Sağlık kurulu raporu: Tüm yaş grupları için Sağlık Bakanlığının yetkilendirdiği hastanelerden alınmış durum bildirir sağlık kurulu raporunu,
ifade eder.
Engelli Bireylere Yönelik Sınav Uygulamaları ve Engelli Kontenjanından Yararlanmaya İlişkin Genel Hükümler-Genel esaslar (madde 4)
1) Okuyucu/işaretleyici yardımı, büyük puntolu soru kitapçığı, ek süre verilmesi, engelli salonunda sınava alınma gibi engelli bireylerin sınav süreçlerine yönelik uygulamalar; imkanlar çerçevesinde mümkün olduğunca engel türü ve engel derecesi göz önünde bulundurularak yapılır.
2) Engelli aday veya öğrencilerin sınavlarda yanlarında veya üzerlerinde bulunduracakları engellerine yönelik kullandıkları araç ve gereç taleplerinin değerlendirilmesi için ESKR/ÇÖZGER ile birlikte araç ve gereç taleplerine ilişkin dilekçelerini, belirtilen süreler içerisinde sınavı yapan kuruma ulaştırmaları gerekmektedir. Beyaz baston ve benzer durumlar için sınav kurallarına uygun olmak, dilekçede belirtilmek ve ibraz edilen engelli sağlık kurulu raporunda taleple çelişen bir tanı bulunmamak koşullarıyla raporda yazmayan araç ve gereçler de sınav salonuna alınabilir.
3) Engelli bireylere yönelik sınav uygulamalarından ve özel yetenek sınavlarında tanınan imkan ve engelli kontenjanlarından yararlanabilmeleri için bireylerin;
4) Engelli bireyin başvuruda kullandığı ÇÖZGER veya ESKR usulüne uygun alınmamış ise kişi engelli bireylere yönelik sınav uygulamalarından yararlanamaz.
5) Usulüne uygun alınmış ve üzerinde “sürekli” ibaresi bulunması durumunda ESKR/ÇÖZGER’in yenilenmesi istenemez, ancak engel düzeyinde sınav uygulamalarından yararlanma imtiyazını değiştirecek bir değişiklik olması beklenen hastalık/engel durumlarında, hastalığın güncel evresini/engel düzeyini gösteren güncel ESKR/ÇÖZGER sınavı yapan kurum tarafından talep edilebilir.
6) Bu Yönetmelik ekinde sınırlı sayıda tanıya yer verilmiştir. Bu Yönetmelik ve ekinde tanımlanmamış engellilik durumu veya süreğen hastalığı olan veya tanımlananlardan farklı bir engel düzeyi olan ancak özel gereksinimi dolayısıyla bu Yönetmelikte geçen engelli sınav uygulamalarından yararlanmak isteyen aday veya öğrencilerin, ESKR veya ÇÖZGER ile başvurmaları durumunda başvuruları ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda ÖSYM Başkanlığı, yükseköğretim kurumları tarafından yapılan sınavlarda senato, bağımsız vakıf meslek yüksekokullarında ise meslek yüksekokulu müdürlüğü tarafından değerlendirilerek karara bağlanır. Değerlendirmelerde, varsa, bu Yönetmelik ve ekinde geçen emsal tanı ve engel düzeyleri göz önünde bulundurulur.
Okuyucu ve/veya işaretleyici veya büyük puntolu soru kitapçığı yardımı (madde 5)
1) ESKR veya ÇÖZGER’de, Ek-1’deki Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları yer alan engelli aday veya öğrenciler, talep etmeleri durumunda okuyucu ve/veya işaretleyici yardımı alabilirler.
2) Okuyucu yardımı alan görme engelli bireylerin sınav kitapçığına bakmasına izin verilmez. İşaretleyici yardımı alan bireylerin kendilerinin işaretleme yapmalarına izin verilmez.
3) Bu madde kapsamında yer alan tanıları ve engel düzeyleri bulunan okuyucu yardımı alma hakkına sahip görme engelli aday veya öğrenciler, bunun yerine talepleri halinde büyük puntolu soru kitapçığı uygulamasından yararlanabilirler. Büyük puntolu soru kitapçığı uygulamasından yararlananlara ayrıca okuyucu yardımı verilmez.
Ek süre yardımı (madde 6)
1) Okuyucu ve/veya işaretleyici yardımı alanlara ek süre verilir.
2) ESKR veya ÇÖZGER’de; Ek-1’deki tanıları, engellilik düzeyleri ve Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları yer alan engelli aday veya öğrenciler ile altı yaşını doldurmadan önce işitme engeli tanısı almış, düzeltilmiş engeli %40 ve üzeri veya düzeltilmemiş engeli %70 ve üzeri olanlardan Ek-2’deki kodlar yer alan işitme engelli aday veya öğrenciler ek süre yardımı alabilir.
