Genelge ve tebliğler için İŞKUR resmi internet sitesinin mevzuat bölümünün incelenmesini öneririz. Bakınız: https://km.corpus.com.tr/
Bu bölümde aşağıdaki mevzuata yer verilmiştir.
Millî Eğitim Bakanlığı Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmelik, 16.1.2025
Yönetmelik, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî eğitim kurumlarında 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) fıkrası kapsamında istihdam edilen sözleşmeli öğretmenler ile Millî Eğitim Akademisinde öğretmenlik mesleğine hazırlık eğitimine alınacak öğretmen adaylarını kapsıyor. Engelli öğretmenlerin, akademide öğretmenlik mesleğine hazırlık eğitimine katılması için EKPSS puanı gerekiyor. Engelli adaylardan alınacaklar EKPSS puan üstünlüğüne göre belirlenir. EKPSS puanının eşitliği hâlinde hazırlık eğitimine alınacak aday bilgisayar kurası ile belirlenir.
Bu Yönetmelik, 1 Eylül 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Bakınız: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/01/20250116-2.htm
Engelli hekimlerin özel hastanelerde çalışması
Özel Hastaneler Yönetmeliği’nin (30 Ocak 2025 tarihli); “Kadro dışı geçici tabip çalıştırma” başlıklı 17’nci maddesinde; “60 yaşını dolduran tabipler ile engellilik oranı en az yüzde 60 olan tabipler, kadrolu çalışma ve boş kadro şartı aranmaksızın iki özel sağlık kuruluşunda çalışabilir.”. ifadeleri yer almaktadır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik (Resmi Gazete; 25.10.1982 tarih ve No: 17849)
Önemli: Engelli çalışanların çalışma ortamında; Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik’e uygun giyinmesi mümkün olmayabilir.
Yönetmelik’in 8’inci maddesinde; “ Sağlık özürü bulunan ve bunu resmi doktor raporu ile belgelendiren personelin giyimlerinde bu özürlerin ve mevsim şartlarının gerektirdiği değişiklikler yapılabilir.” ifadeleri vardır. Engelli çalışanların, bu madde kapsamında Yönetmelik hükümleri dışına çıkması zorunlu hale gelebilir. Yönetmelik’in bu maddesindeki “resmi doktor raporu” kısmı, sağlık ve/veya engellilik mazeretinin, Sağlık Bakanlığınca yetkilendirilmiş doktor raporu ile belgelendirilmesi biçiminde anlaşılmalıdır.
Anayasa’nın 50’inci maddesinde yer alan “Bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar” ifadesi, Yönetmelik’in 8’inci maddesi kapsamını genişletir. Başkalarına tanınmayan kıyafet serbestisinin, engellilere tanınmış olması; “…engelliler için alınacak önlemler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz” ifadesinin yer aldığı Anayasa’nın 10’uncu maddesine baktığımızda eşitlik ilkesine aykırı kabul edilmeyecektir.
Engelliliği nedeniyle; kullandığı özel araçlar olabilir ve bunlar, Yönetmelik’e uyumu zorlaştırabilir. Örneğin; bedensel engelliliği nedeniyle kullandığı tekerlekli sandalye, ortez, protez ve benzeri araç, gereç ve cihazların kullanımı, çalışanın, farklı giyim tarzını benimsemesine neden olabilir. Bazı engellilerin, spor ayakkabı giymesi gerekebilir. Öz bakımlarını rahatça yapabilmek için farklı modellerde giyinebilirler. Bazı engelli çalışanların, kendilerini rahat hissettikleri ya da takıntı haline getirdikleri renk ve modeller olabilir. İşitme engellilerin, görme engellilerin ya da özel gereksinimi olan her bir çalışanın, zorunlu olarak giyinme usulü olacağından, çalışanların, Yönetmelik’te yer almayan huşular hakkında dilekçe ile başvuru yapıp talepte bulunmalarını öneririz.
Yönetmelik için bakınız: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/3.5.85105.pdf
1. SÖZLEŞMELİ PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA İLİŞKİN ESASLAR
Mevzuat No: 7/15754, Kabul Tarihi: 06.06.1978
Engelli Milli Sporcuların sözleşmeli personel olarak istihdamı (Ek 21. Fıkra): Gençlik ve Spor Bakanlığında, ekli (4) sayılı cetvele bağlı kalınmaksızın ve sınav şartı aranmaksızın aşağıda belirtilen öncelik sırasıyla;
a) Olimpiyat Oyunları veya Paralimpik Oyunlarda ferdi veya takım müsabakalarında ilk üç dereceye girenler,
b) Milli sporcu belgesine konu olan müsabakanın oynandığı tarihte olimpiyat oyunları programında yer alan spor dallarının Dünya ve Avrupa şampiyonalarında büyükler ve alt yaş kategorilerinde ilk üç dereceye girenler,
c) Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından düzenlenen yaz-kış gençlik olimpiyat oyunlarında ferdi veya takım müsabakalarında ilk üç dereceye girenler,
ç) Universiad Oyunları ve Akdeniz Oyunlarında olimpik branşlarda ferdi veya takım müsabakalarında ilk üç dereceye girenler,
d) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen yarışmalar ile bu yarışmalara ilişkin eleme müsabakalarında en az on kez ülkemizi temsil ederek milli sporcu belgesi almış olanlar,
e) Deaflimpik Oyunlarında ferdi veya takım müsabakalarında ilk üç dereceye girenler,
f) Uluslararası Olimpiyat Komitesinin tanıdığı spor dallarının büyükler ve alt yaş kategorilerinde Dünya ve Avrupa şampiyonalarında ilk üç dereceye girenler,
Gençlik ve Spor Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre bu Esaslar kapsamında spor uzmanı ve antrenör unvanlı sözleşmeli personel pozisyonlarında istihdam edilebilir.
2. ENGELLİ VE ESKİ HÜKÜMLÜ ÇALIŞTIRMAYAN İŞVERENLERDEN TAHSİL EDİLEN İDARİ PARA CEZALARINI KULLANMAYA YETKİLİ KOMİSYONUN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA GENELGE
(Genelge sayı: 2015/1 Tarih: 26.20.2015)
Genelge’deki “Kurum” ifadesinden: İŞ-KUR olarak anlaşılmalı.
Engelli ve eski hükümlü çalıştırmayan işverenlerden İş Kanunu uyarınca tahsil edilen idari para cezalarının kullanımı hakkında karar vermeye yetkili bir Komisyon oluşturulmaktadır.
Engelli ve eski hükümlülerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri ile engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi amaçlara yönelik projelerin hazırlanarak Komisyona sunulması, değerlendirilmesi, uygulanması, izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Bu Genelge; Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Tahsil Edilen İdari Para Cezalarını Kullanmaya Yetkili Komisyona Dair Yönetmeliğin uygulanmasında, yukarıdaki konularda açıklama yapmak amacıyla yayımlanmıştır. Bu genelge, söz konusu Yönetmelik hükümleri ve Komisyon kararları birlikte dikkate alınarak uygulanmalıdır.
1. Kişiler ikamet ettikleri il içinde uygulanmak üzere proje sunabilirler. Kendi işini kurma yönünde projeleri, sadece engelli ve eski hükümlü olan gerçek kişiler sunabilir.
2. Tüzel kişiler (merkez ve yerel kuruluşlar dahil kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, özel sektör işyerleri, üniversiteler vb.), kendi işini kurma dışındaki projeleri hazırlayabilir. Tüzel kişilerin bir ilde proje sunabilmesi için o ilde kurulu olmaları veya şubelerinin olması gereklidir.
3. Aynı başvuru döneminde, kişi ya da tüzel kişiler sadece bir başvuru yapabilir. Mali ve insan kaynakların yeterliliği için Genelge’ye bakınız.
4. Projelerin Komisyon tarafından uygun bulunarak yayımlanan güncel Proje Başvuru Rehberi ve eki Başvuru Formu dikkate alınarak hazırlanması, süresi içinde istenilen bilgi ve belgelerle birlikte projenin uygulanacağı ildeki İl Müdürlüğü veya Hizmet Merkezine teslim edilmiş olması gereklidir. Komisyon, başvuruların elektronik ortamda alınmasına yönelik karar verebilir. Bu durumda başvuru ve değerlendirmeler bu kapsamda çıkarılacak rehbere göre yerine getirilir.
5. “Engellilere yönelik faaliyette bulunan dernek veya vakıflar, varsa bağlı oldukları üst kuruluşlardan alacakları proje ile ilgili değerlendirme yazısını projeye ekler. Aksi haldeki projeler değerlendirilmeye alınmaz.”
Sivil toplum kuruluşlarından herhangi bir üst kuruluşa (konfederasyona) tabi olmayanların ise “üst kuruluşu olmadığına veya bağlı olmadığına dair” taahhütnameyi doldurarak proje başvuru dosyasına eklemeleri gerekecektir.
İl Müdürlüğü, başvuru yapan derneklerin bir üst kuruluşa bağlı olup olmadığını İl Dernekler Müdürlüğüne sorarak sonucu başvuru dosyasına ekler.
6. İl müdürlüğünün, talep halinde, proje hakkında danışmanlık hizmeti vermesi mümkündür.
7. Teslim alınan projeler, il müdürlüğünce Genelge’de belirlenen şekil bakımından incelenir ve tesliminden itibaren 15 gün içinde değerlendirilir.
Mesleki Eğitim Kurslarına İlişkin Hususlar: Eğitim mekanı gerektiren projelerde, eğitim mekanının düzenlenecek eğitime ve katılımcıların engel durumlarına göre asgari ihtiyaçlarına uygun olması temel esastır.
Görme engellilere yönelik düzenlenecek mesleki eğitimlerde bir sınıftaki kursiyer sayısının en az beş kişi, diğer engel gruplarında ise en az on kişi olması esastır. Ancak projenin ve engel grubunun özellikleri dikkate alınarak Komisyon tarafından farklı bir belirleme yapılması da mümkündür.
Kursiyer sayısının görme engellilerde üç, diğer engelli gruplarında ise yedi kişinin altına düşmesi halinde il müdürlüğünce kurs iptal edilebilir. Ancak kurs süresinin üçte ikisinin tamamlanması halinde kurs iptal edilmez. Kursiyer sayısının azalmasına bağlı olarak ulaşım gideri tahsis edilmiş ise hesaplamalar yeniden yapılacaktır.
Mesleki eğitim kurslarına katılacak kursiyerlerde;
şartları aranır. Kurslara katılacak kursiyerlere kurs ile ilgili hak ve yükümlülükleri hakkında iş ve meslek danışmanları aracılığı ile bilgilendirme yapılır ve bu hususa ilişkin düzenlenen tutanak kurs dosyasına konulur.
Açıklama: ÇÖZGER raporu olanlar için 2’nci kategori (Hafif düzeyde ÖGV-%40-49 engel oranı karşılığı olan) ve üzerinde özel gereksinimi olanlar, bu kapsamdadır.
Kurslara katılacak kursiyerlerin engel gruplarının belirtilmesi esastır. Komisyon, engel gruplarında gerekçesini belirtmek şartı ile değişiklik yapabilir. Proje sahibi kurum ve kuruluşun yöneticileri kendi projelerinde kursiyer ve eğitici olamazlar.
Kurs saatleri: Mesleki eğitim kurslarındaki günlük eğitim süreleri genel olarak en az 5 en fazla 8 saat ve haftada 6 gün ve toplamda 40 saatten fazla ve 25 saatten az olamaz. Ancak engelli gruplarının özellikleri dikkate alınarak günlük eğitim saatleri proje ve kursiyerlerin engel durumlarına göre Komisyon tarafından da belirlenebilir. Günlük eğitim sürelerine riayet edilmediğinin İl müdürlüğünce tespiti halinde süre verilerek sözlü ve yazılı olarak uyarılır. Durumun devamında ise yükleniciye yaptırım uygulanır.
Engelli eğitim merkezlerinin bulunduğu illerden yapılacak projelerde, projenin bu merkezlerle işbirliği yapılarak yürütülmesi asıldır.
Mesleki eğitim kurslarında görev alacak eğiticiler ile ilgili şartlar için Genelge’ye bakınız.
b) Kendi İşini Kurma Projeleri ile ilgili Hususlar
i) Engelliler için
Engellilerin kuracakları kendiişlerine Komisyon tarafından hibe desteği verilmesindeki temel amaç, işgücü piyasasında istihdamda zorluk yaşayan kişilerin kendi işlerini kurarak, üretime katkıda bulunarak öncelikle kendi geçimlerini sağlamak sonra da yeni istihdamlara aracılık etmelerini sağlamaktır. Hiçbir şekilde engelli kişinin sağlık raporunun bir başkası tarafından kullanıldığı ve proje sahibi kişinin bizzat işyerinde bulunmadığı projeler kabul edilmez. Bu durumun sonradan tespit edilmesi durumunda İl müdürlüğünce gerekli sözlü ve yazılı uyarılara rağmen durumun devam etmesi halinde proje iptal edilecektir. Bir kişiye hayatı boyunca Komisyon tarafından en fazla bir proje için kaynak tahsis edilecektir. Kişi aynı anda sadece bir proje için başvuru yapabilecektir. Aksi durumda bütün projeleri red edilecektir.
Kendi işini kurma yönünde proje sunacaklarda aranılan şartlar:
Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporlarında yer alan engellinin çalışamayacağı alanlarda ya da işlerde kurulmak istenen işlere (su altı, yer altı) ilişkin projeler kabul edilemez.
Bununla birlikte başvuru yapabilecek kişilerin sahip olması gereken özelliklerle ilgili olarak Proje Başvuru Rehberinde ayrıca düzenleme yapılması mümkün olabilecektir.
Proje sahibinin hangi sebeple olursa olsun emekli maaşı almaması ve sözleşme imza aşamasında herhangi bir işyerinde çalışmaması gereklidir.
Engelli kişinin üzerine kayıtlı aktif bir işyerinin olmaması gerekir. Proje başvurusu aşamasında kişinin bunu kanıtlayıcı belgeleri sunması esastır. Komisyondan kaynak tahsis edildikten sonra bunun tespit edilmesi halinde sözleşme imzalanmamışsa proje desteği iptal edilir, sözleşme imzalanmışsa sözleşme iptal edilerek verilen destekler geri alınır ve ilgili yaptırımlar uygulanır.
Proje başvurusu yapılırken ve Komisyon karar verme tarihinde kişinin süresi itibari ile geçerli bir engelli sağlık kurulu raporu olması yeterlidir. Buna göre raporun geçerlilik süresinin sözleşmeden önce veya devam ederken kaybedilmesi durumunda yenilenmesi il müdürlüğünce talep edilecektir. Aksi durumda ise, Komisyona bilgi verilmek üzere, İl müdürlüğünce Genel Müdürlüğe yazı ile durum iletilecektir.
Projenin, hangi sebeple olursa olsun yükleniciden kaynaklanan sebeplerle (işini yapamayacak derecede uzun süreli hastalığa yakalandığının raporlanması, kişinin iflas etmesi veya mali acz içine düşmesi, tutuklanması veya hükümlü olması gibi mücbir sebepler gibi) yürütülememesi durumunda; eğer kuruluş desteği kapsamında ödeme yapıldı ise bu projenin devam ettirilmesine ilişkin olarak proje sahibinin 1. ve 2. derece kan hısımları ile eşinden gelecek talepler Genel Müdürlükçe değerlendirilir ve Komisyona bilgi verilir. Sözleşme imzalanmasına rağmen herhangi bir ödeme yapılmadı ise sözleşme Kurum tarafından iptal edilir.
Projenin hedef kitlesi olan engelli gruplarının ve engelli sayısının belirtilmesi gereklidir. Projede görevli olacak olan kişilerin (psikolog, sosyal danışman, sosyolog, engelli danışmanı, rehberlik uzmanı gibi) isimleri ile bu alandaki tecrübelerini de ortaya koyan bilgi ve belgelere proje ekleri arasında yer verilmelidir.
Proje kapsamında engellilere; en az 10 gün süre ile, işe ve işyerine uyumu için motivasyon, iş oryantasyonu, kişisel gelişim, mülakat-iş görüşmesi, temel yaşam becerileri gibi konuları içeren danışmanlık hizmeti verilmesi zorunludur.
Hazırlanacak projelerde mutlaka istihdam taahhüt oranı ve asgari istihdam süresi ile kursiyerlerin istihdam edilecekleri yerlerin de bilgileri yer almalıdır. İstihdamda iken ayrılan engellinin yerine kalan sürenin, danışmanlık hizmeti almış bir başka engelli tarafından tamamlanması zorunludur. Bunun da mümkün olmaması halinde Kuruma kayıtlı bir başka engelli istihdam edilecektir.
Ayrıca proje sahibi tarafından engellilere yönelik daha önce uygulanan başka projelerin olması halinde bunların sonuçlarının da raporlanması gerekmektedir.
Proje kapsamında Komisyon tarafından proje sahibine, yaptığı giderleri karşılaması için engelli başına uygun görülecek miktarda idari gider ve ulaşım gideri (yakıt ve şoför dahil) ödemesi ile projede görev yapacak görevlilerden uygun bulunanlar için de ayrıca brüt ödeme yapılacaktır. Projede idari gider olarak yapılan ödemelerin belirtilmesi gereklidir. Görevlilere yapılan ödemeler nedeni ile ortaya çıkabilecek her türlü mali ve yasal yükümlülük proje sahibine aittir. Proje kapsamında yapılacak ödemelerde, proje sahibine başka mevzuatlar kapsamında Devletçe yapılan/yapılacak her türlü teşvik uygulaması da dikkate alınacaktır.
d) Destek Teknolojileri Projeleri İle İlgili Hususlar: Engellinin bir işyerinde iş bulmasını, işe uyumunu, etkin ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlayacak destek teknolojileri ile ilgili projeler desteklenecektir.
Destek teknolojilerine örnek olarak aşağıdakiler belirtilebilir:
Hazırlanacak projede, engellinin iş bulmasını ve etkin bir şekilde çalışmasını sağlayacak destek teknolojisinin amacı, işlevi, miktarı, bedeli, istihdam taahhüt oranı ve süresi ile projenin uygulanmasına ilişkin alınacak ekipman, donanım ve tadilatlara ilişkin açıklayıcı bilgilere, belgelere ve sürece yer verilmelidir.
Fatura karşılığı verilecek destek miktarı faturanın tamamı olabileceği gibi belirli bir yüzdesi de olabilir. Bu tür projelerde destek istenilen hususların istihdama katkısının sayı ve oran olarak ifade edilmesi gereklidir. Yüklenici destek verilen projeye ilişkin ortaya çıkabilecek diğer kanun ve mevzuata (iş sağlığı ve güvenliği gibi) uymakla mükellef olup bunlardan dolayı her türlü yaptırım ve ödemelerde Kurum sorumlu tutulmayacaktır.
Destek verilen işyerinin iflas etmesi veya çeşitli sebeplerle projenin yürütülememesi durumunda Kurum tarafından yapılan ödemeler yasal faizi ile geri alınır ve söz konusu işyerine ilgili yaptırım uygulanır.
Genelge hakkında ayrıntılı bilgi için İŞ-KUR internet sitesinde mevzuat bölümünden genelgeler kısmına bakabilirsiniz. https://www.iskur.gov.tr/ Buradan, engelliler ile ilgili projelere de ulaşılması mümkündür.
3. ENGELLİ, ESKİ HÜKÜMLÜ VE TERÖRLE MÜCADELEDE MALUL SAYILMAYACAK ŞEKİLDE YARALANANLARIN İSTİHDAMI HAKKINDA GENELGE
(Genelge No: 2020/4-Kabul Tarihi: 19.02.2020
Bu Genelge’nin amacı; İş Kanunu’na (madde 30) istinaden işverenlerin istihdam etmekle yükümlü oldukları; engelli, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananların işçi statüsünde istihdamına ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.