3) Okuyucu ve/veya işaretleyici yardımı almaksızın ek süre yardımı alabilecek olan engelli aday veya öğrencilerin başvurularında 18 yaşından küçük bireylerin ÇÖZGER, 18 yaşını doldurmuş bireylerin ise ESKR ibraz etmeleri gerekir.
4) Yükseköğretim kurumlarında ders geçme için yapılacak olan sınavlarda, grafik, çizim ve açık uçlu sorular gibi sınav içeriği göz önünde bulundurularak verilecek olan ek süre sınavın toplam süresinin %15’inden az, %30’undan fazla olamaz. ÖSYM tarafından yapılan yükseköğretime giriş sınavları ile yükseköğretim kurumları tarafından yapılan özel yetenek sınavlarında ise bu süre sınavın toplam süresinin %15’inden az olmamak üzere sınavı yapan kurum tarafından belirlenir.
5) Her bir sınav için verilecek olan ek süre, sınavın içerik ve toplam soru sayısına göre sınavı yapan kurum tarafından belirlenerek önceden ilan edilir.
Engelliler için ayrılmış salonda sınava alınma (madde 7)
1) ESKR veya ÇÖZGER’de, Ek-3’teki tanıları, engellilik düzeyleri ve Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları yer alan engelli aday veya öğrenciler, talep etmeleri durumunda diğer adaylardan farklı olarak engelli salonunda sınava alınabilirler. Bu kişilere sınav süresince engellilik, hastalık veya diğer sağlık durumu göz önünde bulundurularak gerektiğinde şeker düzeyini ölçme, astım ilacını kullanma, oksijen tedavisi alma veya tuvalete çıkma gibi durumlar için izin verilir.
Kablolu-kablosuz iletişimi kesilmiş sınav salonlarında yapılacak sınavlar (madde 8)
1) ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda sağlık/engel durumu nedeni ile özel bir alet, araç, gereç ve cihaz kullanma talebi olan engelli adayların bu taleplerinin değerlendirilmesi için ESKR veya ÇÖZGER ile birlikte ÖSYM tarafından istenen diğer bilgi ve belgeleri belirtilen süre içerisinde ÖSYM’ye ulaştırmaları halinde, sınav güvenliğini zedeleyecek nitelikte olan alet, araç, gereç ve cihaz kullanmak durumunda olan adaylar sınav merkezlerinde ÖSYM tarafından hazırlanacak her türlü kablolu-kablosuz iletişimi kesilmiş salonlarda merkezi sınava alınırlar.
Asansörü olan bina ve/veya giriş kat engelli sınav salonu (madde 9)
1) ESKR veya ÇÖZGER’de Ek-4’teki tanı ve Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları yer alan engelli aday veya öğrenciler, talep etmeleri durumunda asansörü olan bina ve/veya giriş kat engelli sınav salonunda sınava alınabilirler. Yükseköğretim kurumları tarafından yapılan sınavlarda, bu imkanın sağlanabilmesi için ilgili bölümün fiziki şartları göz önünde bulundurulur, erişilebilir bina/salon olmaması durumunda aday veya öğrencinin sınav salonuna erişebilmesi için ek tedbirler alınır.
Bilgisayar destekli sınav (madde 10)
1) İşitme engelliler için işaret dilinde hazırlanacak olan sınavlar veya düzeltilmiş engeli en az %40 ve üzerinde görme engelliler için sesli program yüklü bilgisayarlarla yapılacak sınav düzenlemeleri ile bu sınav uygulamalarından yararlanabilecek aday veya öğrencilerin belirlenmesine yönelik hususlarda sınavı yapan kurumun ilgili kurulları karar verir. Görme engellilerin sınavlarda sesli okuyucu kullanması için gerekli tedbirler sınavı yapan kurum tarafından alınır.
Okuyucu ve/veya işaretleyici olarak görevlendirilecek kişiler (madde 11)
1) Okuyucu ve/veya işaretleyici olarak görevlendirilecek kişiler, yabancı dil sınavlarında ilgili alanda en az lisans mezunu, yükseköğretim kurumlarına giriş sınavlarında ise tercihen özel eğitim, Türk dili ve edebiyatı, Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği, Türkçe öğretmenliği, matematik öğretmenliği ve benzeri eğitim fakültesi programları, tiyatro ve iletişim fakültesi programları ya da sağlık programlarından mezun kişilerden diksiyonu iyi, sayısal alan için özellikle matematiksel ve sayısal ifadeleri okuyabilen kişilerden seçilir. Görevlendirilecek kişiler sınav öncesinde sınavı yapacak kurum tarafından engellilere yönelik sınav uygulamaları hakkında eğitime tabi tutulur ve sınav öncesinde sınav kurallarına uyacaklarına ve aday veya öğrenciye herhangi bir yardımda bulunmayacaklarına ilişkin bir taahhüt belgesi imzalar. Aksi bir durumda adayın sınavı geçersiz sayılır, okuyucu/işaretleyici olarak görevlendirilen kişi hakkında ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde işlem tesis edilir.
Geçici engeli olanlar (madde 12)
1) Sınav tarihinde kaza, yaralanma veya travmalara bağlı olarak eklerde yer alan tanılarda geçici sağlık problemi veya hastalık durumu oluşması veya hamileliğin tespiti durumunda yukarıdaki maddeler kapsamında engelli sınav uygulamalarından yararlanmak isteyen aday veya öğrenciler durum bildirir sağlık kurulu raporunu, hafta sonu yapılacak sınavlar ve ÖSYM tarafından yapılan sınavlar için sınavın yapılacağı hafta içerisinde en geç çarşamba günü mesai bitimine kadar ilgili kuruma sunarlar. Hafta içi yapılacak sınavlar için ise aday veya öğrenciler en geç sınav tarihinden iki gün öncesine kadar ilgili yükseköğretim kurumuna durum bildirir sağlık kurulu raporunu sunar. Bu sürenin bitiminden sonra sunulan raporlar için sınavla ilgili düzenleme yapılıp yapılamayacağı hususu, ilgili kurum tarafından imkanlar dahilinde değerlendirilir.
2) Sağlık raporunun durum bildirir sağlık kurulu raporu olmaması veya özel merkezden alınmış olması durumunda sınavın geçerli sayılabilmesi için durum bildirir sağlık kurulu raporu vermeye yetkili devlet hastanesi veya üniversite hastanelerinden alınmış sağlık kurulu raporunun, sınavdan sonraki ilk hafta içerisinde en geç cuma günü mesai bitimine kadar ilgili kuruma ibraz edilmesi gerekmektedir.
Özel yetenek sınavları (madde 13)
1) Ek-1, Ek-2, Ek-3 ve Ek-4’te yer alan tanılara sahip engelli sağlık kurulu/sağlık kurulu/ÇÖZGER raporu bulunan adayların bu durumlarını, sınavın en geç iki hafta öncesine kadar bildirmeleri halinde, engel durumları özel yetenek sınavlarında göz önünde bulundurulur ve imkanlar çerçevesinde giriş katında veya tek kişilik salonda sınava alınma gibi sınav uygulamalarına yönelik tedbirler alınır. Alınacak olan tedbirler sınav içeriği göz önünde bulundurularak yükseköğretim kurumunun ilgili kurulları tarafından belirlenir.
2) Sınav tarihinde kaza, yaralanma veya travmalara bağlı olarak eklerde yer alan tanılarda geçici engel durumu oluşması veya hamileliğin tespiti durumunda engelli sınav uygulamalarından yararlanmak isteyen aday veya öğrenciler hakkında 12 nci madde hükümleri uygulanır.
Özel yetenek sınavlarında engelli kontenjanı (madde 14)
1) Özel yetenek sınavları engelli kontenjanından aşağıda yer alan engel gruplarında belirtilmiş adaylar yararlanabilir:
olanlar.
2) Özel yetenek sınavı ile öğrenci alan programların engelli kontenjanına başvuru yapabilmek için adayların;
gerekmektedir.
3) Engelli kontenjanında özel yetenek sınavlarına hesaplanmış TYT puanı ile başvuru imkanı birinci fıkrada yer alan tanılar ile sınırlandırılmıştır. Bunların dışındaki tanılara sahip engelli veya süreğen hastalığı bulunan adaylar, yükseköğretime giriş sınavları ve özel yetenek sınavlarında engellilere tanınan diğer imkanlardan yararlanabilmekle birlikte engelli kontenjanından ilk etapta yararlanamaz; ancak ilgili engelli kontenjanının boş kalması durumunda; özel yetenek sınavına başvuru için aranan TYT taban puanını sağlamak ve engel durumu %40 ve üzeri olmak suretiyle özel yetenek sınavı için başvurmuş ve sınava girmiş olması durumunda engelli kontenjanından yararlanabilir.