Bu Genelge; elli (tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde elli bir) veya daha fazla işçi çalıştıran kamu ve özel sektör işyerleri ile bu işyerlerinde, İş Kanunu’na göre istihdam edilecek engelli, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananları kapsamaktadır.
Tanımlar- Engelli: Doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişilerden tüm vücut fonksiyon kaybının en az yüzde kırk olduğu, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurum ve kuruluşlarının engellilik sağlık kurulları tarafından düzenlenen “Ek-1 Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu Raporu”, “Ek-2 Erişkinler İçin Terör, Kaza ve Yaralanmaya Bağlı Durum Bildirir Sağlık Kurulu Raporu”, “Ek-3 Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu” ve/veya “Ek-4 Çocuklar İçin Terör Kaza ve Yaralanma Durum Bildirir Sağlık Kurulu Raporu” ile belgelenen kişidir.
Kurum: Türkiye İş Kurumunu ifade eder.
Kurum Birimi: Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü ile Hizmet Merkezlerini ifade eder.
Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralanan (TMY): 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananlardan sağlık raporu ve terörle mücadelede yaralandığını gösteren komutanlık yazısı ile durumlarını belgelendirenleri ifade eder.
Engelli Kayıtları: Engelli kaydı için, engelli bireyin “Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik” kapsamında yetkilendirilen sağlık kuruluşlarından alacakları tüm vücut fonksiyon kayıplarının en az yüzde kırk (%40) olduğunu gösterir sağlık kurulu raporunun “aslı” ya da e-devlet üzerinden alınacak barkodlu belgenin Kurum Birimine ibraz edilmesi gerekmektedir.
Engelli sağlık kurulu raporunun aslının Kurum tarafından incelenerek uygun bulunması halinde, tarayıcıdan taranmak suretiyle kişinin sistemdeki kaydına eklenir ve asıl belge kişiye iade edilir. E-Devlet üzerinden alınan barkodlu belge ile kayıt yapılması durumunda ise belge Sağlık Bakanlığı e-Rapor Sistemi üzerinden doğrulanarak indirilen belge kişinin sistemdeki kaydına eklenir.
“Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik” kapsamında alınan ve engel oranı yazılmayan 18 yaşından küçük rapor sahiplerinin “engelli” statüsündeki kayıtlarının yapılmasında, Yönetmelik ekinde yer alan aşağıdaki Tablo 1’de yer alan verilerin kullanılması gerekmektedir. Bu kapsamda yapılacak kayıtlarda engel oranı belirlenirken aralığın en düşük değeri (orta düzeyde ÖGV için %50 gibi) kullanılır. Ancak, Kuruma engelli statüsünde kayıt olmak için en az yüzde kırk (%40) oranında bir engelli sağlık kurulu raporuna sahip olunması gerektiğinden özel gereksinim düzeyi %20-39 arasında bulunan kişiler için engelli kaydı yapılmaz.
Tablo 1: 18 Yaşından Küçükler İçin Düzenlenen “Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER)” Oranlarının Belirlenmesinde Kullanılacak Tablo
1.Kategori Özel gereksinimi vardır (ÖGV) Engel oranı: %20-39
2.Kategori Hafif düzeyde ÖGV Engel oranı: %40-49
3.Kategori Orta düzeyde ÖGV Engel oranı: %50-59
4.Kategori İleri düzeyde ÖGV Engel oranı: %60-69
5.Kategori Çok ileri düzeyde ÖGV Engel oranı: %70-79
6.Kategori Belirgin özel gereksinimi vardır (BÖGV) Engel oranı: %80-89
7. Kategori Özel koşul gereksinimi vardır (ÖKGV) Engel oranı: %90-99
Raporlarında “ağır engelli” veya “tam bağımlı” olduğu belirtilen ya da çalışma durumu değerlendirilmeyen engellilerin talebi halinde engelli kaydı yapılır. Raporlarında “çalışamaz” ibaresi bulunan engellilerin ise kaydı yapılmaz.
Süreli raporların süresinin dolduğu tarihten itibaren engelli statüsündeki iş arayan kaydı Kurum portalında otomatik olarak genel statü kaydına çevrilir. Engelliliğin devam ettiğine dair yeni bir rapor ibraz edilmesi halinde engelli kaydı yeniden yapılır.
Engelli sağlık kurulu raporlarında kişinin çalıştırılamayacağı belirtilen işlerin niteliği kişinin sistemdeki çalışma kısıt bilgilerine eklenir.
Eski tarihli raporla işlem: 20 Şubat 2019 tarihinden önce engelliler için ilgili mevzuatlarınca düzenlenmiş olan tüm vücut fonksiyon kaybı oranları geçerli olup engellilerin talebi halinde bu oranlara dayanılarak alınmış sürekli ibareli engelli sağlık kurulu raporlarına istinaden engelli kayıtları yapılır. Ayrıca, süreli raporlarda rapor süresinin bitimine kadar yeni bir rapor istenmez.
Kişinin birden fazla raporu varsa; yeni rapor geçerli olacak daha eski tarihli raporlar geçersiz sayılacaktır.
Engelli iş arayanın dilekçe ile başvurması halinde talebi üzerine engelli kaydı genel statüye çevrilebilir.
Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralanan Kayıtları: Kuruma, terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan statüsünde kayıt olmak isteyen iş arayanların, Askerlik Kanunu veya Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralandıklarına ilişkin sağlık raporu ile terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralandıklarını gösteren komutanlık yazısını kendilerine en yakın Kurum birimine ibraz etmeleri gerekir.
Kayıt için, terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanmaya ilişkin olmak şartıyla tek hekim tarafından düzenlenen sağlık raporları da kabul edilir. Ayrıca, komutanlık yazısı belgesinde asgari imza şartı aranmaz.
Terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan yedek subay, erbaş ve erlerin İş Kanununun 30 uncu maddesi gereğince istihdam hakları olduğu gibi Kuruma (İŞ-KUR) öncelikli statüde kayıt olma hakları da bulunur.
Terörle mücadele sırasında malul sayılmayacak şekilde yaralananların terörle mücadelede yaralandıkları olayın meydana geldiği tarih öncelikli kayıt tarihidir. Olayın meydana geldiği tarihin belli olmaması halinde, komutanlık yazısı tarihi, sağlık raporu tarihi ile askerlik terhis tarihinden daha eski olanı öncelikli kayıt tarihi olarak kabul edilir.
Askerlik Kanunu veya Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına girmeyen; subay, astsubay, uzman çavuş, uzman erbaş, sözleşmeli er ve erbaşların Kuruma TMY (Terörle Mücadelede Yaralanan) kayıtları yapılmaz.
Terörle Mücadele Kanunu’na istinaden istihdam hakkı tanınan; şehit yakını, malul gazi ve malul gazi yakınlarının, bu madde kapsamında Kuruma TMY kayıtları yapılmaz.
İstihdam Yükümlülüğü- İşverenler; a) 50 (tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde 51) veya daha fazla işçi çalıştırdıkları, özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli işçiyi;
b) 50 (tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde 51) veya daha fazla işçi çalıştırdıkları kamu sektörü işyerlerinde yüzde dört engelli ile yüzde iki eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiyi;
meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Zorunlu istihdam edilecek engelli işçilerin çalıştırılması bakımından aşağıda sayılan kuruluşlar özel sektör işvereni olarak değerlendirilir.
a) Mahalli idarelerin ve bağlı kuruluşlarının 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurdukları şirketler ile kooperatifler,
b) 4603 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası, Türkiye Halk Bankası Anonim Şirketi ve Türkiye Emlak Bankası Anonim Şirketi Hakkında Kanun kapsamındaki bankalar, borsalar ve bunların müessese, teşebbüs, işletme ve iştirakleri ile sermayesinin tamamı Hazineye ait olup 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu ile kurulmuş kuruluşlar,
c) Kamu kurum ve kuruluşlarının vizeye tabi olmadan işçi çalıştırılan eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, kreş, anaokulu, spor tesisi, yemekhane ve benzeri sosyal tesisleri.
Çalıştırılacak İşçi Sayısının Tespiti: Zorunlu çalıştırılacak işçi sayılarının tespitinde belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan tüm işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür ve işyerindeki tam süreli çalışan işçi sayısına ilave edilir. İşyerinde kısmi süreli olarak çalıştırılan engelli, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi bulunması halinde bunlar da çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür ve toplam işçi sayısından düşülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülür.
Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, il genelindeki toplam işçi sayısına göre hesaplanır.
Niteliği itibarıyla 30 işgününden fazla devam eden işlerde aynı gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlarda çalışan tüm işçiler kontenjan hesaplamasına dahil edilir.
Aşağıda sayılanlar zorunlu çalıştırılacak işçi sayılarının tespiti için işyerlerindeki toplam işçi sayısının belirlenmesinde dikkate alınmaz.
İş Kanununun 4 üncü maddesi gereğince istisna tutulan iş ve işyerlerinde çalıştırılan işçiler,
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun 16 ncı maddesinin dördüncü fıkrası gereğince ev tipi sosyal hizmet birimlerinde çalıştırılan işçiler,
Yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılan işçiler,
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre kurulan özel güvenlik şirketleri ile kurumların kendi ihtiyacı için kurduğu güvenlik birimlerinde güvenlik elemanı olarak çalıştırılan işçiler,
İş Kanunu hükümlerine göre çalıştırılan işçiler hariç olmak üzere, 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında çalıştırılan gazeteciler,
İşyerlerinde hâlihazırda çalıştırılan engelli, eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiler,
Engelliler ile eski hükümlü ve TMY’ lerin işyerlerinde tam süreli olarak çalıştırılmaları esastır. Ancak, bu kişilerin talebi halinde, işyerlerinde kısmi süreli işçi çalıştıran işverenler tarafından kısmi süreli iş sözleşmesiyle de istihdamları sağlanabilir. Zorunlu işçi çalıştırma yükümlülüğü, kısmi süreli çalıştırma ile karşılandığında, kısmi süreli işçi sayısı birinci fıkrada belirtilen usul ile belirlenir.