Yükseköğretim Kurulu ve yükseköğretim kurumlarında yapılacak olan düzenlemeler (madde 15)
1) Yükseköğretim kurumlarında eğitim alan engelli öğrenciler için okuyucu/işaretleyici yardımı, ek süre, erişilebilir salon ve sınav uygulamaları gibi hususlarda alınacak tedbirler bu Yönetmeliğin ikinci bölümü göz önünde bulundurularak her eğitim ve öğretim dönemi başında engelli öğrenci biriminin önerileri ile birlikte üniversitelerde senato, bağımsız vakıf meslek yüksekokullarında müdürlük tarafından değerlendirilerek karara bağlanır.
2) Geçici engel durumları hariç olmak üzere, süreğen engeli olan öğrencilerin, kendilerine mahsus sınav uygulamalarından yararlanabilmeleri için eğitim ve öğretim döneminin başında ve üniversitenin belirlediği süre içerisinde ilgili dekanlık veya enstitü/yüksekokul/meslek yüksekokulu müdürlüğüne başvurmaları gerekir.
3) Yükseköğretim Kurulu okullaşma çağındaki dezavantajlı grupların yükseköğretime erişim, eğitim ve öğretimde yer alma hususlarında kapsayıcı ve sayısal hedefleri izlemeye yönelik her türlü tedbiri alır.
4) Yükseköğretim kurumları; dezavantajlı öğrenciler için yükseköğretime fiziksel ve eğitsel erişimde, eğitim ve öğretimin süreçleri ile sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılmada, yükseköğretim kapsamında kalmada ve yükseköğretimi tamamlamada, yükseköğretimde var olan iç ve dış hareketlilikten yararlanmada her türlü destekleyici tedbirler ile dezavantajlı akademik ve idari personelinin hayat boyu öğrenme kapsamındaki bilgi, beceri ve yetkinliklerinin gelişimi için gerekli tedbirleri alır. Yükseköğretim kurumlarında dezavantajlı öğrenciler ile akademik ve idari personel için eğitim ve öğretim süreçlerinde, beceri ve yetkinliklerini artırmada öğrenci ve personelin dezavantajları ve engel durumları dikkate alınarak izleme, değerlendirme ve raporlama yapılır.
5) Yükseköğretim kurumları öğrencilere verdiği mali destek ve burslandırmada dezavantajlı öğrencilere öncelik tanır. Yükseköğretim kurumlarındaki dezavantajlı akademik ve idari personel, yükseköğretim kurumları tarafından öğrencilere sunulan sosyal hizmetlerden öncelikle yararlandırılır.
Diğer hükümler (madde 16)
1) ÇÖZGER/ESKR/durum bildirir sağlık kurulu raporu tanılarında Sağlık Bakanlığı tarafından ICD-11 veya başka bir kodlama sistemi kullanılmaya başlandığında bu Yönetmelikte yazan eşdeğer tanılar esas alınır, ICD-10’a ait kodlama esas alınmaz.
2) Bu Yönetmelik ile ilgili sorunları veya tereddütleri gidermeye Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı yetkilidir.
Aşağıda Yönetmelik eklerine yer verdik. Hangi teşhislerde hangi önlemlerin alınacağı eklerde yer almaktadır
Ek-1
|
ESKR’ de veya ÇÖZGER’de aşağıda bulunan tanıları, engel düzeyleri ve Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları yer alan engelli aday veya öğrenciler, talep etmeleri durumunda okuyucu ve/veya işaretleyici yardımı alabilirler. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ek-2
|
ESKR’de veya ÇÖZGER’de Ek-1’deki engel grubu ve düzeyleri olanlar ile ilköğretime başlama yaşı öncesi işitme engeli tanısı almış, düzeltilmiş engeli %40 ve üzeri, düzeltilmemiş engeli yüzde 70 üzeri olan bu Ekte yer alan işitme engelli aday veya öğrenciler ek süre yardımı alabilir. |
|
|
|
|
|
|
|
Ek-3
|
Talep etmesi durumunda diğer adaylardan farklı olarak engelli salonunda sınava alınma yardımı alabilecek olan engelli aday veya öğrencilerin durum bildirir sağlık kurulu raporunda, ESKR’de veya ÇÖZGER’de aranacak olan tanı ve Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ek 4
|
Talep etmesi durumunda asansörü olan bina ve/veya giriş kat engelli sınav salonu yardımı alabilecek olan engelli aday veya öğrencilerin durum bildirir sağlık kurulu raporunda, ESKR’de veya ÇÖZGER’de aranacak olan tanı ve Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları: |
|
|
|
|
|
|
Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Sosyal Hizmet Uzmanı Ayşe Sarı | SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı
Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright © 2025 Tüm Hakları Saklıdır.