Kontenjanların Hesaplanması: Aynı il sınırları içinde; aynı gerçek veya tüzel kişi, yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara ait birden fazla işyerinin bulunması halinde, çalıştırmakla yükümlü olunan işçi sayıları bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre hesaplanır. Ancak, aynı gerçek veya tüzel kişi, yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara ait olmasına rağmen ayrı ayrı tüzel kişiliği bulunan kuruluşlarda çalışan işçi sayıları birlikte dikkate alınmaz.
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli listelerde belirtilen kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili mevzuatı gereğince tüzel kişiliği bulunan kamu kurum ve kuruluşlarından her biri çalıştırmaları gereken zorunlu işçi sayısı bakımından farklı işyeri olarak değerlendirilir. Aynı bakanlık veya kamu kurum kuruluşlarına bağlı tüzel kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının çalıştırmakla yükümlü oldukları işçi sayıları il genelinde bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre hesaplanır.
İşverenlerin İş Kanununun 30 uncu maddesi ve 854 Sayılı Deniz İş Kanununun 13 üncü maddesi gereğince çalıştırması zorunlu olan işçi kontenjanlarının takibi aylık işgücü çizelgeleri üzerinden yapılır.
Aynı il sınırları içerisindeki işyerlerinde en az 10 işçi çalıştıran özel sektör işverenlerine ve en az 1 işçi çalıştıran kamu kurum ve kuruluşları 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu İle İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanununun 21 inci maddesine istinaden Kuruma aylık işgücü çizelgesi vermesi için yazılı olarak bilgi verilir.
Bu Genelgenin 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan kuruluşlar zorunlu işçi çalıştırma yükümlülüğü bakımından özel sektör işvereni olarak değerlendirilmeleri nedeniyle bağlı bulundukları kamu kurum ve kuruluşlarından ayrı olarak aylık işgücü çizelgesi verirler.
Kısmi Süreli Çalışanların Hesaplanması: İşyerinde kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar varsa bunlar çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle aylık fiili çalışma saati olan 195 saat üzerinden tam süreli çalışmaya dönüştürülerek, işyerinde tam süreli olarak çalışan işçi sayısına ilave edilir. Bu hesaplama sonucunda bulunacak işçi sayısında yarıma kadar olan kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülür.
Kurum Aracılığı: Kamu ve özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Kurum aracılığıyla sağlar.
Çalıştırmakla Yükümlü Olunan İşçi Talebi: 1) Kamu ve özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü bulundukları işçileri, yükümlülüğün doğmasından itibaren beş iş günü içinde niteliklerini de belirterek Kurumdan talep eder. Bu süre içerisinde talep vermediği tespit edilen işverenler iadeli taahhütlü posta yoluyla yazılı olarak tebliğ tarihinden itibaren beş iş günü içerisinde talep vermesi için uyarılır. Bu uyarıya rağmen belirtilen süre içerisinde talep vermeyen kamu işverenleri ile belirtilen süre içerisinde talep vermeyen veya kendi imkânları ile ilgili statüde işçiyi istihdam etmeyen özel sektör işverenlerine İş Kanununun 101 inci maddesi gereğince idari para cezası uygulanır.
2) Taleplerde, işyerinde yapılan işin gerektirdiği vasıfların üzerinde veya istihdamı zorlaştırıcı şartlar öne sürülemez. Adayların başvuru koşullarını kısıtlayıcı nitelikler taşıyan işgücü istemleri kabul edilemez.
3) Taleplerde, işçinin istihdam edileceği meslek ile işçide aranan şartlar ve istenilen belgeler arasında kabul edilebilir bir tutarlılığın bulunması gerekir. (Örneğin; aşçı talebi için bilgisayar sertifikası veya kazan ateşçisi belgesi istenemez).
4) Engelli statüsündeki işçi taleplerinde, işin niteliği gerektirmediği sürece, engellilik oranına üst sınır getirilemez ve engel grupları arasında ayrım yapılamaz. İşverenin engel grupları arasında ayrım yapmakta ısrar etmesi halinde ise, işin niteliğinin belirlenmesine ve işgücü talebinde engel grubunda ayrıma gidilmesinin uygun olup olmadığına Kurum Birimi tarafından karar verilir.
5) Kamu kurum ve kuruluşlarının eski hükümlü statüsündeki işçi taleplerine aranan diğer şartları taşıyan hem eski hükümlü hem de terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan adaylar müracaat edebilirler. Listeler talebe başvuru yapan hem eski hükümlü hem de terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan adaylardan oluşturulur.
6) Bu madde kapsamındaki işgücü taleplerinden herhangi bir masraf karşılığı alınmaz.
7) Kamu güvenliğine ilişkin hizmetlere yönelik olarak ilgili mevzuatlarda yer alan özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, suç tasnifine göre eski hükümlüler arasında ayrım yapılamaz.
Engellilerin Özel Sektörde İşe Yerleştirilmesi: 1) İş Kanunun 30 uncu maddesi ve Deniz İş Kanunun 13 üncü maddesine istinaden özel sektör işverenlerince istihdam edilecek engelli işçilerle ilgili, Kurum aracılığı süreci 25/4/2009 tarihli Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmeliğin 15 inci maddesinde oluşturulmuştur. Buna göre;
a) Özel sektör işvereni, engelli açığını yükümlülüğün doğduğu andan itibaren otuz gün içinde karşılamak zorundadır.
b) Özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü bulundukları işçileri, yükümlülüğün doğmasından itibaren beş iş günü içinde niteliklerini de belirterek Kurumdan talep eder.
c) Kurum, özel sektör işvereninin engelli talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde, başvuranlardan nitelikleri uygun engellileri, durumlarını ve niteliklerini belirten belgelerle birlikte işverenle görüştürür.
d) İşveren bu görüşmeden itibaren engelli açığını, en geç on beş gün içinde, Kurum tarafından görüştürülenler ya da Kurum portalında kayıtlı diğer engelli iş arayanlar arasından bizzat seçerek veya kendi imkânlarıyla temin edeceği engelliler arasından karşılar. İşe alınanları ve alınmayanları, alınmayış nedenlerini de belirterek Kuruma bildirir.
2) Birinci fıkrada belirtilen hükümlerin yerine getirilmesinde aşağıdaki usul uygulanır.
a) Engelli işçi talepleri alınırken ayrıntılı (ücret, çalışma koşulları, servis, yemek, işin mahiyeti vb.) bilgiler bulunmalıdır. Talep verilme aşamasında işyerinden sorumlu personelce, Kuruma kayıtlı engellilerin engel durumları ile meslek profilleri hakkında işverene rehberlik edilerek, taleplerin Kurum kayıtlarından karşılanacak düzeyde verilmesi sağlanır.
b) İşgücü talepleri işveren tarafından sisteme kayıt edildi ise talepler sistem üzerinden işleme konulmadan önce, Kurum personeli tarafından incelenir. Yapılan incelemede Kuruma kayıtlı engelliler arasından karşılanamayacağı değerlendirilen taleplerin şartları daha fazla engelli iş arayanın başvuru yapabilmesi için işverenle görüşülerek değiştirilir. Uygun bulunan veya işverenle görüşülerek uygun hale getirilen talepler, en az şef veya iş ve meslek danışmanı yöneticisi düzeyinde bir personel tarafından onaylanır. Mevzuata uygun olmayan talepler işverence düzeltilmeden onaylanmaz.
c) Engelli kontenjan açığı dolayısıyla Kuruma talepte bulunan işverenden talep alınırken, engelliler ile Kurumda ya da Kurum tarafından uygun görülecek başka bir yerde toplu görüşme yapmak suretiyle seçme yapılacağı belirtilir.
d) Görüşmede; görüşmeye katılan işveren veya vekili/vekilleri, işyerinden sorumlu Kurum personeli, davet veya günlük müracaat sonucunda işverenle görüşmeyi kabul eden engelliler hazır bulunurlar. İşverenin engelli ile görüşme sonuçları “Ek-5 İşveren – Engelli İş Görüşme Formu”na işlenir. Bu form işveren ile işyerinden sorumlu Kurum personeli tarafından imzalanır.
e) İşverenin görüşmenin yapılacağı gün, yer ve saatte hazır bulunmaması halinde durum işyerinden sorumlu Kurum personeli ve görüşmeye katılan engelliler tarafından tutanak altına alınır.
f) Görüşmeye katılacak engelli bulunamaması, hiçbir engellinin görüşmeye gelmemesi veya görüşmeye katılan engellilerin işi reddetmesi nedeniyle, engelli açığının kapatılamaması durumunda işlem basamakları tekrar uygulanır. Süreç tamamlanmadan herhangi bir işlem yapılmaz. Karşılanamayan söz konusu açık engelli işçi kontenjanları için, talep koşulları yeniden gözden geçirilip, yeni bir talep açılarak yukarıda belirtilen süreç doğrultusunda, Kurum birimleri ve işveren tarafından engelli açığının kapatılması için çalışmalara devam edilir.
3) İşverenlerin görüşmeyi takip eden 15 günlük değerlendirme süresi sonunda sonuçları bildirerek açığını kapatmaması halinde, takip eden iki işgünü içerisinde işverenler iadeli taahhütlü posta yoluyla yazılı olarak uyarılır ve tebliğ tarihinden itibaren beş iş günü içerisinde talebini sonuçlandırarak açığını kapatması istenir. Buna rağmen de yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenlere 4857 sayılı İş Kanununun 101 inci maddesine istinaden çalıştırmadığı her engelli ve çalıştırmadığı her ay için Kurum il müdürünce idari para cezası uygulanır. Ayrıca, engelli işçi açığını kapatmamakta ısrar eden işverenlere kontenjan açığını kapatıncaya kadar idari para cezası uygulanmaya devam edilir.
4) İdari para cezası uygulanması için İl Müdürlüğü makamından “Ek-6 Değerlendirme ve Onay Formu” ile onay alınır. Onay alındıktan sonra idari para cezası uygulanır.
İstihdamı Zorunlu Olanların Kamu Sektöründe İşe Yerleştirilmesi: 1) Engellilerin kamu kurum ve kuruluşlarında işe yerleştirilme işlemleri Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre gerçekleştirilir.
2) Eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananların kamu kurum ve kuruluşlarında işe yerleştirilme işlemleri Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Eski Hükümlü veya Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşçi Olarak Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre gerçekleştirilir.
3) Kamu kurum ve kuruluşlarının engelli, eski hükümlü ve/veya TMY taleplerine açık iş sayısından daha fazla aday gönderilmesi halinde, gönderilen adaylar arasında yapılacak kura ve/veya sınav ile açık iş sayısı kadar aday mutlaka işe başlatılır. Aksi takdirde, 4857 sayılı İş Kanununun 101 inci maddesi gereğince idari para cezası uygulanır.
4) Kamu kurum ve kuruluşlarının engelli, eski hükümlü ve/veya TMY taleplerine açık iş sayısı kadar ya da açık iş sayısından daha az aday gönderilmesi halinde gönderilen adaylar herhangi bir kura çekilmeden ve/veya sınav yapılmadan işe başlatılır. Aksi takdirde, 4857 sayılı İş Kanununun 101 inci maddesi gereğince idari para cezası uygulanır. Açık işin karşılanamayan kısmının ilgili Yönetmeliklerde belirtilen şekilde karşılanmasına devam edilir.
İşyeri ve Çalışma Koşullarının Engellilere Göre Hazırlanması: 1) İşverenler, işyerlerini engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak ve işin engelli çalışana uygunluğunu sağlayacak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, işleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadır.
2) Uygun koşulların varlığı halinde çalışma sürelerinin başlangıç ve bitiş saatleri iş kanunlarında belirtilen sürelerden az olmamak koşuluyla, engellinin durumuna göre belirlenebilir.
Engellilerin Çalıştırılamayacakları İşler: Engelliler;
Denetim ve İdari Para Cezası: İşverenlerce zorunlu olarak çalıştırılacak işçilerle ilgili yapılacak denetim, 4857 sayılı İş Kanununun öngördüğü çalışma hayatının denetimi ve teftişi esaslarına göre yapılır.
Zorunlu olarak çalıştırılacak işçiler için işgücü talebinde bulunmayan veya bulunmakla birlikte kontenjan açığını kapatmayan işverenlere açık kontenjanın oluştuğu tarihten itibaren, özel sektörde ve kamuda çalıştırmadığı her engelli veya eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için, İş Kanununun 108 inci maddesi ile verilen yetkiye dayanarak Kurum il müdürünce, aynı Kanunun 101 inci maddesine istinaden idari para cezası uygulanır.
Birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Kurum il müdürünce verilir. Açık kontenjanlar, işyerinin bulunduğu yerdeki il müdürlüğünce takip edilir ve kontenjan açıklarının kapatılması için gerekli işlemler yerine getirilir. Ancak, açık kontenjanlar için idari para cezası uygulanması gerektiğinde tüm bilgi ve belgeler işyerinin merkezinin bulunduğu yerdeki il müdürlüğüne gönderilir. Ayrıca, uygulanan idari para cezaları, idari para cezasını uygulayan il müdürlüğünce genel esaslara göre tahsil edilir.
Kurum tarafından, kamu ve özel kesim işyerlerinden iş ve işgücü konularında bilgi istenildiğinde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. Bu bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket eden özel kesim işyerlerine 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu İle İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi gereğince idari para cezası uygulanır.
Ayrımcılık Yasağına İlişkin Hükümler: İşe alınmada; iş seçiminden, başvuru formları, seçim süreci, teknik değerlendirme, önerilen çalışma süreleri ve şartlarına kadar olan aşamaların hiçbirinde engelli, eski hükümlü ve TMY aleyhine ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz.
Çalışanlar arasında; engelli, eski hükümlü ve TMY aleyhine sonuç doğuracak şekilde farklı muamelede bulunulamaz.
Ayrımcılık veya farklı muamele gösteren kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör işverenleri hakkında Türk Ceza Kanununun 122 nci maddesi hükümleri dayanak gösterilerek suç duyurusunda bulunulabilir.
Engelli İşçi İstihdam Teşviki: Özel sektör işverenleri tarafından çalıştırılan her bir engelli işçinin prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı Hazinece karşılanmaktadır.
İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır.
Engelli işçi istihdam teşviki, kamu kurum ve kuruluşları hariç 506 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalılara ilişkin matrah ve oranlar üzerinden olmak üzere, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıkların statülerine tabi engelli personel için de uygulanır.
Tereddütlerin Giderilmesi-Madde 22: Bu Genelgenin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye Kurum yetkilidir.
Açıklama: Kurum ifadesinden İŞKUR anlaşılmalıdır.
Genelge ve ekleri için tıklayınız. https://km.corpus.com.tr/MevzuatIcerik.aspx?id=3j1y2o3u0s0m1O2T213L313O22131I2I
4. SOSYAL YARDIM YARARLANICILARININ İSTİHDAMA YÖNLENDİRİLME İŞLEMLERİ GENELGESİ
(Genelge No: 2019/1, Kabul Tarihi:10.05.2019)
Bu Genelgenin maksadı, Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdamına İlişkin Yönetmelik kapsamında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarınca, Kurum sistemine kaydedilen çalışabilir durumdaki sosyal yardım yararlanıcılarına Kurum tarafından sunulacak hizmetlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Bu Genelge; 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşmayı ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu, 30104 sayılı Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdamına İlişkin Yönetmelik ile 09.04.2018 tarihli Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdama Yönlendirilmesi Protokolü hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Teşvik uygulamasının hayata geçirilmesi gayesiyle 22.06.2017 tarihli Resmî Gazete’de, yürürlük tarihi 01.01.2018 olarak belirlenen “Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdamına İlişkin Yönetmelik” yayımlanmıştır. Bakınız: https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=23680&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
Yönetmelik kapsamında yapılacak işlemlerin açıklanması maksadıyla Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü ve Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü (SYGM) arasında “Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdama Yönlendirilmesi Protokolü” 09.04.2018 tarihinde imzalanarak yürürlüğe girmiştir. Protokol için bakınız: https://media.iskur.gov.tr/21419/iskur-sygm-istihdama-yonlendirme-protokolu-2018.pdf
Genelge’de yer alan tanımlar
Açık İş: Kurum sisteminde aktif olan işgücü talebini,
Aktif İşgücü Piyasası Programları: İstihdam garantili mesleki eğitim kurslarını, işbaşı eğitim programlarını ve toplum yararına programları,
İl Müdürlüğü: Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’nü,
İMD: İş ve Meslek Danışmanını,
Komisyon: Genelgenin 9 uncu maddesinde açıklanan Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdam İşlemleri Komisyonu’nu,
Kurum: Türkiye İş Kurumu’nu,
SYDV: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarını,
Yararlanıcı: Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrası kapsamında SYDV’lerce Kuruma kaydedilen sosyal yardım yararlanıcılarını,
Yönetmelik: Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdamına İlişkin Yönetmeliği,
Yönlendirme hizmeti: Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamında Kuruma kaydedilen kişilerin durumlarına uygun açık işlere veya aktif işgücü piyasası programlarına yönlendirilmesi hizmetini,
ifade eder.
Sigorta Prim Desteğinden Yararlanma Şartları
Sigorta primi desteğinden yararlanılacak sigortalıda aşağıdaki şartlar birlikte aranır:
a) İşe başladığı tarihten önceki son bir yıl içerisinde nakdî düzenli sosyal yardımlardan en az bir defa yararlanmış olanların ikamet ettiği hanede bulunmak.
b) 5510 sayılı Kanunun 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında olmak.
c) Kuruma kayıtlı işsizler arasında olmak.
ç) 5510 sayılı Kanunun 42üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında özel sektör işverenlerince 26/4/2016 tarihi ve sonrasında işe alınmış olmak.
Sigorta primi desteğinden yararlanacak işyerlerinde aşağıdaki şartlar birlikte aranır:
a) İşyerinin özel sektör işverenine ait olması.
b) Sigortalının işe alındığı yıldan bir önceki takvim yılında işyerinden SGK’ya bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya SGK tarafından belirlenen diğer bildirim yöntemlerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılması.
c) Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde SGK’ya verilmesi.
ç) Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi.
d) Yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması.
e) Çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği yönünde tespitin bulunmaması.
Prim Ödeme: Yönetmelikte sayılan nitelikleri taşıyan sosyal yardım yararlanıcılarının belirtilen şartlar dâhilinde özel sektör işverenlerince istihdam edilmesi durumunda; sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarın tamamı, işe başladığı tarihten itibaren bir yıl süreyle Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından karşılanır.Prim desteğinden yararlanma süresini bir yıl daha uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
İŞ-KUR’a Kayıt ve İstihdama Yönlendirme İşlemleri
Kuruma Kaydedilecek Kişiler
a) Son bir yıl içerisinde nakdî düzenli sosyal yardımlardan en az bir defa yararlanmış olanların ikamet ettiği hanede bulunan ve 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında olan,
b) 18 yaşını doldurmuş ve 55 yaşından gün almamış olan,
c) 2022 sayılı Kanun kapsamında aylık almayan,
ç) Engelli yakını olması nedeniyle engellilerin evde bakımına destek için yapılacak sosyal yardımlardan yararlanmayan,
d) Çalışabilir durumda olan,
kişiler SYDV’ler tarafından Kuruma kayıt edilir.
Kuruma Kayıt İşlemlerine İlişkin Hususlar: Teşvik kapsamında yukarıda belirtilen şartları taşıdığı belirlenen kişiler, Kuruma SYDV’lerin işleminden sonra otomatik biçimde aktif iş arayan olarak kayıt edilir. Kaydı yapılacak kişiler ana hatlarıyla Yönetmelikle belirlenmiş olmakla birlikte, İl Müdürlükleri SYDV’ler ile iletişime geçerek kayıt edilmesinde öncelik verilecek gruplara ortak şekilde karar verebilir.
İllerin işgücü piyasası verileri, açık iş, işe yerleştirme ve aktif işgücü piyasası programları istatistikleri dikkate alınarak Kuruma kayıt edilecek yararlanıcıların sayısına, Protokol’ün 6 ncı maddesinin “b” fıkrasının 6 ncı bendine istinaden; İl Müdürlükleri tarafından İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığına bildirilmek ve onay alınmak suretiyle il genelinde yahut doğrudan Genel Müdürlük tarafından ülke genelinde kota uygulanabilir.
Yukarıda belirtilen şartları yitirenler, SYDV’ler tarafından Kuruma bildirilir ve Kurum tarafından yönlendirilecek yararlanıcı statüsünden çıkarılır.
Sosyal yardım alanların adres bilgilerine göre otomatik olarak İMD atanmaktadır ve İMD Benim Sayfamda, ana ekrana işsizlik ödeneği alanların yer aldığı şekilde, yeni kaydedilen sosyal yardım yararlanıcılarının bilgisi eklenmiştir.
İMD Benim Sayfam Danışan Listesi bölümüne ek kriter olarak “Sosyal Yardım Alan Danışanlar” bölümü eklenmiştir. Bu bölümden İMD portföylerinde yer alan sosyal yardım yararlanıcılarının listesine ulaşılabilecektir.
İş arayanların özgeçmiş bölümüne “Sosyal Yardım Durumu” bilgisi; seçme ekranlarında sosyal yardım yararlanıcılarının fark edilmesini sağlamak için simge ile açık iş ve kurs ilanlarına uyarı niteliğinde bilgilendirme eklenmiştir.
Kaydedilen Yararlanıcıların Kuruma Davet Edilmesi: Kuruma kaydedilen yararlanıcılar 20 iş günü içinde davet edilir. Yararlanıcılar teşvik, işleyiş ve müeyyideler hakkında bilgilendirilir ve yararlanıcı ile İMD arasında bireysel eylem planı hazırlanır. Yapılan davetlerde, yararlanıcının ikametgah adresinin uzaklığı dikkate alınarak en az 10 iş günü gibi makul bir sürede İl / Hizmet Merkezi Müdürlüklerine ulaşılması gerektiği belirtilebilir. Söz konusu davet işlemi kişinin net bir açık iş veya programa başvuru yapılması gibi hususları içermediğinden icabet etmeme durumu yardımın kesilmesinde dikkate alınmaz.
Kurum Tarafından Yapılacak Yönlendirme Hizmeti: Kuruma kaydedilen yararlanıcılar, durumlarına uygun açık işlere veya aktif işgücü piyasası programlarına yönlendirilir. İşgücü piyasası ihtiyaçlarına göre nitelik, beceri ve deneyim ihtiyacı yoğun olan sosyal yardım yararlanıcıları, öncelikle durumlarına uygun aktif işgücü piyasası programlarına yönlendirilebilir.
Yönlendirme hizmeti, ilçe belediyesi için ilçe sınırı, büyükşehir belediyesi için işyeri servis aracı veya en fazla iki şehir içi toplu taşıma aracıyla ulaşım sağlanabilen il sınırı dahilinde yapılır. Ancak kişinin onayı ile yönlendirme hizmeti farklı il veya ilçeler için de yapılabilir.
Sosyal yardım yararlanıcılarının yönlendirildiği açık işleri ve seçildiği programları reddedebileceği toplam sayı üç olduğu için, bu yönlendirmelerde yararlanıcılara bilgi verilmesi, yönlendirme işlemleri arasında 10 iş günü gibi makul bir süre bulundurulması uygun olacaktır.
Müeyyide Uygulanmasına Yönelik İşlemler
Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdam İşlemleri Komisyonu: Şube Müdürü, İl Müdür Yardımcısı veya İl Müdürü başkanlığında üç kişilik Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdam İşlemleri Komisyonu oluşturulur. İlin ihtiyaçları doğrultusunda İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezinde birden fazla komisyon kurulabilir. Üç kişilik Komisyona yararlanıcının İMD’sinin dahil olmaması halinde, yürütülecek işlemlerde Komisyonca görüşüne başvurulur.
Komisyonun Görevleri: Yararlanıcılar, Komisyonun bilgisi dahilinde niteliklerine uygun açık iş veya aktif işgücü piyasası programlarına yönlendirilir.
Sosyal yardım yararlanıcısının; Kurum tarafından teklif edilen işi kabul edip etmeme, katılımcı olmaya hak kazandığı toplum yararına programa, seçildiği işbaşı eğitim programına veya istihdam garantili mesleki eğitim kursuna katılıp katılmama durumu İMD tarafından sisteme işlenir.
Yönlendirme hizmetinin yararlanıcı tarafından kabul edilmemesi durumu Komisyonca sistem üzerinden onaylanır. Haklı bir sebebe dayanmaksızın toplam kabul etmeme sayısının üçü bulması halinde, Komisyon toplanır bu durumun sistem üzerinden SYDV’ye bildirimi hususuna karar verir.
Bildirim Yapılacak Durumların Kayıt Altına Alınması: Komisyon tarafından yararlanıcılar için SYDV’lere yapılan bildirim işlemlerinin ispat edilebilirliği İl Müdürlüğünün uygun göreceği yöntemlerle sağlanır. Komisyon tarafından sosyal yardım yararlanıcıları için yapılan işlemlerin açık ve ispat edilebilir şekilde ortaya konulabilmesi gayesiyle;
a) Sosyal yardım yararlanıcılarına teklif edilen iş ve seçildiği aktif işgücü piyasası programlarının yazılı olarak ve iadeli taahhütlü bildirilmesi,
b) Engelli iş görüşmelerinde olduğu gibi hedef kitledeki iş arayanların işverenlerle yapacağı iş görüşmesinin Komisyon tarafından organize edilmesi,
c) İşverenlerden kişinin iş görüşmesine geldiğine ilişkin bilgi alınamayacak ise; sistemdeki “İşe Gönderme Formunun” sosyal yardım yararlanıcılarının durumunu içerir halde güncellenmiş örneğinin sosyal yardım yararlanıcısına verilmesi ve iş görüşmesine gidildiğinin ve mümkünse sonucuna ilişkin bilgilerin işlenip, işveren (işyeri yetkilisi, işe alımla görevli personel) tarafından formun kaşelenmesi suretiyle sosyal yardım yararlanıcısı tarafından Kurumumuza 20 iş günü içerisinde geri getirilmesi,
ç) Teklif edilen iş ve seçildiği aktif işgücü piyasası programlarının bildirimlerinin iadeli taahhütlü yapılmasının gecikmeye neden olacağı durumlarda sistem üzerinden (kısa mesaj/e-posta yoluyla) yapılması, akabinde yapılan bildirim hakkında ilgiliye telefonla ulaşılarak bilgi verilmesi ve bu görüşmeyle ilgili bilgilerin yazılı hale getirilmesi, gibi İl Müdürlüğünün uygun göreceği yöntemler geliştirilebilir.
Müeyyide Uygulanması Önerisiyle Bildirim Yapılacak Durumlar: 1) Haklı sebep olmaksızın;
a) İşe yönlendirmenin kabul edilmemesi, yönlendirmeye rağmen görüşmeye gidilmemesi,
b) Yapılan iş teklifinin kabul edilmemesi,
c) TYP kapsamında yerleştirilen programa, yedek listede iken sonradan asil olarak belirlenen programa yahut boş kontenjanı bulunan programa günlük gönderme yapıldığı halde başlanmaması,
ç) Seçildiği istihdam garantili kursa veya işbaşı eğitim programına başlanmaması,
durumları İMD tarafından sisteme işlenir.
2) Bu durumların makul aralıklarla ayrı ayrı ya da sadece birinin üç kez tekrarı halinde komisyonun onayı ile sistem üzerinden SYDV’ye bildirilir.
3) Yönlendirme hizmeti sunulması için iki kez Kuruma davet edilip söz konusu davete icabet etmeyen sosyal yardım yararlanıcılarının, SYDV tarafından iletişim bilgileri ve çalışabilir durumda olmalarının incelenerek teyit edilmesi halinde, bu aşamadan itibaren işe yönlendirme işlemleri gerçekleştirilebilir ve yukarıdaki (a) ve (b) bentlerinde sayılan hallerin üç kez tekrarlanması müeyyide uygulanmasında değerlendirilebilir.
4) Bu şekilde bildirilen kişilerin nakdi düzenli sosyal yardımları, durumun Kurum sistemi üzerinden Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemine bildirilmesini takip eden aybaşından itibaren bir yıl süreyle Vakıflar tarafından kesilebilir.
Haklı Sebepler: İşin reddine ilişkin haklı sebep kavramı önem arz etmektedir. Bu nedenle Komisyon, hedef kitlede yer alan danışanların durumuna vâkıf olmalıdır. Sosyal yardım yararlanıcıları, mutlaka niteliklerine uygun açık işlere, kurs ve programlara yönlendirilmelidir.
2) Hedef kitledeki kişi haklı sebep olmaksızın işi reddediyorsa bu durum açık ve ispat edilebilir şekilde ortaya konulabilmelidir. İl ve Hizmet Merkezi Müdürlükleri gerekli görürse belirleyeceği bir grup İMD’yi sadece söz konusu hedef kitlenin istihdam faaliyetlerine yönlendirilmesi için görevlendirebilir. Bu durumda İMD Birim Yöneticisi tarafından İMD’lerin portföylerinde gerekli görülen değişiklikler yapılmalıdır.
3) Makul sürede belgelendirilmesi şartıyla haklı sebep olarak değerlendirilebilecek durumlar şu şekildedir;
a) Eş, çocuk, anne, baba veya kardeşlerinden birinin vefatı ya da resmi kurum veya kuruluşlardan alınacak doktor raporu ile kanıtlanmak kaydıyla kendisinin veya bu maddede sayılanlardan birinin hastalık hali,
b) Yangın, yer sarsıntısı, sel baskını gibi doğal afetler,
c) Herhangi bir nedenle ulaşımın imkânsız hale gelmesi,
ç) Kanuni bir ödevin yerine getirilmesi,
d) Muvazzaf askerlik hizmetinin yerine getirilmesi,
e) Gözaltına alınma hali
f) Hükümlülük ve tutukluluk hali,
g) Savaş, sıkıyönetim, olağanüstü hal gibi durumlar,
ğ) Salgın hastalık nedeniyle karantina,
durumları Komisyon tarafından göz önünde bulundurulur ve SYDV’ye bildirilmez.
SYDV’ye müeyyide uygulanması önerisiyle bildirim yapıldıktan sonra mücbir nedenlerin belgelendirilmesi halinde, durum Vakıf mütevelli heyetlerince değerlendirilir.
Yararlanıcı Statüsünün Yeniden Değerlendirilmesi İçin Yapılan Bildirim Durumları: 1) Yönlendirme hizmeti sunulması için iki kez Kurum’a davet edilip söz konusu davete icabet etmeyen sosyal yardım yararlanıcıları, durumları tekrar değerlendirilmek üzere SYDV’ye iletilir. Ayrıca bu kişilerin iletişim bilgileri ve çalışabilir durumda olmaları da SYDV nezdinde teyit edilir.
2) Bir yıl içerisinde yönlendirme hizmeti sunulmayan yararlanıcılar, durumları tekrar değerlendirilmek üzere Komisyon tarafından SYDV’ye iletilir.
3) Bu madde kapsamında yapılan bildirimler, müeyyide uygulanmasına ilişkin olmayıp yararlanıcının Kurum kayıtlarında yer almaya devam edip etmemesine ilişkindir.
Müeyyide Uygulanması Durumu ve İtiraz Mercii: Komisyon tarafından yapılan bildirim sonucu müeyyide kararı verme yetkisi SYDV’lerdedir. Müeyyide uygulanması durumunda itiraz Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Mütevelli Heyetine yapılır.
İşbirliği: İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezleri, Genelgenin etkin bir şekilde yürütümü için SYDV’lerle ve diğer sosyal paydaşlarla işbirliği içinde hareket eder, personel durumuna göre SYDV ziyaretleri düzenler, İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarında konuyu gündeme getirir, Valilik nezdinde bilgilendirme çalışmalarında bulunur ve imkanlar dahilinde gerekli diğer önlemleri alır.
5. TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AKTİF İŞGÜCÜ HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI DEĞİŞİKLİKLER İŞLENMİŞ AKTİF İŞGÜCÜ HİZMETLERİ GENELGESİ (2013/1), 07.04.2020
Bu genelgenin amacı, Yönetmelik kapsamında yürütülecek olan mesleki eğitim kursları, işbaşı eğitim programları ve girişimcilik eğitim programları ile diğer iş ve işlemler hakkında açıklanması gerektiği düşünülen hususlara ilişkin açıklamalar yapmak ve Yönetmeliğin verdiği yetki çerçevesinde bazı hükümlere ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Bu nedenle Yönetmelik hükümleri ile bu genelgedeki açıklamaların birlikte dikkate alınarak uygulanması gereklidir.
Kurs eğitim programları: Kurumca MEB tarafından yayımlanan eğitim programlarının kullanıldığı durumlarda genel olarak eğitim programının minimum süresi dikkate alınır. Ancak işgücü piyasasında ortaya çıkan ihtiyaç dikkate alınarak sürelerde değişiklik yapılıp onaylanması durumunda bu programlar da kabul edilecektir. Mesleki eğitim kursunun hedef kitlesinin engellilerden oluşması durumunda varsa engelliler için olan eğitim programının toplam süre dikkate alınarak kullanılması gerekmektedir. Mesleki eğitim kursunun planlanması aşamasında veya sözleşme imzasından sonra kurs devam ederken eğitim programının süresinin değişmesi durumunda kursun süresinin bu yeni duruma göre revize edilmesi esastır
Kurslara katılma şartları ve kursiyerlerin seçimi: Kursun niteliğine ve kursiyer sayısına göre kursa katılmalarında öncelik verilecek olan dezavantajlı durumda olanlar, illerin sosyoekonomik durumuna göre farklılık gösterebilecektir. Ancak genel olarak kadınlar, engelliler, uzun süreli işsizler, yetim, öksüz ve dul, şehit yakınları, gaziler, terör mağdurları, gençler ve benzeri gibi imkânlara ulaşma noktasında diğer insanlara göre kısıtlı olanlar dezavantajlı gruplar olarak tanımlanmaktadır. Bu gruplara öncelik verilmesinde temel amaç, kurslara katılarak maddi kazanç elde etmeleri yerine bu kişilerin kurs sonucunda istihdam edilmeleridir.
Eğitimin süresi ve eğitim mekânı: Eğitimlerin öğrenme güçlüğü çektiği belgelenen engellilere yönelik düzenlendiği durumlarda, ilgili makamların vereceği rapor doğrultusunda günlük verilecek eğitim saatlerinde değişiklik yapılabilir. Bu değişiklik bu kapsama giren katılımcıların bulunduğu sınıflar için geçerlidir.
Katılımcıların seçimi: Girişimcilik eğitim programları ilin işgücü piyasası ihtiyaçları dikkate alınarak genç, kadın, engelli girişimci adayı gibi belirli bir hedef gruba yönelik olarak da düzenlenebilecektir
Engelli, hükümlü ve eski hükümlülere yönelik kurum kaynaklı kurslar: …Engellilere ve hükümlülere veya eski hükümlülere yönelik olarak düzenlenecek kurslarda istihdam yükümlülüğü, ilgili mevzuatında belirlenir. Kurum kaynakları ile finanse edilecek hükümlü projelerinde istihdam yükümlülüğü aranılmayacaktır. Bu şekilde düzenlenecek kurslarda, kursiyere katıldığı her bir fiili gün için ilgili mevzuatında belirtilen kursiyer zaruri gideri ve sigorta primi ödenecektir. Ayrıca yine Kurum kaynakları ile finanse edilen engelli ve eski hükümlülere yönelik kurslarda istihdam garantisi aranmayabilir ancak istihdam garantili olan kurslar tercih sebebidir.
Genelgenin tam metni için bakınız: https://media.iskur.gov.tr/38088/degisiklikler-islenmis-aktif-isgucu-hizmetleri-genelgesi_07-04-2020.pdf
6. ÖZEL POLİTİKA VE UYGULAMALARIN GELİŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN GENELGE (2014/1) Tarih: 23.01.2014
Konu: Özel Politika ve Uygulamaların Geliştirilmesine İlişkin Genelge (Değişiklikler İşlenmiş)
Giriş: Türkiye İş Kurumu (Kurum) tarafından istihdamın korunmasına ve artırılmasına, işsizlerin mesleki niteliklerinin geliştirilmesine, işsizliğin azaltılmasına ve özel politika gerektiren grupların işgücü piyasasına kazandırılmasına yardımcı olmak üzere düzenlenen aktif işgücü hizmetlerinin usul ve esasları Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliği (Yönetmelik) ile belirlenmiştir.
Bu Genelge’nin amacı, Yönetmeliğin 99. maddesi doğrultusunda özel politika gerektiren kişi ve grupların işgücü piyasasına kazandırılmasına yardımcı olmak üzere Kurum tarafından tasarlanacak proje, program ve uygulamaların usul ve esaslarını belirlemek ve Yönetmelik ve Genelgeler ile birlikte uygulanmasını temin etmek amacı ile açıklamalarda bulunmaktır. Bu nedenle bu genelge konusu iş ve işlemlerin yürütülmesinde Yönetmelik ve Genelgelerin birlikte dikkate alınarak uygulanması gereklidir.
Hukuki Dayanaklar: 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’na göre, Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığının görevleri arasında “İstihdamda özel politika gerektiren grupların istihdamını kolaylaştırıcı mesleki eğitim ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri vermek veya verdirmek, diğer işgücü yetiştirme ve uyum programlarını uygulamak.” bulunmaktadır.
Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliğinin “Özel politikaların ve uygulamaların geliştirilmesi” başlıklı 99. maddesine göre, “Genel Müdürlükçe bu Yönetmeliğin amacına uygun olarak özel politika ve uygulamalar geliştirilerek bu kapsamda kurs, program, uygulama, proje ve protokol tasarlanabilir ve uygulanabilir.”
Ayrıca 2013/1 sayılı Aktif İşgücü Hizmetleri Genelgesi’nin “E-Ortak Hükümler” bölümünün “6. Özel politika ve uygulamalar” başlıklı maddesinde; “Yönetmeliğin 99. madde hükmü doğrultusunda istihdamın korunmasına ve artırılmasına, işsizlerin mesleki niteliklerinin geliştirilmesine, işsizliğin azaltılmasına, özel politika gerektiren grupların işgücü piyasasına kazandırılmasına yardımcı olmak üzere Genel Müdürlükçe özel politikaların tasarlanması, uygulanması ve bu politikalardan yararlanacakların belirlenmesi mümkün olabilecektir.
Bu kapsamda belirli amaçlara yönelik özel kurs, program, uygulama, proje ve protokol tasarlanabilecek ve uygulanabilecektir. İl müdürlüklerinin de bu konuda Genel Müdürlüğe önerilerde bulunabilmeleri mümkündür. Genel Müdürlükçe ihtiyaç duyulması halinde uygun bulunan projeler ile ilgili olarak ayrıca usul ve esaslar belirlenebilecektir.” hükmü yer almıştır.
Kapsam: Bu genelge, Kuruma sunulan veya Kurum tarafından hazırlanan proje, program, uygulama çerçevesinde diğer gruplara göre istihdamında daha fazla güçlük çekilen kadınlar, gençler, uzun süreli işsizler, engelliler, eski hükümlüler gibi özel politika veya uygulama gerektiren gruplar için yürütülecek faaliyetler ile sektör, bölge, hedef kitle ve meslek gibi kriterler çerçevesinde tasarlanacak protokol, proje, program, uygulama ve kursları kapsamaktadır.
Genel Esaslar
Proje Uygulanacak Hedef Kitle: Proje uygulanacak özel politika gerektiren kişi ve gruplar teklif çağrılarında açıkça belirlenecektir. İl müdürlüklerince teklif çağrısı öncesinde hedef kitlenin belirlenmesi amacı ile ilgili resmi ve özel kurum ve kuruluşlarla (sivil toplum kuruluşları, sektör temsilcileri, kamu kurumları, üniversiteler gibi) çalışma yapılmasında faydalı olacaktır.
Aşağıdaki kişi ve gruplara yönelik projeler hazırlanır:
Proje Teklifinde Bulunabilecek Kurum/Kuruluşlar: Proje teklifinde bulunabilecek kurum/kuruluşlar; Üniversiteler, 5580 sayılı Kanuna tabi özel öğretim kurumları ve özel eğitim işletmeleri, kuruluş amaçları doğrultusunda olmak şartıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, özel sektör işletmeleri, iktisadi işletmeleri bulunan sivil toplum kuruluşları ile özel istihdam bürolarıdır.
İsteklilerin iş ortaklığı ve konsorsiyum olarak teklif vermesi halinde; ortakların hak ve yükümlülükleri ile pilot/koordinatör ortağı gösterir protokolün, kamu kurumu niteliğinde olmayan ortakların her biri için ayrı ayrı olmak üzere tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili olanları gösterir belgeler ile bu kişilere ait imza sirkülerinin projeye eklenmesi gereklidir.
İsteklilerin hedef kitlenin özelliğine göre, kamu kurum ve kuruluşları veya ilgili sivil toplum kuruluşları ile ortaklık yapmaları halinde bu ortaklığa ilişkin resmi yazılar proje eklerinde yer almalıdır. Örneğin denetimli serbestlik kapsamındaki kişilere yönelik projede ilgili Bakanlık birimi ile ortaklık yapılması zorunludur.
Kamu kurum ve kuruluşları sadece işbirliği yöntemi ile uygulanmak üzere proje başvurusu yapabilirler.
Proje süreçleri hakkında bilgi için “Özel Politika ve Uygulamaların Geliştirilmesine İlişkin Genelge” araması yapınız ve iskur.gov.tr adresinden indirilen dosyadan inceleyiniz.
7. KAMU PERSONELİ GENEL TEBLİĞİ (DEVLET MEMURLUĞUNA ALINMA)
Seri No: 4, Resmi Gazete No: 28656, Resmi Gazete Tarihi: 24.05.2013
1. İlk Defa Devlet Memurluğuna Alınma (Değişik: 08.02.2015 - 29261 S. R.G. Tebliğ-Seri No:5)
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 50’nci maddesinde; "Devlet kamu hizmet ve görevlerine Devlet memuru olarak atanacakların açılacak Devlet memurluğu sınavlarına girmeleri ve sınavı kazanmaları şarttır. Sınavların yapılmasına dair usul ve esaslar ile sınava tabi tutulmadan girilebilecek hizmet ve görevler ve bunların tabi olacağı esaslar Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir genel yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Kamu kurum ve kuruluşlarında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memur olarak istihdam edilmek isteyenlerin, öncelikle Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS)’na katılmaları ve sınav sonucuna göre aldıkları puan doğrultusunda (A) grubu kadrolar için kamu kurum ve kuruluşlarının; (B) grubu kadrolar için ise Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı ile kurumsal alım yapan kamu kurum ve kuruluşlarının ilanlarını takip ederek, bu kamu kurum ve kuruluşlarına veya ÖSYM Başkanlığına başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
2. Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları (Değişik: 08.02.2015 - 29261 S. R.G. Tebliğ-Seri No:5)
Engelli vatandaşların memur statüsünde işe yerleştirme usul ve esasları 2/1/2014 tarihli “Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik”te düzenlenmiştir.
Bu çerçevede;
A) Engelli memur istihdamıyla yükümlü olan kamu kurum ve kuruluşlarının;
a) İlgili yılın Ekim ayı sonuna kadar engelli memur alım taleplerini,
b) Yerleştirme işlemlerinin sonuçlanmasını müteakiben, ataması yapılanlar/yapılamayanlara ilişkin bilgileri,
c) Memur statüsünde istihdam ettikleri ve işten ayrılan engelli personele ilişkin bilgileri,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına göndermeleri gerekmektedir.
B) Engellilerden Devlet memuru olarak istihdam edileceklerin;
a) Yürürlükte olan Yönetmelik hükümlerine uygun engelli sağlık kurulu raporu almış olmaları,
b) İlköğretim mezunu olanların ÖSYM tarafından ilan edilecek tarihte kura için başvuruda bulunmaları,
c) Ortaöğretim, ön lisans ve lisans mezunu olanların ÖSYM tarafından yapılacak EKPSS’ye girmeleri,
ç) Yerleştirme işlemlerine ilişkin ÖSYM tarafından yayımlanacak yerleştirme kılavuzuna göre tercihte bulunmaları,
gerekmektedir.
4. Şehit Yakınları, Gazi, Gazi Yakınları ve Vazife Malullerinin Devlet Memurluğuna Alınmaları (Değişik: 08.02.2015 - 29261 S. R.G. Tebliğ-Seri No:5)
Şehit yakınları, gazi, gazi yakınları ve vazife malullerimiz, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu ve bu Kanuna istinaden 9/5/2014 tarihli “Terörle Mücadele Kanunu Kapsamında Kamu Kurum ve Kuruluşlarında İstihdam Edilecekler Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre istihdamı sağlanacaktır.
Bu düzenlemelerden yararlanabileceklerin kamu kurumlarına yerleştirme işlemleri için müracaatlar Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı il müdürlüklerine yapılacaktır. Bakanlıkça hak sahibi oldukları tespit edilenler Devlet Personel Başkanlığına bildirilecek ve Başkanlıkça hak sahipleri durumlarına uygun kadro ve pozisyonlara yerleştirilecektir.
5. Memurluktan Çekilenlerin Yeniden Devlet Memurluğuna Alınmaları (Değişik: 08.02.2015 - 29261 S. R.G. Tebliğ-Seri No:5)
Daha önce 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memur olarak çalışmış olup da iki defadan fazla olmamak üzere kendi istekleriyle memuriyetten çekilen veya bu Kanun hükümlerine göre çekilmiş sayılanlardan, aynı Kanunun 92nci maddesi uyarınca yeniden memurluğa dönmek isteyenlerin, 657 sayılı Kanunun 97 nci maddesinde belirtilen bekleme sürelerini doldurmuş olmaları halinde, atanmak istedikleri kamu kurum ve kuruluşlarına başvurmaları gerekmektedir.
Bu durumda olanların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memur olarak istihdamları, durumlarına uygun boş kadro bulunması ve hizmetlerine ihtiyaç duyulması halinde, başvuracakları kamu kurum ve kuruluşlarının takdirinde bulunmaktadır.
6. Emeklilerin Yeniden Devlet Memurluğuna Alınmaları (Değişik: 08.02.2015 - 29261 S. R.G. Tebliğ-Seri No:5)
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 93 üncü maddesinde; "T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre emekli olanlardan (emeklilikle ilgili görevlere yeniden atanamayacaklar hariç) sınıfında yazılı nitelikleri taşımakta bulunanlar Kanunun 92 nci maddesi hükümlerine göre kurumlarda boş kadro bulunmak şartıyla yeniden memurluğa alınabilirler." hükmü yer almaktadır.
5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile de herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanların kamu kurum ve kuruluşlarında istihdamlarına ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.
5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre adi malullük ve vazife malullüğü aylığı alanların, anılan Kanunun mülga 98 inci maddesine uygun olarak yeniden memur kadrolarına atanmaları mümkün bulunmaktadır.
Yukarıda yer verilen hükümler çerçevesinde, yeniden memurluğa dönmek isteyen emeklilerin, atanmak istedikleri kamu kurum ve kuruluşlarına başvurmaları gerekmektedir.
7. Ortak Açıklamalar (Değişik: 08.02.2015 - 29261 S. R.G. Tebliğ-Seri No:5)
Bu Tebliğde belirtilen şekillerde 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memur kadrolarına ataması yapılacak olanlar, bu Kanunun 48 inci maddesinde sayılan genel ve özel şartları taşımak zorundadırlar.
Yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere; Devlet memurluğuna alımla ilgili olarak Devlet Personel Başkanlığının, kişilerin kamu kurum ve kuruluşlarına doğrudan atanmalarını sağlama şeklinde bir görevinin bulunmaması ve ayrıca açıktan atanılacak boş kadro için gerekli olan izin, onay gibi atama prosedürlerinin ilgili kurum veya kuruluşlarca yerine getirilecek olması sebebiyle bu Tebliğde belirtilen hallerde Devlet memurluğuna atanmak isteyen kişilerin, herhangi bir kamu kurum veya kuruluşuna ait memur kadrolarına açıktan atama izni alınması veya atanmaları amacıyla doğrudan Devlet Personel Başkanlığına yazılı veya sözlü başvuruda bulunmaları hiçbir hak ve sonuç doğurmayacağından, bu yöndeki başvurular dikkate alınmayacaktır.
II. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI E-UYGULAMA VERİ GİRİŞLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Devlet Personel Başkanlığının internet adresinde (www.dpb.gov.tr) DPB e-Uygulama başlığı altında oluşturulan uygulamalara ilişkin veri giriş işlemlerinin gerçekleştirilmesi hususunda kamu kurum ve kuruluşlarınca gereken özen ve hassasiyet gösterilecek ve ihtiyaç duyulduğunda Devlet Personel Başkanlığı ile koordineli hareket edilecektir.
Yukarıdaki işlemleri yapmak üzere, bugüne kadar Devlet Personel Başkanlığı Web Uygulamaları Sorumlusu belirlememiş kurumlar bu sorumluyu en kısa sürede belirleyerek http://euygulama.dpb.gov.tr/DPB_yetki/DPB_ Kullanici_Basvuru.aspx internet adresindeki bilgi alanlarını doldurmak suretiyle Devlet Personel Başkanlığına bildirecektir.
Önemli Açıklama: http://euygulama.dpb.gov.tr/DPB_yetki/DPB_ Kullanici_Basvuru.aspx internet adresi, DBP’nin mülga olması nedeniyle Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı https://kamueuygulama.sbb.gov.tr/ olarak güncellenmiştir.
Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Ayşe Sarı | SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı, Engelsizkariyer.com Engelli Hakları Danışmanı
Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright © 2025 Tüm Hakları Saklıdır.
